KUYUMCULUK

Kuyum; değerli metaller ve değerli taşlar kullanılarak üretilen takı, ziynet, süs eşyası ve hediyelik eşyadır. Bu ürünleri satan kişi ve işyerlerine ise kuyumcu adı verilir.

Kuyumcu, altın, gümüş ve benzeri kıymetli metalleri estetik bir anlayışla şekillendirme ve kıymetli taşlarla işleme bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişiye denilmektedir.

Türk Dil Kurumu’na göre kuyum, değerli metal ve taşlardan yapılan süs eşyası; kuyumcu, değerli metal ve taşlardan bilezik, küpe ve benzeri süs eşyası yapan veya satan kimse, mücevherci, cevahirci; kuyumculuk ise kuyumcunun işi ve zanaatı, mücevhercilik olarak tanımlanmıştır. Kısaca, kuyumculuk altın, gümüş, pırlanta, elmas, yakut gibi değerli taşlar ve madenlerle bütünleşen, bu maden ve taşlardan mürekkep takı ve eşya yapma sanatıdır

Kuyumculuk en eski mesleklerden biridir.  Altın ve gümüş gibi değerli madenler işlenmesi ve kıymetli taşların kesimleri akıl ustalık ve sanatsal bakışa sahip bu işin içinden yetişen ustalar tarafından yapılır. Kuyumculuk sanatında dikkatli ve az zayiatla çalışmak, üzerinde çalışılan metallerin kıymetli ve taşların nadide olması ve malzemelerinin değerinin ustası tarafından iyi bilinmesi, en ince detayları bile gözden kaçırmamak için gereken sabır ve emeğin gösterilebilmesi, bu işi yapan kişilerin kuyumculuk sanatına gönülden bağlanması kuyumculuk sanatının en önemli özellikleridir.

Kuyumculuğu değerli madenlerin hassas bir çalışma ile işlenmesi, kıymetli taşlara şekil verilmesi, kıymetli taşların montör veya benzeri işlenmiş metallere monte edilmesi, mamul duruma gelene kadar yapılan işlemlerinin bir bütünü olan zanaatın adı olarak niteleyebiliriz.  Altın, kuyumculuk sanatının hemen en önemli maddesidir.

Kuyumculuk sektöründe kullanılan altının çeşitli alaşımları vardır. İçine karıştırılan metallerle altının rengi ve sertlik derecesi ayarlanır. Alaşımda kullanılabilen madenler; gümüş, bakır, nikel, çinko, paladyum ve iridyumdur. Bunun dışındaki karışımlar altının yapısını bozar ve altın özelliklerini kaybetmesine sebep olabilir.

Ülkemizde eskiden beri altın sanatı olarak tezhip kullanılır. Tezhip’in ne olduğunu biraz açarsak eğer

Geleneksel kuyumculuğumuzun geçmişteki en önemli sanat dallı Tezhip sanatı idi. ( Bkz:  https://www.edebiyadvesanatakademisi.com/sanat/35-tezhip_turleri) Tezhipte temel malzeme altın ya da boyadır. Altın, dövülerek ince bir tabaka haline getirilmiş varak olarak kullanılır. Altın varak, su içinde ezilip jelâtinle karıştırılarak belli bir kıvama getirilir. Boya ise genellikle toprak boyalardan seçilirdi. Sonraları sentetik boyalar da kullanılmıştır. Tezhip sanatçısı (müzehhip), ( Bkz: https://www.edebiyadvesanatakademisi.com/sanat/35-tezhip_turleri) Tezhipte kullanacağı malzemeyi ve altın materyali bir kâğıdın üstüne koyarak çizgileri noktalar halinde iğneyle deler. Sonra bu delikli kâğıdı uygulanacağı zeminin üstüne koyarak delikleri yapışkan bir siyah tozla doldurur. Delikli kâğıt kaldırıldığında motifin uygulanacak zemine çıktığı görülür. Bu motif iyice belirginleştirilip altınla ya da boyayla doldurularak tezhip meydana getirilir.

Kuyumculuk,  altın, gümüş platin gibi madenleri işleme, elmas, yakut, zümrüt, pırlanta gibi değerli taşları işleme ve şekillendirme, değerli taş ve madenlerden mürekkep araç ve gereçler yapma, tezhip, telkari ( Telkari sanatı için bkz. .edebiyadvesanatakademisi.com/sanat/138-telkari__nasil_yapil_ve_telkari_turleri.html )  ve kazaziye ( bkz: edebiyadvesanatakademisi.com/sanat/136-kazaziye_sanatimiz)  gibi, kuyumculuk alt kollarına ayırabilmek mümkündür. Kuyumculuğa ait iş kollarını

1. a) Altın gümüş platin gibi madenleri eritme, kalıp yoluyla işleme
2. b) Tel örgü haline getirerek takılar ve eşyalar yapma, Kazaziye, Altın hasır işleme, telkari
3. c) Altın gümüş bakır alaşımları ile eşyalar yapma
4. d) Altın ve gümüş kaplama, tombakçılık,
5. e) Değerli madenlerle ve değerli taşlarla bütünleşen, mücevher, takı ve eşya yapma, kakmacılık
6. f) Değerli taş işleme, traşlama gibi birbirlerinden çok farklı alanlara ayırabilmek mümkündür.

Altın ve gümüş kuyumculuğu,  Mücevherat kuyumculuğu, Mücevherat tamirciliği, .Kıymetli taş tıraş ve perdah işçiliği,.Kıymetli taş takıcılığı, Kıymetli metal çekiciliği, Kıymetli metal varak işçiliği, . Mücevherat oymacılığı gibi iş kolları kuyumculuğun önemli iş kollarıdır.

Takı tasarımcılığı, takı boyama ve parlatma, değerli taş işleme, ve yerleştirme, altın gümüş mikron tel işlemeciliği ( Kazaziye altın hasır) , altın gümüş tel işlemeciliği ( Telkari ) , döküm makineleri ve döküm yöntemleriyle  yapılan kuyumculuk, altın ve gümüş cilalama, rodajlama, eğeleme,presleme, vb işlemler ve kuyumculuk teknikleri her biri kendi başına neredeyse bir kuyumculuk branşıdır. ( Geniz bilgiler için bkz. https://pirlanta.cahilim.com)

Altın ve gümüş işlemecisi, Kıymetli taş traş ve perdah işçiliği, Mücevherat oymacısı, Mücevherat tamircisi, Takı teknolojisi (teknikeri), Model tasarımcısı, İmitasyon (taklit takılar) yapımcısı kuyumculuk sanatıyla alakadar olan diğer benzeri iş kollarıdır.

 

KUYUMCULUK MESLEĞİNİN GÖREVLERİ

— Yapılacak süs eşyalarını (takıları) tasarlar ve resmini çizer,

— Platin, altın, gümüş veya bunların alaşımlarını ergiterek, hazırladığı kalıba döker,

— Kalıptan çıkan parçalara, tasarıma uygun olarak, dövme, delme, basınç altında tutma, inceltme vb. yoluyla şekil verir,

— Tıraşlama, parlatma, temizleme yöntemleri ile ve kimyasal boyalarla yüzeyleri düzeltir,

— Parçaları bozulmuş takımları tamir eder,

— Altın alım satımı yapar.

Kuyumculuk günümüzde el işlerinden ziyade artık makinler ve son derece  gelişmiş diğer araçlar ve gereçlerle yapılmaktadır. Taş ve maden işlemciliği bu araçlar sayesinde artık çok gelişmiştir.

KAYNAKÇA

 

• https://www.edebiyadvesanatakademisi.com/sanat/35-tezhip_turleri)
• https://www.edebiyadvesanatakademisi.com/sanat/35-tezhip_turleri
• com/sanat/138telkari__nasil_yapil_ve_telkari_turleri.html
• com/sanat/138telkari__nasil_yapil_ve_telkari_turleri.html
• com/sanat/136-kazaziye_sanatimiz)

 

Not: Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, Resim,Tablo, kaligrafi, ebru, Fotoğraf, minyatür, hat, sedef, el işi, oya, bezeme, Telkari, kazaziye  benzeri çalışma  ve araştırmalarınızı, sitemize üye olarak ,  bize başvurarak ESA'da paylaşarak kültürümüze katkıda bulunabilir, kendinizi ve ürünlerinizi tanıtabilirisiniz.

 BAŞVURU İÇİN : ESA, İLETİŞİM  veya s_kuzucular@hotmail.com