Kategoriler Yabancı Roman Özetleri RomancılarAndre Gidé Hayatı Cinsel Kimliği Edebi Kişiliği Eserleri

Andre Gidé Hayatı Cinsel Kimliği Edebi Kişiliği Eserleri

01.12.2024

Andre Gidé

Tam adı André Paul Guillaume Gide’dir. (d. 22 Kasım 1869, Paris - ö. 19 Şubat 1951, Paris) Fransız ve dünya edebiyatında egzistansiyalizm akımının temsilcisi,1947 yılı Nobel Edebiyat Ödülü sahibi, hümanist ve ahlakçı. Fransız yazar.

Andre Gide ,22 Kasım 1869 tarihinde Paris’te dünyaya geldi. Babası Protestan bir köylü kökenli Paris Üniversitesi'nde hukuk profesörü, annesi ise Katolik bir kadındı.[1] Ailesinin tek evladı olan Gide, ilköğrenimi için Paris'te “Êcole Alsacienne “ Alsace Okulu'na gitti. 11 yaşındayken babasını kaybetti. Babasının ölümünden sonra çok büyük bir mirasın varisi olmuş ancak katı ve sert mizaçlı annesinin idaresi altında Püriten bir zihniyetle [2] büyümek zorunda da kalmıştı. Protestan doktrin ve ibadet şekline göre annesinden aldığı bu eğitim onun eserlerine konu olarak girecekti. Annesi, onu aşırı koruma altına almış okuldan ziyade özel öğretmenler ve mürebbiyesi tarafından yetiştirilmişti.

Hayatı

Okuldaki eğitimi sık sık hasta olduğu, ruhsal bunalımlar geçirmesi nedeniyle kesintiye uğramıştı. Çocukluk yıllarında vereme yakalanmıştı. Bu nedenle okula gitmediği zamanlarda kimi özel öğretmenlerden ders aldı. Andre Gide, ergenlik dönemlerinde cinsel kimliğini tanımakta zorlanıyor o nedenle cinsel hazdan çok nefret ediyordu. On üç yaşındayken kuzeni Madeleine ona, annesinin babasını aldattığını ve bunu gizlemek zorunda olduğunu söylemiş ve Andre kuzenine âşık olmuştu. Yaşadığı bu olayı Si le grain ne meurt (1926: Tohum Ölmezse) adlı otobiyografisinde kaleme aktaracaktı.

Henüz lisede okurken sanatçı ve edebiyatçı olmaya karar vermişti. Devam ettiği okullarını 1889'da bitirmişti. Cinsel kimliğindeki sorunlarına kuzeni Madeleine ‘ye platonik bir aşka bağlanmıştı. 1891'de 21 yaşındayken yayımladığı otobiyografik bir kitap olan “André Walter'in Günlükleri “ (Les Cahiers d'André Walter) adlı eserini yayımlattı. Bu eserinde“Püriten bir eğitim aracılığıyla ruhla bedenin birbirinden ayrılışını konu aldı. Cinsel zevkten nefret ve bu zevkin uyandırdığı suçluluk kompleksleri Gide'yi gençlik yıllarının başından beri rahatsız ediyordu. Bu duygulardan kurtuluş yolunu da mistik aşkı yakalamakta görüyordu.”[3] Akabinde yayınlanan” Narsis Üstüne İnceleme” adlı eseri de hemen hiç ilgi görmedi.

Cinsel Kimliği

1893’te tüberküloz’dan kurtulmak için Cezayir ve Tunus'a gitti. Bu geziler sırasında homoseksüel eğilimi olduğunu fark etmişti. Cinsel kimliğini bulan Gide biraz rahatlamış kendisi gibi düşünen çevreleri fark etmeye başlamıştı. "Salon des fin de siecle" “Salı akşamları”adlı edebiyat çevresinde Stephane Mallarme ve Paul Valery ile tanıştı. Bu sayede edebiyat dünyasına ciddi bir adım atmıştı. Bu yıllarda annesini de kaybetti . 1894’te Kuzey Afrika bir daha seyahat etti ve Arap ülkelerini gezdi. Bu gezi esnasında Oscar Wilde ve Lord Alfred Douglas ile tanıştı. Oscar Wilde, eşcinsel olduğunu kabul etmesi[4] için onu ikna etmişti. Cinsel kimliğini kabul ettikten sonra birazcık rahatlamış, intihara kadar gitmeye varan bunalımlarından bir hayli kurtulmuştu. Ancak kendisi Afrika’da iken Mayıs 1895’te annesinin öldüğünü haber aldı. Bu ruh halleri içindeyken Batak adlı eserini de yazmıştı.

1895'te cinsel tercihine rağmen çocukluğundan beri platonik bir aşkla bağlandığı kendisini daha önce reddetmiş olan kuzeni Madeleine ile evlendi. 1896'da Normandiya'da bir bucağınbelediye başkanı oldu.[5] 1897’de "Dünya Nimetleri" adlı eserini yayınladı. 1889’da Alsace Okulu’nu bitirdikten sonra tüm hayatını yazarlık yaparak, yolculuk ederek ve müzikle geçirmeye karar verdi. Zaten babasından kalan yüklü bir mirası vardı.

Yazarlığa karar verdiği ilk yıllar içinde simgecilik düşünceleri ona çok cazip gelmiştir. Le Traité du Narcisse (1891 ; Narkissos Üzerine İnceleme), Le Voyage d’Urien (1893; Urien’in Yolculuğu) ve La Tentative amoureuse (1893; Aşka Teşebbüs)[6] adlı eserlerini bu anlayış içinde kaleme aldı.

1900’de "Zincire Gevşek Vurulmuş Prometüs" adlı eserini yayınladı. Bu eserlerinde kendi kendisiyle alay etmiş, kendini zincire vurduğu yıllarından bahsetmişti. Aynı yıl “Ahlaksız" adlı eserini de bastırdı. Bu eserleri ile Günah korkusundan kurtulduğunu kendi dürtülerini izlemeyi tercih ettiğini belli etmiş oluyordu. “Gene de kendini koyu bir Hıristiyan” olarak gördüğü halde İnançları ile fikirleri arasında bir denge kuramamıştı. Ancak 1900 ‘lü yılların başında edebiyat eleştirmeni payesiyle tanınmıştı.

“Yitik Oğulun Dönüşü" adlı eserinde yetişme çağlarında aldığı dini eğitim ile farkına varmaya başladığı âlemin gerçekleri karşısında yaşamaya başladığı çelişkileri ve girdiği buhranı dile getirdi. Bu bunalım devresi uzun sürecek ölüm vaktine kadar da dini inançları ile çelişen fikirlerinin çatışması arasında kalacaktı.

1908'de bir edebiyat dergisi kurdu. I. Dünya Savaşı’nda Kızılhaç için çalıştı. “Dar Kapı" adlı eseri, "Vatikan Zindanları" adlı eserlerinde bu buhranları ortaya koyan konulara değinmişti. Bu esewri tepki görmüş bir çok Katolik dostu onu terk etmişti. “Pastoral Senfoni”de adlı eserinde ise kendisinin de çok vakıf olduğu cinsellik türünden ve duygulardan söz etmişti. Bu romanında bir papazın bakımını üstlendiği çocuğa âşık olmasını ama bu duygularını şeytana uyma olarak nitelendirmesi sonrasında yaşadığı bunalımları anlattı.

1924'te 55 yaşında iken eşcinsel olduğunu açıkça ilan ettiği "Corydon" adlı eserini yayınladı.[7] 1923'te Elizabeth van Byyselberghe adlı ünlü bir feminist ile olan yasak ilişkisinden bir kızı dünyaya geldi. 1924’te homoseksüelliği savunan bir kitap yayımladı.

1925'te Fransız Ekvator Afrikası'na gitti. 1925’te en çok tanına romanı Kalpazanlar, La Nouvelle Revue Française dergisinde yayımlandı.[8] Gide'nin en önemli eserlerinden biri olarak görülür. 1926'da otobiyografik eser olan Tohum Ölmezse "Si le grain ne meurt” u yayımladı.

Komünizme ilgi duydu. 1936'da büyük umutlarla gittiği Sovyetler Birliği'nden hayal kırıklığı ile döndü. 1938'de hem de kuzeni olan eşi Madeleine’i kaybetti.

II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra 1942'de tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Savaşın sonuna kadar burada yaşadı. 1947'de Oxford Üniversitesi'nden "Edebiyat Doktoru" unvanı aldı. Aynı yıl Kasım ayında da Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. [9]19 Şubat 1951'de öldü.

1952'de Katolik Kilisesi Gide'ın eserlerini okunması yasaklanan kitaplar listesine almıştı. [10]

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Gide’nin eserlerinin pek çoğunu dindar bir aileden gelip katı dini kaideler ile yetişen bir insanın homoseksüel olduğunu anlaması ile yaşadığı bunalımlar, ruhsal, duygusal ve düşünsel değişimler ile din, ahlak ve dürtü çatışmalarının hikâyesi şeklinde okumak ve anlamak gerekmektedir. Gide, Fransız edebiyatının en önemli hümanist ve ahlakçı yazarı olarak tanınmış, toplumsal ahlak anlayışı yerine bireysel özgürlük ve ahlakının daha da önemli olduğunu savunmuştur. Pek çok eserini ben I. tekil anlatıcı antlım yöntemiyle anlatmış, yazdığı eserlerinde kendini anlatmayı, kendi duygularını kahramanlarının hayatları ve düşünceleri üzerinden anlatmayı sevmiştir.

Eserlerinde kendi duygularını ve düşüncelerini kendi yerine koyduğu kahramanlar üzerinden anlatmayı seven Gide’nin romanları teknik yönden zayıftır. Eserlerini yılalr süren titiilikte yazdığını ilan etmesine rağmen eserlerinde konu bütünlüğü ile vakalar arasındaki geçişleri ve bağlantıları sağlamakta zorlanmıştır. Eserlerini yazın planlarına uygun yazmakta zorlanmış bir yazar olan Gide pek çok eleştirmen tarafından plansız, dağınık ve vakarlı kopuk romanlar ve hikâyeler yazan biri olarak değerlendirilmiştir. [11]

ÖNEMLİ ESERLERİNDEN BAZILARI

Deneme: