Huri Gılman ve Vildan
Huri Gılman ve Vildan
Huri, Farsça kökenli bir sözcüktür. Kelime anlamı olarak ahu gözlü demektir. Kelime Arapça asıllı zannedilse bile aslında Farsça kökenlidir. “ Huri, ahu gözlü demek olan ahver ile onun müennesi ( dişili) olan havra kelimesinin cem’idir. “[1]
Huri Gilman ve Vildan Kuran-ı Kerim’de cennete gidecek olanlara vaat edilen cennet eşleridir. Kuran’da hurilerin cinsiyetleri belirtilmemiş olsa bile hadislerde dahi “ şeffaf vücutlu her ilişki sonrasında tekrar bakire olabilen, cennete giden bir erkeğin bir günde istediği sayıda huri ile ve istediği kadar ilişkiye girebileceği “ [2]cennet kızları ve güzel kadınlar olarak ifade edilir. Çoğu İslam âlimi ise Huri Gilman ve Vildanları “ cennetteki hizmetçiler olarak “ yorumlamaktadır. ( Geniş bilgi için bkzHuri Cennet Eşleri ve Sevgili ilişkisi )
Gılman kelimesi sözlük anlamı ile Arapça’da “ erkek çocuk, tüyü bitmemiş delikanlı, kul, köle, hizmetkâr [3]“ anlamına gelen “ gulam “ sözcüğünün çoğuludur.
O ‘andelîb-i nevâ düşmen-i hazînem kim
Hazândan gilemendem bahârdan me’yûs Semerkândî-i Âmidî Âgâh
Kaynaklara göre Gilman sözcüğü Kuran’ı Kerim’de sadece tek bir yerde gılman sözcüğünü kullanmış iki yer de de aerkek çocuk anlamına gelen “veled “ sözcüğünün çoğulu olan “Vildan” kelimesini seçmiştir. Gılman sözcüğü Kuran’ın 52. Sûresi olan, Tûr Sûresinin 24. Âyetinde şu şekilde geçmektedir. "Etraflarında, sedeflerinde saklı inciler gibi tertemiz Gilmanlar dolaşır."
Kaynaklar, Kuran’ı Kerim’de Gilman sözcüğü için fazla bir izahat yapılmadığını ama onun yerine kullanılan “Vildan’ın” cennetteki işlerine biraz daha açıklık getirdiğini belirtir. Bu kaynaklara göre Kuran’ı Kerim’in Vakı’a suresinin 17. Ve 19 . Ayetlerinde Vildan’dan “ ellerinde testileri ile Kevser ırmağından su doldurup dolaşan “ genç hizmetçiler oldukları “ yazılıdır
“Cennetliklerin etrafında, ebedî kılınmış vildân (çocuklar) dolaşıp hizmet ederler.” (Vâkıa, 56/17)
“Etraflarında, ebedî kılınmış vildân (çocuklar) hizmet için dolaşır durur. Onları gördüğünde, etrafa saçılmış inciler sanırsın.” (İnsân, 76/19)
İslam âlimlerinin yorumlarına göre Gilmanlar “ Allah'ın (c.c) mü'min kulları için özel yarattığı ve vazifesi sadece hizmetkârlık olan cennet gençleridir. Onlar cennet ehline yiyecekler ve içecekler sunarlar ve bu vazifeyi görmekten mutluluk duyan” cennet eşleri veya hizmetçileridir. Bazı hadislerde ise Huri Gilman ve Vildanların şarkılar da söylediklerine dair izahlar bulunmaktadır.
Tüm bu izahatalar Gilmanların kadınlar için değil erkeklere hizmet etsin diye görevlendirilen cennet eşleri veya hizmetçileri olduğunu göstermektedir.
Huri maddesinde de anlattığımız gibi Kuran, hurilerin cinsiyetlerinden söz etmemiş, ama onların “ cennetlik olanların cennetteki eşleri “ olacaklarını özellikle vurgulamıştır.
Divan ve halk şiirimizde Gılman önemli motifler arasındadır. Divan şairlerinin pek çoğu üstü kapalı olrak gılmanlardan çok söz etmişler, şiirlerinde “ yüzlerinde siyah tüyleri yeni çıkmaya başlayan” güzel tasvirlerini çok sık yapmışlardır. Bu tip tasvirlere iyi bakıldığında şarap dağıtan güzel, genç delikanlı ve saki tiplemelerinin birçoğunda Gilman tasavvuruna benzeyen genç erkeklerin anlatıldığı görülür.
Kız oğlan nazı nazın şehlevend avazı avazın.
Belasın ben de bilmem kız mısın oğlan mısın kafir Nedim.
Yanî gılmân-ı bâb-ı izzetden.
Ahmed idi o serverün nâmı. Kelâmî [4]
Huri gılman istemez. Derdin derunda kalsın.
Gönül gözü nur olsun. Canın cananı bulsun Şemseddin-i Sivasi
İki ravzada durmuş hur-i gılman
Nitekim Ravza-ı cennette Rıdvan Şeyhi
Cennetüñ hûrileri cümle saña ey Ravzî
Hak müyesser ide Rıdvân ile gılmânı bana Ravzi
Gılmâna döndi gonceler açıldı her çiçek
Firdevs’e gâlib olsa ne var iştihâr-ı bâg Ravzi
Huriler gılmanlar dergâha gider
Giderim onların yoluna karşı
Seherde tutiler kumrular öter
Bülbül aşık olmuş gülüne karşı Şarkışlalı Aşık Veli
Gılmanların güzellik ve safiyet timsalleri oldukları, çocukken ölenlerden oluşacağı rivayet edilmektedir. Cenettekilerin her istediklerini hemen hazır edecek nurdan yaratılmış gençler olduğu söylenir. ( İskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü )
Huri Cennet Eşleri ve Sevgili ilişkisi
Cennet Behişt Cennet Kapıları ve Mekânları
Ravza ve Ravza-i mutahhara Nedir
KAYNAKÇA
[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/huri-cennet-esleri-ve-sevgili-iliskisi/98482
[2] https://www.belgeler.com/blg/12lr/cennet-kadini-huri-women-of-paradise-houri
[3] Gılman". islamansiklopedisi. info. 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
[4] CİHAN OKUYUCU, Kelâmî Mahlaslı İkiDivan Şairi:Kelâmî Cihan Dede veKelâmî-i Rûmî, https://devdergisi.com/Makaleler/13317226_7.pdf
