Uyarlama Nedir Türk edebiyatında Adapte Eserler

Uyarlama Nedir Türk edebiyatında Adapte Eserler

Uyarlama edebiyatta bir terim olarak bBatı dillerindeki adapte eserlerin Türkçedeki karşılığı olmaktadır. ( Bkz Adaptasyon Adapte Uyarlama Adapte Eser Nedir )

Uyarlama kelimesinin sözlük anlamı “ Yabancı dille yazılmış bir eseri (  tiyatro, piyes, hikâye, roman ) yer ve kişi isimleri, gelenek görenekler ve adetleri ile yerli hale getirerek telif bir esermiş gibi diğer bir kültürün diline, inançlarına, zevklerine, geleneklerine, zevklerine hitap edecek şekilde tercüme etme işine denir. Böylece eseri aslına sadık olarak tercüme edilmediği gibi, çevrildiği kültüre adapte edilmiş, kişilerinin isimleri, dini inançları, ritüelleri, geleneklerinin vb değiştirilmiş olur. Eser çevrildiği dilin yerli kültürüne uygun hale getirildiği için adaptasyona uğrar.

Bu nedenle bu tip eserlere uyarlama veya adapte eser denir.  Adapte eser başka dilde yazılmış eserin çevrildiği toplumun yaşayışına, inançlarına,  adetlerine geleneklerine, yer eşya ve kişi adlarına uyarlanarak çevirilmiş eser olur. Bu tip eserlerde Abraham, İbrahim;  Josef, Yusuf vb olurken;  Havra veya kilise cami; haham veya papaz ise imam yapılmış olur.   Gelin ile damat kilisede değil camide evlenir.

Türk edebiyatının batılılaşma döneminin başlangıcında ilk önce Batı edebiyatına ait romanlar tercüme edilmiş daha sonra bu özgün çevirileri adapte – uyarlama – eserler izlemişti. Uyarlamalar özellikle tiyatro, piyes vb türlerinde olmuş, Ahmet Vefik Paşa ve Teodor Kasap  Moliere’nin pek çok eserini Türk edebiyatına uyarlamıştır.( bkz Ahmet Vefik Paşa Hayatı Eserleri ve Tiyatroculuğu-  Ahmet Vefik Paşa Tiyatroya Katkıları )

Türk Edebiyatında Başlıca Uyarlama - Adapte Eserler

Ahmet Vefik Paşa’nın Uyarlamaları

Savruk (L'Etourdi)(hece vezniyle manzum çeviri)

İnfiâl_i Aşk (Le Dépit Amoureux)(düzyazı çeviri)

Dudu Kuşları (Les Pre***use Ridicules) (düzyazı çeviri)

Kocalar Mektebi (L'Ecole des Maris) (hece vezniyle manzum çeviri)

 Kadınlar Mektebi (L'Ecole des Femmes) (hece vezniyle manzum çeviri)

Zor Nikâhı (Le Mariage Forcé) (uyarlama/adaptasyon) ( 1869)

Tartuffe  (Le Tartuffe) (hece vezniyle manzum çeviri) (1880)

Don Civani (Don Juan )(düzyazı çeviri)

Tabib-i Aşk (L'Amour Médcin) (uyarlama/adaptasyon) (1869)

Adamcıl (Le Misantrophe) (hece vezniyle manzum çeviri)

Zoraki Tabib (Le Médcin Malgrée Lui) (uyarlama/adaptasyon) (1869)

Yorgaki Dandini (George Dandine) (uyarlama/adaptasyon)

Azarya (L'Avare)(uyarlama/adaptasyon)(1873)

Dekbazlık (Les Fourberies de Scapin) (uyarlama/adaptasyon)(1872)

Okumuş Kadınlar ( Les Femmes Savantes (hece vezniyle manzum çeviri)

Merâkıy (Hayâli Hasta) (Les Malade Imaginaire) (uyarlama/adaptasyon)

Haydutlar (hece vezniyle manzum çeviri) (tercüme)

Teodor Kasap’ın Adapte Eserleri

Pinti Hamit (1875)

İşkilli Memo (1874)

Para Mesleği (1875) Moliére uyarlama

Lükresya Borçiya adlı bir oyunu vardır.