Karakuş Kimdir ve Hükm-i Karakuşi Nedir

22.11.2017

Karakuş Kimdir ve Hükm-i Karakuşi Nedir

Karakuş veya Hükm-i Karakuşi edebiyat dünyamızda sık sık karşımıza çıkan bir tabirdir. Hükm-ü Karakuşi : " Hesaba kitaba gelmiyen, mantığa uymayan hüküm" olarak bilinmektedir.

Bu tabirler Eyyubilerin meşhur hükümdarı Selahaddin-i Eyyubî'nin kölesi ve nedimi olan Ebu Said Bahauddîn Abdullâhüi-Esedî adlı Mısır’da kadılık da yapmış olan kişiye isnat edilmiş, büyük bir tarihi yanılgıya dayanan bu kötü isnat neticesinde onun lakabı olarak kullanılmış, bu lakap sahibinin adından çok çok daha meşhur olmuştur.

Karakuş veya Hükm-i Karakuşi tabirlerinin menbaı Ebu Said Bahaeddin Abdullah el Esedi’ yi yıpratmak amaçlı yazıldığı söylenilen "Kitabel faşuş fi ahkami karakuş" adlı eserde örnek verilen saçma sapan hükümlerdir. Bu hükümler birer fıkra ve mesel haline dönüşerek Arap Türk ve İran kültürlerinde oldukça meşhur olmuştur. [1]

Bu eser Bahaeddin Abdullah el Esed’inin kadılık yaptığı mahkemelerde verdiği garip hükümlere dair mahkeme de geçen olaylar anlatılmış, eserdeki bu mahkemelik vakalara verilen garip hükümler "Hükm-i Karakuşi" deyimin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Karakuşi hüküm, hukukta ve tarihte bir terim olarak da kullanıldığı gibi, günümüzde bile akla hesaba gelmeyen mantıksız hükümlerin, adalet adına yapılan adaletsizliklerin misali olmaya devam etmektedir

Karakuşi hükmün ahmak kadısı olarak, akılsız, garip hükümler veren biri gibi gösteren söylentilerin aksine tarihi kaynaklar Ebu Said Bahauddîn Abdullâhüi-Esedî ‘yi yüce yaradılışlıçalışkan, aklı selim sahibi, Selahaddin Eyyubi’ye en yakın ve en sadık devlet adamlarından biri olarak tanıtmaktadır.

Kötü ve gülünç hale düşürülmüş şöhretinin aksine Ebu Said Bahaeddin Abdullah el Esedi, Selahattin Eyyubi’nin en çok itimat ettiği, kararlarına en çok güvendiği bir devlet adamıdır. Selahattin Eyyubi sefere çıktığında onu yerine vekil olarak bıraktığına, Haçlıların Kudüs’ü işgal ettiğinde, Selahaddin Eyyubi tarafından Kudüs valisi ve muhafız komutanı olarak görevlendirildiğine, Haçlılara esir düşünce on bin altın fidye vererek kurtarıldığına [2] göre ahmak veya akılsız biri değil; oldukça değerli bir insan ve komutan olmalıdır.

Söylentilerdeki ve fıkra haline dönüşen anlatılardaki Karakuş veya Hükm-i Karakuşi gûya okuma-yazma bilmez, tahsilsiz bir kadıdır. Karakuş, hazır cevap, nüktedan Nasrettin Hoca gibi gülünç çıkarımlar, akıl yürütmeler ve yargılar çıkaran bir kişilik olarak anlatılmış, tarihi şahsiyetinin aksine

Nasrettin Hoca gibi bir fıkra kahramanı haline getirilmiştir. Kısaca, Karakuş veya Hükm-i Karakuşi Ebu Said Bahauddîn Abdullâhüi-Esedî’nin tarihi ve gerçek şahsiyeti değil onu küçük düşürmek isteyenler tarafından ona isnat edilmiş hayali bir fıkra kahramanıdır.

Bu fıkralardaki Karkuşi, Şer'î hususlarda ahmakça ve aptalca komik hükümler vermekte, adalet sağlamak isterken acayip adaletsizliklere sebep olmaktadır. "Hükm-i Karakuşî" bu şekilde hükümler vermekle meşhur olmuş hayali bir kadıdır.

Bu anlatılanlardan hareketle “Hükm-i Karakuşi” hukukta da kullanılan bir tabir veya terim haline de gelmiştir. Hukukta “Akli ve hukuki temele muhalif olan “keyfi” karar ve hükümler Hükm-i Karakuşi” tabiri ile ifade edilir.

Adliyle zulm-i sâbıkı mahvetse çok mudur
Râzı olur mu hükm-i Karakuş'a mâhtâb Şeyh Galib