Perviz Nedir ve Hüsrev-i Perviz

Perviz Nedir Hüsrev-i Perviz

Osmanlıca yazılışı pervîz :  پرويز

Perviz, Farsça kökenli bir sözcüktür.  Sözlükteki anlamları: Üstün, galib, muzaffer. Elek. Süzgeç. Güzellik. Balık. Cilve. Şekillerindedir.

Tar: İran Hükümdarı Husrev'in lâkabı. (Farsça)

Pervîz-i felek : Güneş.

Hüsrev-i Perviz:  Sasani imparatorluğunun 590–628 yılları arasında yaşayan  hükümdarı Hüsrev-i Pervizdir. (D.: MS 570, Tizpon- Irak; Ö: MS 28 Şubat 628, Tizpon- Irak )[1] Hüsrev-i Perviz, Sasani hükümdarlarından  IV. Hürmüz'ün (579–590) oğlu ve I. Hüsrev'in (531–579) torunudur.

İran’da Sasaniler döneminde iki tane Hüsrev  adlı hükümdar olmuş II. Hüsrev’e , Hüsrev-i Perviz denmiştir. Tarihte yaşamış olan Hüsrev-i Perviz aynı zamanda adı sonradan Ferhat ile Şirin olacak olan

 Husrev-i Şirin imesnevilerindeki erkek kahraman olan II Hüsrev’dir. (Nuşirevân'ın torunu, Bkz  I. Hüsrev Nûşirevân -ı Âdil - Anûşirvân Kimdir ) Hürmüz’ün oğludur ( bkz  HÜSREV Ü ŞİRİN'LER VE GENEL ÖZETİ-  Genceli Nizami’ Husrev-i Şirin’ ve Etkileri)

Hüsrev-i Perviz , fetihleri Husrev-i Perviz adı verilen hazinesi ve diğer yedi hazinesi ile meşhur divan şiirinde adı geçen bir şehinşahtır. ( Bkz Husrev-i Perviz ve Kendi Gelen Hazine )

Divan şairleri Perviz sözcüğünü genel olarak Hüsrev-i Perviz adı verilen efsanevi Sasani Hükümdarının lakabı, Hüsrev-i Şirin mesnevilerindeki erkek kahraman ve hükümdar olarak anmışlardır. Divan şairleri Hüsrev-i Perviz’den büyük hükümdar oluşu, Genc-i Bâd- Âver  adlı hazinesinden dolayı ondan söz etmişlerdir. Hüsrev-i Pervîz'in, Genc-i Şâyegân,  Genc-i Bâdâver gibi adlarla anılan 7 hazinesi şiir dünyamızda bahsi çok sık geçen hazinelerden biridir.   [2]

Divan şairleri Hüsrev-i Perviz’in tarihi kimliğinden bahsetmezler. Hüsrev-i Perviz,  edebiyatımızda efsanevî kişiliğiyle yer almış, Ferhad ile Şirin veya Husrev u Şirin mesnevilerindeki kimliğinden hareketle “ vuslata eren bir âşık” timsali olarak anılmıştır.  Hüsrev-i Perviz, ile ilgili pek çok telmîh, tenâsüp ve tevriye yapılmış;  divan şairlerimiz onu en çok kasidelerinde kullanmışlardır. Kasidelerde ise daha ziyade övdükleri Osmanlı padişahları ile kıyas etmek maksadı ile Hüsrev-i Perviz’den söz edilmiştir. Ancak divan şairleri memduhlarını ondan üstün tutmuşlardır. Hüsrev, Osmanlı hükümdarları ile kıyaslandığında Osmanlı hükümdarının ellerine su dökemeyen bir hükümdar olarak anılır.

Etmem endûhte-i gayra heves çûn Perviz

Açtı Ferhat-ı hayalim bana bin nev- maden Nedim

 

Bu tarz-ı hâsı [böyle] Rahmiyâ ancak diye Hüsrev

Diyâr-ı Rûm içinde oldı bu tarz-ı ‘Acem peydâ    Bursalı Rahmi

 

Ab-ı rûyun Husrevâ  dünya için bahr eyleme

Kuflu ahen nâmı bed- âverdir gencinenin     Naili

 

Bulunmuş bir hazine  Hüsrev-i Perviz zamanında

Ki genc-i şâygân derler, hazine dahi gencine    Sünbülzade Vehbi

 

Bu hasen tarzuŋ kemâl ile hayâlatın görüp

Rahmiyâ tahsîn idüp Hüsrev ide ahsen baŋa    Bursalı Rahmi

 

Düşen hep Bî-sütûnda sûret-i Şîrîne düşmişdür

Sanur Pervîz kim Şîrîne hûn-ı Kûh-ken düşmez  

İLGİLİ LİNKLER 

Genc-i Bâd- Âver Husrev-i Perviz ve ve İstanbul

Husrev-i Perviz ve Kendi Gelen Hazinı.

Hüsrev Kimdir Edebiyatta Hüsrev-i Perviz

KAYNAKÇA

 [1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/husrev-i-perviz-kendi-gelen-hazine-genc-i-bad-aver/97693

[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/husrev-i-perviz-edebiyat-ve-tarihte-ii-husrev/107966