Şikeste Nedir

Şikeste Nedir

Şikeste   شكسته

Şikeste veya şikest sözcüğü Farsça kökenlidir ve Farsçadaki şikastan (şikesten) , شكستن, şikan- شكن "kırmak, ezmek, parçalamak" fiilinden türetilmiştir. Türkçedeki anlam karşılığı “kırık, kırılmış”, yenilmiş, mağlub olmuş [1]bozguna uğramış, manalarındadır. Şikest sözcüğü mecazi manada “gücenmiş, kırgın, üzgün, kederli” anlamlarına gelir.

Şikeste-best: kırık dökük, iyi kötü, şöyle böyle

Şikeste-bend: yara bağlama, kırığu ya da yarayı tedavi eden, kırıkçı; sargı bezi.

Dil-şikeste: Kalbi kırık, gönlü kırılmış olan

Hatır-ı şikeste : gücenmiş, gönlü kırılmış

Şikeste-bazu: kolu kırılmış; etkisi, gücü bitmiş, kuvveti kalmamış.

Şikeste-pa: ayağı kırılmış.

Şikeste-tali: kötü talih, talihsiz.

Şikeste-zeban : Kırık dil , peltek dil

şikeste-per (=kanadı kırık)

Şikeste Hat Yazısı 

Ta'lik yazının kırık şekline de şikeste hat denilir. Bu hat şekli Nestalik yazı denilen yazı şeklinin hızlı ve kurallara uyulmadan yazılan biçimidir. Şikeste tazı hat yazısı Safeviler devrinde İran’da şekillenmiş özellikle yazışmalarda şikeste talik ve nestalikin yerine kullanılan bir yazı stili olmuştur. 

Şikest ve şikeste sözcükleri şiirlerimizde hem gerçek hem mecaz, hem de hat sanatı yazı türü anlamları ile sık sık kullanılmıştır.

Itmesün seng-i havâdis câm-ı sahbâyı şikest 

Yohsa eyler tîr-i âhum çarh-ı mînâyı şikest    Şeyhülislam Yahya

 

Kadeh şikeste olursa sürâhi sağ olsun

Sebu-keşân eline girmeyen ayağ olsun   Edirneli Kâmî

 

La’lüñ katında kıymet-i gevher şikest olur

Zülfüñ yanında revnak-ı ‘anber şikest olur  Baki'nin Şiirleri

 

Şikest ider felek âyînemüz cilâ bulsak

Dahi ziyâde olur derdümüz devâ bulsak KATİBZADE SAKIB KİMDİR

 

Şikeste dillere bakmaz o ‘işveger bilmez

Ki pârelense de âyînemüz keder bilmez  Semerkandi Amidi Agâh

 

Men dil-şikesteden bugün ol yâradur selâm

Tâ rûz-ı haşr ol büt-i ayyâradur selâm        Karakoyunlu Cihanşah Şiirleri

 

Şikeste hattıyla serbeste nazmına yazdım

Şikeste-beste bu manzûme-i perîşânı   Veysİ

 

Vardım ki yurdundan ayağ götürmüş

Yavru göçmüş ıssız kalmış otağı

Câmlar şikest olmuş meyler dökülmüş

 

KAYNAKÇA

[1] https://www.luggat.com/%C5%9Fikeste/1/1