Kategoriler EDEBİYAT Edebiyat Terimleri MazmunlarMakam Edebiyat Musiki ve Tasavvufta Makam Nedir

Makam Edebiyat Musiki ve Tasavvufta Makam Nedir

18.10.2018

Makam

Makam Osmanlıca yazılışı- مقام.

Yazıda makam kelimesinin sözlük anlamları, Osmanlıca yazılışı, Osmanlıca anlamı, makamın kökeni, musikide makam, tasavvufta makam, konularına değinilmiştir.

Makam sözcüğü Arapça kökenlidir. Dilimize de Arapçadan girmiştir. Ayakta durulan anlamına gelen Kıyam ile aynı kökten gelir.

Sözlük anlamları: Durulan yer, durak; mevki, kat, memuriyette mertebe şeklindedir.

Musikide makam: musikide ahenk ile söylenen sesler topluluğu, Hicaz makamı, Kürdîlihicazkâr makamı, Nihavent makamı gibi

Edebiyatta ve tasavvufta makam: Kulun kendi gayretiyle yükseldiği yerdir, tasavvufa girenlerin taliplikten insanı kâmil mertebesine kadar ulaşabilecekleri mertebelere de makam denir. Tasavvufta bu yedi mertebeden başka bir de kırk makam vardır. Bu makamlar dört kapı ve üç makam vardır. Dört kapı şeriat, tarikat, marifet ve hakikat, üç makam ise Adab, Ahlâk, Ahval dir.

Şeriat, tarikat, marifet ve hakikatten oluşan dört kapının her birinin içinde onar makam bulunur. Bu dört kapı içinde onar onar dağıtılmış kırk makam vardır.

Ben bâğ-ı hüner sünbiilüyem sünbiile-beste
Nâbî'nin usûlünde makam ise Ruhâvî    Sünbülzâde Vehbî

Bu makama kim ere üş bu nakdi kim dere
Varlığın Hakka vere cümle âlem içinde      SAİD EMRE

Aşk makamı alidir aşk kadim ezelidir
Aşk sözünü söyleyen cümle kudret dilidir     Yûnus Emre

Aşk makamı alidir aşk kadim ezelidir
Aşk sözünü söyleyen cümle kudret dilidir   Yûnus Emre

Dört kapıdan kırk makamdan olmayan
Dede derviş sultan desek yalandır
Ettiği hizmetin aslın bilmeyen
Faydası yok yalan yere dolandır Şarkışlalı Aşık Veli

Ne hoş yerde makamın var
Senin hey Murtaza Ali
Kudretten gelir yayılır
Hanın hey Murtaza Ali         Pir Sultan Abdal

Ya Rab makamında benim gözüm yok,
Gökler senin yerler senin il senin,
Haşa senin birliğinde sözüm yok,
Dünya senin ahret senin hal senin.     Ali İzzet Özkan