İsfendiyar ve Sîmurg savaşı Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi - Prof. Dr. Yaşar Çoruhlu

Rûyinten ve İsfendiyar Kimdir Şiirlerde Ruyinten

Ruyinten, Şehnamede anlatılan Efsanevi İran şahlarından İsfendiyar’ın lakabı olmaktadır.  İsfendiyar Keyâniyân sülâlesinden bir hükümdar olarak tanıtılır. Şehnamede adı en sık geçen şehinşahlardan biri olan İsfendiyar, Zaloğlu Rüstem ve Turan padişahı Erscap ile girdiği savaşlar ile ünlüdür. İsfendiyar bu engelleri aşarak Ruyinedez’e gelir. Turan Padişah’ı Erscap’ı öldürüp kızı kurtarır.

İsfendiyar’ın adı Turan ülkesine gitmek için yaptığı heft han seferi ve heft-han yolculuğu boyunca yedi menzilde verdiği yedi han-ı yağma ziyafeti ile de çok sık geçer.

Bu sebeple İsfendiyar’ın adı Zaloğlu Rüstem ve Hefthan geçitleri ile birlikte kullanılır.  İsfendiyar’ın adı Ruyinedez’i fetheden Ruyinten olarak da bilinir.

Metinlerde İsfendiyar hiçbir silahın işlemediği efsunlanmış bir kişi olarak tanıtılır. İsfendiyar hakkında bilgi veren kaynaklar İsfendiyar’ın vücudu her türlü silah karşı efsunlanmış tunçtan bir vücuttur. Destanlardan çıkan sonuca göre gözleri dışında zayıf yeri yoktur. Zaten Rüstem’-i zal onu ancak gözlerini kör edecek çatal bir ok atarak alt edebilmiştir.  Bu nedenle İsfendiyar’a “Rûyîn” (tunçtan) ve “Rûyinten” (tunç vücutlu) da denmiştir.

Divan şairleri İsfendiyar ile Ruyinten’i şiirlerinde sık sık kullanmışlardır.  ( BKZ HEFT HAN RÜSTEM -İ ZAL VE İSFENDİYAR ' IN TEHLİKELİ GEÇİTLERİ )

İsfendiyar ile Rstem sık sık savaşmış en sonunda Rüstem-i Zâl çatal bir ok fırlatarak İsfendiyar’ın iki gözünü kör etmiştir. İsfendiyar bu olaydan sonra kederinden ölüvermiştir.

Ol şehenşah kim misâl-i Rüstem etseydi hucûm

Etdirirdi ser-fiirû bir darb ile Rûyinten’e    Nâdirî

Eriye âteş-i kahrın görürse Rûyînten

Sararta benzini hışmın işitse Rüstem-i Zâl    Hayâli

Helâk itmege şeh İsfendiyârı 

Bu zâl-i çarh gör nice_itdi destân      Ahmedi

Mûze-i pâyine ebrûlarını Rûyinten;

Tâk-ı gerdûnuna vâlâ-yı şafak pûşîde. Nedim

Görse ol tevseni Rûyinten-i pûlad-nihad. İzzet Molla.