Şehir Mektupları Ahmet Rasim

 Yazıda “Ahmet Rasim - Şehir Mektupları  bilgiler,   hayatı eserleri, doğumu , iş hayatı, yazarlık hayatı, çocukluğu, gençlk, yılları, yazarlık yılları, aldığı ödüller, eserlerinin yankıları,  edebi kimliği, siyasi görüşleri, gezileri,  Cengiz Dağcı’nın, Eserleri  hakkında yorumlar,  anlatım tekniği,  bakış açısı, tekniği, eserlerinin basım öyküleri,  basım yılı, basım hikâyesi, , eserleri ile , yazarın biyografisi arasındaki alakalar incelenmiştir.

1927- 1932 yıllarında İstanbul Milletvekili olan Ahmet Rasim toplam 140 yakın eser bırakmış üretken bir yazardır. Daha çok anı, gezi, roman, hikâye  ve mektup türünde eser yazarın hemen her türde eseri bulunur. Yazarın  en önemli eserlerinden birisi de Şehir Mektuplarıdır.

 Şehir Mektupları adlı eseri ilk kez 4 cilt olarak 1896 yılında  basılmış ikinci baskısı ise İkinci basımı 1912- 1913 tarihinde, yine Osmanlıca olarak yapılmıştır. Eserin Latin  harfleri ile yapılmış olan ilk baskısı ise 1971 yılında MEB tarafından gerçekleştirilmiş, üçüncü kez yapılan baskısı ise iki cilt halinde ve 1992 yılında  yayımlanmıştır. [1]Eserin son basksını hazırlayan Nuri Akbayar bu eseri Arba Yayınları ile bastırmış olur.

Edebiyatımızda şehir yazılarının ilk örneği yazarın bu eseri olarak kabul edilir. Yazar bu yazılarını ilk kez Malumat gazetesinde yayınlamıştır. Bu yazılar  yazarın Malumat dergisinde çalıştığı yıllarda (1895-1903), haftalık ve gündelik nüshalarda  “Ma'lümat-ı Üsbuiyye”  ve  “Şehir Mektupları” başlığı adı altında yayınlanmış yazar, daha sonra bu yazılarını toparlayarak hacimli bir eser haline getirmiştir. [2]

Eser, Osmanlının son demlerindeki İstanbul’u ve halkının yaşantısını mizahi ve ironik bir dille dile getirmiştir. Fıkra, sohbet, deneme, türlerinin karışı şeklindeki bu mektuplar, yazarın kıvrak, canlı ve eğlendirici üslubu ile anlatılmıştır. Eserde, mizahi bir ifade esprili bir dil, komik anılar, fıkralar ve olaylara da yer verilmiştir.

Ahmet Rasim, kent yaşamını ve toplumu ince ayrıntılarını fark ederek  ayrıntıları gerçekçi bir dile aktarmayı bilen bir yazardı.  Kuvvetli ve gerçekçi gözlem gücü ile çok sayıda ve türde eser ortaya koymuştur.  Çok yönlü bir yazar olan Ahmet Rasim derinliği elden bırakmayan eserlerinde yüzeyselliğe düşmemeyi başaran usta bir gözlemcidir.   Bu yüzden edebiyat dünyasında  ansiklopedik bir yazar olarak kabul edilmiştir.

Ahmet Rasim, kullandığı dil ile de özgün bir yazardır. İstanbul Türkçesini en güzel kullanan yazarlardan biir olarak dikkat çekmiştir.  Ahmet Rasim,  konuşma biçimiyle de bir farklılık yaratmış Türkçeyi oldukça güzel ve canlı bir şekilde kullanmıştır.  Eserlerinde deyimler oluşturmuş, , “adeta kendi lügati ile yazılar kaleme almıştır.” Bu yüzden onun en dikkat çekici yönü üslubudur. Üslubunda mahalli deyişlere de yer vermiş atasözlerine, halk deyişlerine kendi icadı olan söylemlere sahip bir yazar olmuştur.

Dönemindeki siyasi çatışmaların ve edebi tartışmaların dışında kalarak hiçbir edebi akıma veya topluluğa dâhil olmayan yazar,  kendi çizgisi içinde yazılarını yayımlamış, kendine özgü bir üslup ve mizahi yönü olan tatlı bir İstanbul Türkçesi ile sohbet havasında yazılar yazmıştı. Okurla sıcak ilişkiler kuran canlı bir dille ve ironiyle yazdığı bu eseri de  Ahmet Rasim’in en çok sevilen eserlerinden birisi  oldu.

Şehir Mektupları onun ününü pekiştirdiği gibi ölümünden sonra bu eserinin MEB Yüz Temel Eser arasına alınmış olması ayrı bir önem taşımaktadır.

“Ahmet Rasim, "Şehir Mektupları"nda büyük bir gözlem yeteneği, kıvrak bir üslup, kendine özgü bir dil ve tadına doyulmaz yazılar ortaya koyar.”[3]

Şehir Mektupları, yazarın çocukluk yıllarını ve ömrürünün büyük bölümünü geçirdiği  İstanbul’u tüm yönleriyle anlatan anı türüne yakın bir eserdir. Şehir Mektupları adlı eserinde yazarın  toplam olarak 217  Mektup’u bulunur.

 ŞEHİR MEKTUPLARINDAN ALINTILAR

4. MEKTUP’TAN,

“İki ayaklı, iki tekerlekli olan bu gezici mahlûkları gördükçe, “Haftalık Malumat” ın seyyar yazıcısı hatırıma geliyor. Geçenlerde yazdığı bir Mektupta sinir illetine tutulduğu için, sürekli gezip dolaşma içinde bulunduğunu bildiriyordu. Sorup öğrendiğime göre velosipet, asap düzelmesine, deniz hamamlarından daha fazla hizmet ediyormuş. Bizim yazıcı için bunun kadar iyi, lezzetli bir ilaç olamaz. Bir tane alsın. Zaten tabanları, yaya gitme ve hareket yorgunluklarına alışkın; bir taraftan gezer, hastalığın zorladığı şeylere uymuş olur, bir taraftan da kendisini tedavi eder. İkinci olarak, her ay başı vereceği potin parasından kurtulur. Üçüncüsü ise, her yere vakti vaktine yetişir. Hele dördüncü olarak, Malumat’ın seyyar yazıcısı velosipetlidir, diye gazetesine şöhret aldım. Sanırım ki, bu velosipet merakı bizim müvezzilere de sirayet edecek. Eski müvezziler ihtiyar, halsiz, koşamaz, bağıramazlar. Biraz gençleri de eskileri taklide mecbur olduklarından, gazete satarak geçinen birtakım çığırtkan çocuklara yetişememektedirler. Benim fikrime kalırsa müvezzilerimiz, o baldırı çıplaklarla rekabet için, mutlaka velosipet kullanmalıdırlar. Çünkü hem rahat, hem de faydalı.”

(Mektup 32 den)

"Size ufak fakat manidar bir iftar listesi" diyerek başlayalım.

Baba Yâver'i Şikem perver'in "çorba" ya olan hırsı ve düşkünlüğü şu günlerde coşmuş....... (.) irticalen inşad eylediği aşağıdaki manzûmeyi meşhur ahçı Dede Efendi'ye hediye eylemiştir.

Çorba

Kana kuvvet, göze fer, batna cilâdır çorba

İllet-i cû'a devâ, mahz-ı gıdâdır çorba

Sağlara, hastalara ayni şifâdır çorba

....

Ramazanda hele bin cân ile herkes gözler

Daha gündüzden onu mide-i hâli özler

Çorbaya dâir olur sofrada yağlı sözler

O ise baklavanın râhını durmaz düzler

Öyle bir râhber-i bâd - hevâdır çorba

Bugünün diliyle yazalım...

Çorba kana kuvvet, göze fer, karına ciladır. / Açlık derdine devadır. Gıdanın ta kendisidir. / Sağlara hastalara şifadır çorba...

Hele Ramazan'da onu herkes bin canla gözler, daha gündüzden boş mide onu özler / Sofrada çorbaya dair yağlı sözler olur. Çorba ise baklavanın yolunu düzler.

Öyle bedava bir kılavuzdur çorba.

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

 Ahmet Rasim Hayatı ve Eserleri

Şehir Mektupları Ahmet Rasim

Balıkesirli Ahmet Rasih Bey

İki Güzel Günahkâr Romanı Hakkında ve Özeti Ahmet Rasim

KAYNAKÇA

[1] https://www.nkfu.com/sehir-mektuplari-ahmet-rasim-kitap-ozeti/

[2] https://www.idefix.com/kitap/sehir-mektuplari-ahmet-rasim/tanim.asp?sid=B6J1IEFD8M0MC5UKEDDI