Sihirli Sandık Şiirlerde Sandık ve Sanduk-ı Acaip

 Sihirli Sandık Şiirlerde Sandık ve Sanduk-ı Acaip

Sihirli sandık, eski devrilerden beri edebi eserlerde, şiirlerde, mitolojide, efsanelerde masallarda karşımıza çıkan bir motif ve tasavvurdur.  Yunan mitolojisindeki Pandoranın kutusu gibi edebiyatta pek çok sihirli sandık çeşitleri anlatılmıştır. ( Bkz  Pandora Pandora'nın Kutusu ve Efsaneleri) Ortak İslam edebiyatında da sandıkla ilgili menkıbeler bulunmaktadır.  Örneğin Gazavatı Bahri Umman ve Sandık

 bunlardan birisidir.

Sihirli sandık tasavvuru kültürden kültüre değişiklik arz eder. Kimisi Yunan mitlerinde görüldüğü gibi tüm kötülükleri içinde saklayan Pandoranın kutusu gibi bir sandık iken kimisi ise masallarda olduğu gibi içinde defineler saklanmış olan, sihir, büyü veyaŞahmaran  gibi ejderlerle korununa sandıklar olmaktadır.  

Eski devrilerde sihirli sandık tasavvurlarını somutlaştırmaya çalışan göz aldatmasına dayalı, insanları şaşırtmak, eğlendirmek amaçlı somut sandıklar da yapılmış panayırlarda, eğlencelerde çeşitli yerlerde sergilenmişlerdir. Hatta süs amaçlı yapılmış olan sandıklar, fenerler ve fanuslar da vardır. ( bkz Fanus ve Fanusu Hayal). Günümüzde dahi panayırlarda vb bu tür sandıklar, fenerler, fanuslar görmek mümkündür.

Eski devirlerde de bu tip sandıkların olduğu divan şairlerinin bunları sandık-ı acaip veya sandık-ı ucube olarak adlandırdıkları dikkati çeker. Bunlardan bir tanesinin “içinde billur parçalar olan her çevrilişte karışık manzaralar gösteren “ bir sandık olduğu anlaşılır.

Gönül sandıka-i u’cube effâl-i şehr oldu

Nazar kıl revzen-i sûrah-ı cism-i dağdarımdan  İzzet Molla

Sanduk-ı acaip gibidir günbed-i gerdûn

Birbirine uymaz nice suret var içinde     Sünbülzade Vehbi

Sandık sözcüğü halk şiirinde ev eşyası, gelinin eşyalarını sakladığı, içine değerli eşyaların, kumaşların, çeyizlerin vb konulduğu sandık anlamı ile de karşımıza çok sık çıkar. Bu sandıkların içinde bu eşyalarla birlikte çok anlamlı hatıralar da saklanır.

Kara sandık açamadım
Çeyizimi seçemedim
Yazık olmuş gençliğime
Bir genç ile kaçamadım  Ilgın – Konya – Türküleri

Aşağıdan gelir sandık boş gelir
Ağlamış da ela gözden yaş gelir  Beyşehir Türküleri

 Ayşe'nin evinde oyalı sandık
Sandığın içinde kırmızı fındık
Ayşe de bize geliyor sandık 

Yanarım yanarım boylarına
Canım kurban olsun yollarına  Manisa Türküleri

Sandığa vurmayın,sandık yaralı
Mektuplar geliyor,allı karalı
Benim yürek hepsinden yaralı
Yıllar kardeş yıllar,yaralı yıllar
Gide de gelmeye,karalı yıllar... Kelkit Türküleri