Çarbağ Nedir Isfahan Çahârbâğı

Isfahan, Nakşı_Cihan_Meydanı

Çârbağ Çahâr-bâğ Nedir

Osmanlıca yazılışı;  çehâr : çar:  چهار

 Osmanlıca yazılışı;   bâğ :  باغ

Osmanlıca yazılışı çâr bağ : باغچهار

Sözcük anlamlarına baktığımız zaman çâr bağ; Farsça dört anlamındaki çehar- çar ile Farsçada bağ, bahçe, büyük bahçe, bostan, üzüm asmalarının bulunduğu yer anlamındaki bağ sözcükleri dört bağ anlamına gelir.[1] ( bkz İran ve Hint Saray Bahçeleri Çarbağ Çiharbağ )

Farsça, çehar, çar dört sayısı demektir. Çahâr-bâğ ise çehar ve bağ sözcüklerinden kurulmuş bileşik bir isim olarak Isfahan şehrinin merkezini ifade eden tarihî şehrin adıdır.[2]   Isfahan, Tahran’ın güneyinde, Şiraz’ın kuzeyinde, Zagros Dağları eteklerinde ve Zayende Nehri kıyısında bulunur. “İsfahan ismi , Sasani dilinde "Ordular" anlamına gelen “Spahān” dan ( sipahiler) gelmektedir. Rivayete göre Dahhak  ’ı   öldüren Gave  de bu şehirdendir. Dahhak   ’ı öldüren  Gave ‘nin Dahhak’ın kanlarıyla kınalanmış önlüğünün Sasani bayrağı haline getirildiği, Direfş-i Gayvani ‘nin   dalgalandığı, Sasaniler`in ordugâhı olduğu anlaşılan bu şehir, Selçuklular ve Safeviler devrinde altın çağını yaşamış, bu nedenle de Türk edebiyatında adından en çok söz ettiren şehirlerden birisi olmuştur.”[3]

Safevîler zamanında önemli bir şehir olan Çarbağ Afganlılarım istilası esnasında harap olmuştur. Rivayetlere göre harap olmadan evvel  Safeviler devrinde bu şehirde büyük saraylar, büyük bahçeleri, havuzlar, şehrin ortasından geçen Zayende ırmağının üzerinde büyük köprüsü ile çok mamur bir şehirdir. “Isfahan, tarihten kalan Zayende Nehri ve üzerindeki köprüleri ( Hacu ve Allah Verdi Han - günümüzdeki adı Siesepol), Şeyh Lütfullah Camii, Dünya Kültür Mirası Listesi‘nde yer alan Nakş‑ı Cihan Meydanı ( İmam – Şah meydanı) İmam Cami, Ali Gapu Sarayı, Mescid-i Cuma ( Cuma Cami) Çehar Bağ  bahçeleri Çehel Sütün Sarayı , Heşt Behişt Sarayı , Büyük Çarşı (Bazar-e Bozorg) vb ile hala tarihi ve coğrafi yönden önemli bir şehirdir.”[4]

Isfahan günümüzde de ihtişamını koruyan bir şehirdir. Eski edebiyatta en mamur, en güzel şehir anlamında kullanılmış,  bu nedenle Babür Şah’ın Hindistan’daki Agra şehrinin karşısına kurduğu şehre de Çârbağ denilmiştir.

KAYNAKÇA

[1]  https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/iran-ve-hint-saray-bahceleri-carbag-ciharbag/85334

[2]  https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/isfahan-sehri-edebiyat-dunyamizda-isfahan/108176

[3]  https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/isfahan-sehri-edebiyat-dunyamizda-isfahan/108176

[4]  https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/iran-ve-hint-saray-bahceleri-carbag-ciharbag/85334