Özgün adı The Picture of Dorian Gray, Türkçeye ise  “Dorian Gray'in Portresi, “  olarak çevrilen roman Oscar Wilde'ın yayımlanmış tek romanıdır.

 

Roman  ilk kez Nisan 1891'de yayımlanmış,  ilk basıldığında ahlaksızlığı yücelttiği gerekçesiyle büyük bir tepki çekmişti. [1]

 “ Oscar Wilde’ın bu romanı ilk kez  bir edebiyat dergisi olan  Lippincott’da tefrika edilmiş ve yayınlandığı günden itibaren edebiyat eleştirmenleri tarafından yerden yere vurulmuştu.”[2] 

 

Eleştirmenler tarafından “sıkıcı ve kirli” , “Fransız sefihlerinin cüzzam saçan zırvaları”, “Ahlaki ve ruhsal çürümenin zehirli kanıtı”  şekillerinde eleştirilen roman, eşcinsellikten açıkça bahsetmesi nedeni ile yerden yere vurulmuş Wilde aşırı tepkiler almıştı.

 

Bu tepkiler üzerine, bu roman yazarın izniyle kısaltılarak  kısaltılıp  cinsellikle ilgili cümlelerden “arındırılarak” kitap halinde basıldı  “Ve Dorian’ın Gray’in Portresi’ni herkes 120 yıldır hep sansürlenmiş olarak okudu”[3]

Fakat  bu romanı dolayısı ile Wilde’nin başına gelmedik kalmamış en sonunda “eşcinsellik suçundan hapse mahkûm edilmişti. Reading Zindanı’ndaki cezası bittiğinde “büyük aşkı” Lord Alfred Douglas’ın ihanetine uğramış yaşlı ve yorgun bir adamdı. Fransa’ya yerleşip adını değiştirdi ve beş parasız ölmüştü” [4]

 

 Geç Victoria döneminin  ünlü yazarlarından biri olan Wilde, Londra'daki Estetik hareketinin  önde gelen  yazarlarındandır. Yazar bu romanının çıktığı  bir Amerika turundan sonra yazmış ve  DORIAN GRAY'İN PORTRESİ adlı romanının yayımlanmasından sonra da daha da ünlenmişti. Bu eser onun tek romanı olurken daha çok tiyatro eseri yazan  bir yazar olarak şöhret kazanmıştı. Yazarın  son derece popüler toplumsal konulu oyunlarından bazıları şunlardır:  Ciddi Olmanın Önemi, İdeal Bir Koca, Önemsiz Bir Kadın ve Leydi Windermere'in Hayranı.

DORIAN GRAY'İN PORTRESİ, bugün de en ünlü eserlerinden biri olmayı sürdürmektedir.  “Günümüzde Gotik korku janrının klasiği olarak kabul edilen roman, “ da [5]kendi güzelliğini asla kaybetmek istemeyen  sonsuz  bir gençlik karşılığında ruhundan vazgeçen bir adamın öyküsünü anlatılmaktadır. Romanın bu konusu Yunan  Mitlerindeki  kendi güzelliğine aşık olan Adonis’in öyküsünden yola çıkıldığını göstermektedir.  Faust Efsanesini andıran öğeler de  içermekte olan roman ruhunu şeytana satan  motifini barındırmaktadır. Faust daha çok bilmek adına ruhunu şeytana satarken, Dorian ise haz ve ölümsüz güzellik için şeytana ruhunu satmıştır.

 

 

Dorian Gray çok yakışıklı genç bir adam, ressam Basil Hallward’da onun güzelliğinden çok etkilenen bir hayranıdır. Basil'in evinde,  Basil'in arkadaşı Lord Henry Wotton ile tanışımış ve onun dünya görüşünden çok etkilenmiştir. 

 

Lord Henry, en önemli değerlerin zevk, güzellik ve farklı hazlar elde etmek olduğunu anlatmaktadır.  . Dorian, güzelliğini bir gün yitireceğini fark eder ve ağlayarak onun yerine Basil'in çizdiği resminin yaşlanmasını ne kadar çok istediğini dile getirir. Bunu duyan şeytan onunla temasa geçip onunla pazarlık yapar. Dorian genç kalacak onun yerine Portresi yaşanacak, bunun karşılığında ise Dorian ruhunu şeytana satacaktır. Böylece Dorian'ın bu dileği gerçekleşmiş, ebedi gençlik karşısında ruhunu şeytana satmıştır.

 

Dorian genç kalırken, Portresi  yaşlanmakta   ve işlediği her günah portreye yansımaktadır. Dorian sansasyonlarla dolu bir hayat yaşarken hiç yaşlanmamakta ruhu şeytanın olmuş ve portresi yaşlanmaktadır.

 

Dorian Gray - Lord Henry'nin  düşüncelerinden etkilenen yakışıklı  bir  adam.  Önceleri saf bir delikanlı iken  ahlaki veya ahlaksız bütün zevklere açık hale gelmeye başlar.

 

Basil Hallward - Dorian'ın güzelliğinden ilham alan ressam. Dorian, Basil'in sanatsal gücünü ortaya çıkarmış  bu ressam  en iyi yapıtı olan Dorian'ın portresini yapmıştır. Lord Henry Harry Wotton - Basil'in zevk, haz ve eğlence için yaşayan  soylu arkadaşıdır.  Dorian'ın güzelliğinden ve saflığından etkilenen, hazcılığı benimseyen bir adamdır. Dorian, bu adamdan etkilenerek değişmeye  ve yozlaşmaya başlamıştır.

Sybil Vane - Dorian'ın âşık olduğu oldukça yetenekli, güzel ama fakir  bir aktristir.  Dorian'a olan aşkı oyunculuk yeteneğini yok etmiş Dorian'ın onu sevmediğini anlayınca intihar etmiştir.

 

 

Dorian Gray büyük babası tarafından büyütülmüştür. Annesi ise  fakir biriyle evlenmiş, kısa bir süre sonra da eşini kaybedince  ailesinin yanına dönmüştür. Dorian doğduktan sonra annesi de ölmüştür. Büyük baba çok sert ve zalim bir kişidir ve Dorian sevgisiz bir ortamda büyütmüştür. Dorian’ın yüz güzelliği  ise herkesi kendisine hayran bırakacak kadar mükemmeldir.

 

İlgisiz bir ortamda büyüyen Dorian ‘da  diğer insanlara ilgisiz kalmaya başlar.  Fakat  tiyatrocu Sibly Vane ye aşık olarak onu hayatının anlamı olarak görmeye başlar. Bu aşkı dışında  Dorian,  kendisini hiçbir şeyden sorumlu tutmamaktadır.

 

Dorian’ın çok yakın iki arkadaşı vardır. Bunlar ressam olan Basil Hallward ve Lord Henry Wotton dur. Basil Hallward, iç dünyasına gömülmüş, dış dünya ile ilgilenmeyen biridir.  Basil ise  yaptığı her resme kendinden bir şey kattığını düşünen   hayatının merkezine sanatını koyan biridir.

 

Lord Henry, hayatta en önemli değerlerin zevk ve güzellik olduğunu düşünmekte  ve hazcılık üzerine kurulu  düşüncelerini Dorian'a anlatmaktadır.  Dorian bunun üstüne güzelliğini bir gün yitireceğini fark eder ve ağlayarak kendisinin sonsuza dek genç ve yakışıklı kalmasını,  kendisinin yerine  Basil'in çizdiği resminin yaşlanmasını ne kadar çok istediğini dile getirir.  “Keşke her zaman genç kalacak olan ben olsaydım da portrem yaşlansaydı! Bunun için... bunun için her şeyi verirdim!" diyerek ağlar.

 

 Ressam Basil,  arkadaşı  Dorian’ı  Lord Henry’den uzak tutmaya çalışmaktadır.    Dorian, ressam Basil’in hayatında önemli bir yere sahiptir. Dorian ile  vakit geçirmek onun resimlerini yapmak onun en büyük zevkidir. Dorian , Basil’e modellik etmektedir.  Ressamın en mükemmel eserleri onun resimleridir. Basil’in başyapıtı olarak gördüğü eseri onun portresidir. Ressam Dorian’andan uzak kaldığı zamanlar iyi resimler yapamamaktadır.

 

Lord Henry ise dışa dönük kişidir.  Eğlenceyi seven, her ortamda arkadaş edinen, partilerde çok sık bulunan biridir. Hayata, olaylara ve insanlara karşı çok umursamazdır.  Gray de Lord gibi dış dünyaya karşı umursamaz bir tavır içine girmeye başlar.  Gray’in , Lord Henry ile karşılaşması kimliğinin çok değişimesine neden olmuş, Gray Lord’dan çok etkilenmiş, zamanla ona karşı  yakınlık hissetmeye başlamıştır. Dorian’ın ailesinin de bulunmaması onun Lord’dan bir türlü uzaklaşamamasına neden olur.

Lord Henry’nin kadınları değersiz, yetenek yoksunu görmekte erkeğin üstün olduğunu söylemektedir.   Lord Henry en sonunda Dorian Gray ve saflığının ırzına geçer. Dorian Gray,için  gençlik ve güzellik, bu dünyadaki tek erdem olmuştur.

 

Dorian bu esnalarda  Sibly Vane’ ile âşık  yaşamaktadır. Sibly Vane,  sadece oynadığı tiyatro oyunlarından ibaret bir hayal dünyasında yaşamakta diğer insanlardan uzak bir hayat sürmektedir. İlk defa gördüğünde Dorian Gray’e  âşık olmuştur. Fakat Grey’in bakış açısına ve hakaretlerine dayanamayarak intihar eder.  

 

Basil,  Sibly Vane’nin intihar ettiğini öğrendiği zaman büyük bir şok yaşar. Bu olayı  Dorian’a söylediğinde ise Dorian bunun çok sıradan bir olay olduğunu söyler. (sy.113)  Esasında  Dorian duygularını bastırmış, gerçekte Sibly Vane’nin ölümü onu derinden sarsmıştır.  Ona yaptığı hakaretlerin  Sibly’nin kendini öldürmesine yol açması Dorian’a çok ağır gelmiştir.  Sibly Vane’nin intihar etmesi onu tamamen yıkmış sevgilsinin kendi hatası yüzünden intihar ettiğine  inanmaya başlamıştır.

 

Dorian Gray,  bilinçaltında bu olayın şokunu yaşmaktadır. Resmine ve  ruhunu satarak elde ettiği sürekli genç kalmanın verdiği hazza  odaklanan Dorian Gray, zamanla sonsuz gençlik karşısında ruhun satan ve sonucu olarak portreye her baktığında ruhunun ölmüş olmasından korkan bir vicdana dönüşür.

“Lord Henry’nin etkisiyle kötülüğün ve zevkin çekimine kapılan, dünyada gençlik ve güzellikten önemli bir şey olmadığına inanan Dorian için heyecan, kötülükte ve günahtadır; iyilik ve erdemse sıkıcıdır, edilgendir. “[6]

Basil’in  yaptığı resimde   Dorian’daki değişimler  ve Dorian’ın eşcinsellikle ilgili  sırları da açıkça gözükmektedir. Dorian’ın portresindeki değişimi gören yalnızca Basil olmuştur.

Sürekli genç kalacağı sırrını açığa çıkarabilecek tek belge Basil’in yaptığı portresidir.  Dorian zaman içinde portreyi ele geçirip kimseye göstermeme fikrine saplanmıştır.  Bu portrenin kendisine ait çok önemli sırlar taşıdığını ve bu sırların açığa çıkmaması için  Basi’in yaptığı  tablonun kimse tarafından görülmemesi gerektiğini düşünmeye başlar.

 

Dorian Gray, yaşadığı kötü olaylardan dolayı portresinin eski güzelliğini kaybettiğini ve her geçen gün daha da çirkinleştiğini görmekte dir. Dorian Gray portresini herkesten saklayarak yaşamının zaman içindeki çöküşünü, yaşlanışını, çirkinleşmesini herkesten gizleyecek ve bu portre onun sonsuza dek genç ve güzel kalmasının simgesi olacaktır.    Bu yüzden  bu resmi yapan arkadaşı Basil’e   öfke duymaya başlar. Sonunda saldırganlık içgüdüsünün etkisiyle ressamı öldürür. Resim önce bir odaya kilitlenir Onu tek gören yaratıcısı ve ressamı Basil Hallward ise, Dorian  tarafından öldürülmüştür. .  Dorian Basil’i öldürdükten sonra yaptığından pişmanlık duymaz ve onun bunu hak ettiğine inanmak istemeye başlar.

 

Ancak zamanla vicdanı onu rahatsız etmeye, zihninde bu olayın görüntüleri canlanmaya uyuduğu zaman bu görüntülerle uyanmaya başlar.  Dorian Gray, Lord ile  arkadaşlığını sürdürmektedir.  “ Fakat  orta yaşlara geldiğinde artık eskisi kadar Lord Henry’nin etkisinde kalmamakta, davranışları bilinçaltındaki düşünceleri tarafından yönlendirilmektedir.”[7]

 

 

 

 

---