Sait Faik'in Köy Hocası ile Sığırtmaç Öyküsü Hakkında ve Metni

Köy Hocası ile Sığırtmaç  Hakkında 

Köy Hocası ile Sığırtmaç adlı öykü Sait Faik’in ilk baskısı 1940 yılında yapılmış olan ve yazarın üçüncü öykü kitabı Şahmerdan adlı hikâye kitabındaki öykülerinden biridir.

Yazarın Şahmerdan adlı hikaye kitabındaki öykülerden dört tanesi önceden yayımlanmamış dergilerde çıkmamış ve ilk kez bu kitabında yer almış öyküleri olmaktadır.

Sait Faik’in” Köy Hocası ile Sığırtmaç” adlı öyküsü Aapazarında iken geçirdiği çocukluk günlerinden kalma anılarından oluşan bir öyküsü olmaktadır.  O nedenle yazarın bu öyküsü Çelme, Zemberek ve  Mahpus  adlı öyküleri ile  ortak nitelikler taşır. Çünkü bu dört öyküsü konu olarak Sait Faik’in çocukluk ve gençlik anıları ile ilgi öyküleri olmaktadır.

Köy Hocası ile Sığırtmaç

Köşeden sığırların başları gözükür gözükmez, köyün çocukları koşuşurlar; beyaz benekli sarı ineklerin kalın, yumuşak, nemli dudakları açılır; uzun uzun köye ve çocuklara böğürürlerdi. Sığırtmaç, esmer kafasına geçirdiği şemsipersiz kasketi avuçları içinde burar; sessizce çeşme başına çekilirdi. İnekler pis kuyruklarını, üstleri toprak ve inek kokan çocukların kafaları üstüne çevirirler, kerpiç evlere ağır fakat sevinçli, gürültülü girerlerdi.

Biz, mektep hocası sıfatıyla, çocukları ve buzağıları okşar dururduk. Akşam çekilir gelirdi. Meydandaki yalağa su, boyuna dökülür dururdu.

Kalın bilekleri, kırışık alnı, simsiyah kafası, vahşi gözleriyle sığırtmaç, önümden ıslık çalarak geçerken kalın bileklerinden yakalardım. Kaçmak isterse simsiyah kafası elime geçerdi. Daha zorlarsam vahşi gözleriyle karşılaşırdım elimden kurtulur; çarıklarını ta kıçına kadar kaldırarak kaçardı.

Köy kahvesinin önünde oturan ihtiyarlar bu her akşamki sahneye alışık oldukları hâlde, her akşam çubuklarını ağızlarından çekerler, kimi bana, kimi çobana laf atarak gülüşürlerdi.

Sığırtmaç öksüz ve yetimdi. Hangi samanlıkta yattığını biliyordum. Benim yüzümden ay ışığında elma altlarında yatıyordu. Yakalayıp akşamüstleri köy kahvesinde bir saatçik ona ders verebilmek için bütün yaz uğraşmıştım. Önce iki gün kendi kendine geldi. İki gün vahşi gözlerini hiç yüzüme dikmeden kafası eğik, beni dinledi. Üçüncü gün kahvede onu beklerken camın arkasında gözlerini gördüm. Hiç ümit etmediğim bir şey yaptı: Bir şehirli çocuğu gibi dilini çıkardı.

Biz kızdık; ihtiyarlarla beraber güldük; nihayet sinirlendik ve bunu bir izzetinefis meselesi yaptık. İşte bir haftadır akşamları onu kalın bileklerinden yakalarken ve saçlarını kavrarken içimde acayip bir kardeş muhabbetinin, bir ağaç gibi dallanıp budaklandığının farkına varmaya başladım. Bütün köy de bunun farkına varmış gibiydi. Onun dönmesi yaklaşırken yerimde oturamaz olmuştum.

Sonbahar çoktan başlamıştı. Kestaneler meydanlığa yığılmış, üstlerine sis ve yağmur çökmüştü. Dikenlerine bazı öğleüstleri billur damlalar yapışıyor; bazı kuşlar, avcıların tüfeğinden ürküp kırlardan köylere çekilmiş uzun ve yağlı kuşlar; ıslak tüylerini kurumuş yaprakların içinde saklıyorlardı. Bazı hasta ve sıtmalı köpeklerin mektep kapısına sığındıklarını görüyordum. Sabahları çocuklarım onları seviyorlardı. Muhtarın oğlu bu hasta köpeklere düşman olduğu günden beri bütün zekâsı ve temizliğine rağmen gözümden düştü.

Dağköylü Hasan yukarı ve uzak köyünden dağarcığının içinde onlara kara Gürcü ekmeği getiriyor; bize yeni yağmış ilk kardan kirli bir top getirip kürsünün üstüne bırakıyordu.

Çocuklarla beraber, bizde yağmur, Hasan'ın köyünde kar olarak yağan ve biraz sonra bizim köyümüzü de kaplayacak olan şeye hayretle bakıyorduk.

İki maaşımı hastalığına harcadığım talebe, sonbaharla beraber ölmüştü. Artık hiç bir zekâ beni alakadar etmiyor; küçük, nefes ve sığır kokulu sınıfın pencerelerini, dağ rüzgârına açtırmak aklıma gelmiyordu. Güzel havalarda, ağaçlar hakkında çocuklara hiçbir şey öğretmiyor; onlardan evlerine, hayatlarına, açlık ve kederlerine dair hiçbir şey öğrenmek istemiyordum.

Köy birdenbire hasta talebemle beraber gömülmüştü. Üstüne bir avuç toprak atmıştım. Ben bu çocuğu çok severdim!

Sislerin "Babasultan" köyüne inişi çok garip olurdu: Uzakta ve yukarımızda yarı yıldızları kapayan, ayın doğmasını geciktiren "Katırdağ"ın tepesinden bir kervan sökülür. Bir dev, kervanı birbirine iter; bir heyula, kıvrana kıvrana "Sarıyayla"da yayılır, ondan sonra bir müddet bir şey gözükmezdi. "Katırdağ" bir ufuk gibi

uzaklaşırdı. Sonra, birkaç dakika sonra birbirimizi ancak on adımda seçebilir olurduk. İki misli büyümüş olarak. Bu artık sis değil hakiki bir buluttu. Artık rahattık. Bütün kış birbirimizden birçok şeyler saklayabilirdik.

Bu birçok şeylerin içinde kederler, zayıflamalar, açlıklar... ve hergelelikler vardı. Kışla beraber her şey saklanır kimse kimsenin hâlini bilmez, hemen hemen merak etmezdi. Bazen ve çok nadiren beyaz ve masmavi bir gök açılıverirdi. O zaman birbirine rastlaşanlar:

— Zayıflamışsın len!

— Zayıfladık zahir...

— Nicesiniz?

— İç güveysinden hallice.

— He he he...

Bulut bir muhavere müddeti zarfında dağdan inerdi.

Sığırtmacı göremiyordum ama sis, ders ve dertle o kadar karmakarışık bir hâldeydim ki hatırlayıp hatırlayıp unutuyordum. Bir akşamüstü çıkageldi. Ders bitmişti. Hava o gün her nedense açıktı. Bende ise âdeta sisli günlerde üzüntülerin yıprattığı yüzümü aynada gördüğüm zamanki sinirli ve abus bir çehre vardı. Canım sokağa çıkmak istemiyordu. Çıksam,

— Bozulmuşsun be hoca... diyeceklerdi

— Ya sen, ya sen bozulmamış mısın? diyecektim hırsımdan. Yazın güneşten aldığımız sıhhati, kışın sis sünger gibi emip giderdi. Sığırtmaç:

— Okuyacan artık, dedi.

— Niye?...

— Dahaiyi! Canım sıkılıyor akşamları...

— Peki, dedim.

Okudu. Aylarca bir şeylere hayret etti. Birçok şeyler öğrendi.

Pasta.   çikolata.   mecmua.   muharrir.  vapur.   güverte.   kılıç balığı.

Nelerin, daha bunlara benzemez nelerin manasızlığına birer mana vermek için uğraşmadım.

Muharrir, yazı mı yazardı, muhtar muharrir miydi, ben muharrir miydim, bir ay sonra o da muharrir olacak mıydı? Muharrir olunca şehre indiğim bir gün kendisine getirdiğim çikolatadan her gün yiyebilecek miydi?

Mecmua ile kitap arasındaki farkı iki saatte anlatabildim.

Bu çocuk beni yoruyordu! Pastanın Çerkezköyü'nde yediğinin aynı olmadığını, İstanbul'da, Ankara'da büyük kahvelerde yapılan bir nevi baklava olduğunu söyleyince inanmadı.

"İstanbul'da mısır unundan baklava yapılırmış." diye bir gün köye yaydı. Millet beni alaya aldı. Kılıç balığının bu sene az tutulduğunu gazetelerden birinde okumuştuk: Kılıç balığının sahiden kılıcı var mıydı? Adamı keser miydi? Yoksa kılıç balığı zabit miydi?

Hikâyelerinden Özetler

Sait Faik Abasıyanık Hayatı Edebi Kişiliği Eserler

Sait Faik 'in Lüzumsuz Adam Kitabı - İnceleme ve Öykünün Metni

Sait Faik’in Havuz Başı Öyküsü Konusu Metni ve Kitabı

Projektörcü Öyüküsü ve Sait Faik Abasıyanık

Sait Faik'in Hancının Karısı Adlı Öyküsü Hakkında ve Metni

Sait Faik'in Meserret Oteli İnceleme Özeti ve Metni

Semaver Kitabı ve Öyküsü Hakkında Özeti Metni Sait Faik Abasıyanık

Mahalle Kahvesi Hakkında Özeti Tam Metni Sait Faik Hakkında

Sait Faik 'in Lüzumsuz Adam Kitabı - İnceleme ve Öykünün Metni

Sarnıç Öyküsü Metni ve Kitabı İle Sait Fai

Sait Faik Abasıyanık Sinagrit Baba İncelemesi ve Tam Metni

Zemberek Öyküsü Hakkında Metni ve Sait Faik Abasıyanık

Yani Usta Öyküsü ve Sait Faik

Yalnızlığın Yarattığı İnsan Öyküsü Konusu Metni ve Sait

Şehri Unutan Adam Konusu Özeti Metni ve Sait Faik

Şahmerdan Kitabı ve Sait Faik Abasıyanık Hakkında

Satılık Dünya Öyküsü ve Metni ile Sait Faik

Sait Faik Haritada Bir Nokta Metni ve Değerlendirme