Deva-yı misk ve Helvası

 Devâ –i Misk Nedir ve Helvası

Osmanlıca yazılışı deva' : دواء

Misk ise مسك Hotan ve Hıta yurdunda yaşayan ceylanların erbezlerinden çıkarılan eski devirlerin en çok beğendiği kokunun adıdır. ( bkz  Hıta Hoten Hata Yurdu Ahular Çiğil ve Yağma Güzellerİ)

Deva sözcüğü Arapça kökenlidir ve sözlük anlamları ile: ilâç, çâre, tedbir anlamlarına gelir. devâ-yi misk  ise güzel kokulu bir çeşit şeker helvasıdır.

Bir rivayete göre  Deva-i Misk Helvası, Edirne’nin payitaht olduğu dönemlerde ortaya çıkmıştır.  II. Murat, Gelibolu üzerinden  Edirne’ye geldiği gün  Mısırlı bir şekeri ustası bu helvayı padişaha sunmuş ve adını padişahın koymasını istemiştir.

Söylentiye göre, padişah ustaya şekerinin isminin ne olduğunu sorunca, Mısırlı usta padişaha, adını kendinin vermesini istemiş; Padişah da bu şekere her derde deva anlamında deva-i misk adını vermiştir. Rivayete bakılırsa bu helvanın isim babası II. Murat’tır.

Bir başka rivayet ise padişahın kızının hastalandığında padişahın kızını  şifayı Deva-i Misk Helvası iyileştirmiştir.  Fatih Sultan Mehmet Han’ da bu helvayı çok sevmiş  ,  2. Bayezid Şifahanesi’nde bu helva  belli günlerde halka ücretsiz olarak dağıtılmıştır.  

“Helvanın hazırlanışında bugün bazılarına zor ulaşabildiğimiz 41 çeşit baharat, yumurta akı ve bal kullanılmaktadır. Baharatların baskın tadına rağmen tatlı bir helvadır. “[1] Bu helvanın bir özelliğinin de içinde misk bulunmasıdır. ( Bkz , Ahu yu Harem- )

Deva-yı misk helvasının Edirneli pehlivanların da temel gıdaları arasında yer aldığı Kırkpınar yağlı güreşlerine katılan pehlivanların bu helva ile beslendiği  de bilinmektedir.  Deva-yı Misk helvası günümüze de üretilmekte ve satışa sunulmaktadır.  Mesir Macunu ile aynı özellikleri taşıyan bu helva Edirne Mutfağı ve  kültürünün en önemli unsurlarından birisi olarak bilinir.

Edirne’de yapılan ve belli günlerde halka şifa olarak dağıtılan  bu helva divan şiirimize de malzeme olarak giren  konulardan biridir.

Geldi bir namesi mahdum – u şeref menkabetin
Müşk –i elfaz-ı deva –bahş olarak Edirne’den              İzzet Molla [2]

Deva-yı miske girmez  derdmend- i aşka em olmaz
Hat- ı la’lin ki hüsn ezcasının a’lâlarındandır.               Sabit [3]

L’al dudaklarının üstünde biten ayva tüyleri  en güzel ilaçlardandır  ne çare ki deva yı miske girmez ve aşk derdine melhem olmaz.

Bağa deva-yı misk götürmüş mesirelik
Uşşaka  nev – hat –ı leb –i dilber gıday-ı bağ        Sabit

Hıta Hoten Hata Yurdu Ahular Çiğil ve Yağma Güzellerİ

Halluh Hoten Nevşâd Şehirleri ve Ferhar Güzeller Mabedi

Misk Müşg Nedir Misk-i Ahu Misk-i Hoten

Nâfe Nedir Nâfe-i Tatar Misk Amber Hıta Hoten Çiğil Yağma

Hoten Ahusu Şiirlerde Ahu- yu Hoten ve Misk

 KAYNAKÇA

[1] https://www.trakyagezi.com/trakya-mutfagi/sutlu-ve-serbetli-tatlilar/980-deva-i-misk-helvasi-edirne-.html

[2] A. T. Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar,  İst. 1996- shf 185

[3] A. T. Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar,  İst. 1996- shf 185