Şikeste Nedir Şiirlerde Şikeste

Şikeste   شكسته

Şikeste veya şikest sözcüğü Farsça kökenlidir ve Farsçadaki şikastan (şikesten) , شكستن, şikan- شكن "kırmak, ezmek, parçalamak" fiilinden türetilmiştir. Türkçedeki anlam karşılığı “kırık, kırılmış”, yenilmiş, mağlub olmuş [1]bozguna uğramış, manalarındadır. Şikest sözcüğü mecazi manada “gücenmiş, kırgın, üzgün, kederli” anlamlarına gelir.

• Şikeste-best: kırık dökük, iyi kötü, şöyle böyle
• Şikeste-bend: yara bağlama, kırığu ya da yarayı tedavi eden, kırıkçı; sargı bezi.
• Dil-şikeste: Kalbi kırık, gönlü kırılmış olan
• Hatır-ı şikeste : gücenmiş, gönlü kırılmış
• Şikeste-bazu: kolu kırılmış; etkisi, gücü bitmiş, kuvveti kalmamış.
• Şikeste-pa: ayağı kırılmış.
• Şikeste-tali: kötü talih, talihsiz.
• Şikeste-zeban : Kırık dil , peltek dil
• şikeste-per (=kanadı kırık)

Şikeste Hat Yazısı 

Ta'lik yazının kırık şekline de şikeste hat denilir. Bu hat şekli Nestalik yazı denilen yazı şeklinin hızlı ve kurallara uyulmadan yazılan biçimidir. Şikeste tazı hat yazısı Safeviler devrinde İran’da şekillenmiş özellikle yazışmalarda şikeste talik ve nestalikin yerine kullanılan bir yazı stili olmuştur. 

Şikest ve şikeste sözcükleri şiirlerimizde hem gerçek hem mecaz, hem de hat sanatı yazı türü anlamları ile sık sık kullanılmıştır.

• Itmesün seng-i havâdis câm-ı sahbâyı şikest 
• Yohsa eyler tîr-i âhum çarh-ı mînâyı şikest    Şeyhülislam Yahya
• 
  
• Kadeh şikeste olursa sürâhi sağ olsun
• Sebu-keşân eline girmeyen ayağ olsun   Edirneli Kâmî

• La’lüñ katında kıymet-i gevher şikest olur
• Zülfüñ yanında revnak-ı ‘anber şikest olur  Baki'nin Şiirleri

• Şikest ider felek âyînemüz cilâ bulsak
• Dahi ziyâde olur derdümüz devâ bulsak KATİBZADE SAKIB KİMDİR

• Şikeste dillere bakmaz o ‘işveger bilmez
• Ki pârelense de âyînemüz keder bilmez  Semerkandi Amidi Agâh

• Men dil-şikesteden bugün ol yâradur selâm
• Tâ rûz-ı haşr ol büt-i ayyâradur selâm        Karakoyunlu Cihanşah Şiirleri

• Şikeste hattıyla serbeste nazmına yazdım
• Şikeste-beste bu manzûme-i perîşânı   Veysİ

• Vardım ki yurdundan ayağ götürmüş
• Yavru göçmüş ıssız kalmış otağı
• Câmlar şikest olmuş meyler dökülmüş

KAYNAKÇA

• [1] https://www.luggat.com/%C5%9Fikeste/1/1