Ahmet Oktay Hayatı ve Edebi Yönü

06.04.2013

Ahmet Oktay

Ahmet Oktay, (d. 21 Ocak 1933, Ankara) Türk şair, yazar, eleştirmen, denmeci ve gazeteci.

Hayatı

1933 yılında Ankara'da doğan yazarın babası Yusuf Kenan Bey, annesi ise Havva Hayriye Hanım'dır. Asıl adı ise Ahmet Oktay Börtecene'dir. Ancak muhtemelen siyasi görüşlerinden dolayı ve “ bozkurt “ anlamına geldiğinden Börteçene soyadını kullanmaktan imtina etmiştir.

1941-1945 yılları arasında Ankara Mimar Kemal İlkokulu'nu bitirmiştir. Ortaokulu ise Ankara Cebeci Üçüncü Ortaokulu ve Cebeci Dördüncü Ortaokulu'na devam ederek tamamlamıştır. Kendi beyanına göre ortaokulda iken şiire merek sarmış ve ilk şiirini de ortaokulda iken yazmıştır. Lise eğitimine Ankara Atatürk Lisesi'nde eğitimine başlamış Yılmaz Gruda, Ahmet Arif, Enver Gökçe, Şevki Akşit ile yakın arkadaşlıklar kurmuştur.[1] Lise yalılarından edindiği bu arkadaşları ilerideki yıllarda ona ufuklar açacaktır.

Ancak Atatürk Lisesi'nde iken Nazım Hikmet'in kitaplarını okula getirdiği için soruşturma geçirir ve lise eğitimine Bursa Lisesi'nde devam etmeye başlar. Ancak liseyi bitiremeden Bursa’dan dönmek zorunda kalır. ^[2]

Lisede iken öğrenimini yarım bırakan şair. Ankara'ya dönünce de iş hayatına atılmıştı. İlk olarak Malul Gaziler Derneği'nde ardından da İstatistik Genel Müdürlüğü’nde memur olarak çalıştı. ^[3]. 1957'de ailesiyle birlikte İstanbul'a gelmişlerdi. Buradaki ilk işleri ise Oğuz Haluk'un açtığı dil kurslarına yazılı metinler hazırlamaktı.

İlk şiirleri 1949-1950 arasında Gerçek dergisinde, ^[4] ilk yazıları da ise 1950’de Güney Dergisi’nde yayınlanmıştır. [5] İlk şiirlerinde Ahmet Arif etkisinde bir şair olarak dikkat çekmiştir.

Ahmet Oktay, 1950'li yıllarda Mavi Hareketi içinde yer aldı. [6] Attila İlhan 'ın da 1952-1956 yıllarında yer aldığı derginin adı olan " Maviciler Topluluğu " nun etrafında toplanan Orhan Duru , Ferit Edgü gibi sanatçılarla birlikte , Serbest Şiir ( I. Yeni , Garip Şiiri ) Akımı'na ve Orhan Veli 'ye karşı çıkmış, şairane bir Sanat anlayışının temsilcisi olmuştu. Ahmet Oktay, Yılmaz Gruda , Bekir Çiftçi, Ülkü Arman, Güner Sümer, Ferit Edgü gibi genç öğrencilerin çıkardığı bu dergi 36. Sayısında 1956 yılında kapanmıştı. ( bkz Maviciler Topluluğu Şiir Anlayışı )

1958'de Sivas'a asker olarak gitti. 1960'ta askerden döndükten sonra Mustafa Nevzat İlaç Laboratuvarı'nda muhasebecilik yaptı. Kısa bir süre sonra gazeteciliğe atılmış ve Yeni İstanbul gazetesinin Ankara muhabiri olmuştu.

Fakat dergisinin yönetiminde bulunan Ahmet Oktay bu dergiden edindiği deneyimlerini gazetecilik alanına geçerek kullanacaktı. 1961’de Yeni İstanbul Gazetesi’nin Ankara Bürosu’nda ‘parlamento muhabiri’ olarak profesyonel gazeteciliğe başlamıştı. [7] Sonraki yıllarda; Beraber, Kaynak, Mavi, Seçilmiş Hikâyeler, Pazar Postası, Yelken, Değişim, Yeditepe, Ataç, Dönem, Dost, Papirüs, Yeni Dergi, Birikim, Yazko-Edebiyat, Çağdaş Eleştiri dergilerinde çıkan şiir ve yazılarıyla tanındı. [8]

Okulu ve eğitimini erken yaşlarda ve lise yıllarında bırakmasına rağmen gazetelerde çalışmış olmasının da katkılarıyla kendisini okul dışında yetiştirmişti.

Mavi adlı dergide yazıları ve şiirleriyle etkin bir rol oynayan Ahmet Oktay 1961 yılında “Yeni İstanbul “ gazetesinin Ankara bürosunda "parlamento muhabiri" olarak profesyonel gazeteciliğe başladı. Ankara Ekspres, İktisat ve Vatan gazetesi gibi çeşitli gazetelerde çalıştı. Bu yıllarda ileride eşi olacak Tülay Tura Hanım ile tanışmıştı. Ancak tekrar işsiz kalmıştı. Bu nedenle 1962’de Ankara’dan ayrılıp yeniden İstanbul’a dönmüştü. Yeniden Ankara’ya dönmesi 1964 yılında oldu. Ankara'da çıkacak olan İktisat ve Piyasa yayanlarından iş bulup tekrar Ankara'ya geldi ve 1964'te Tülay Tura ile evlendi. Daha sonra da Vatan'da çalışmaya başlamıştı.

1965'te TRT Ankara Haber Merkezi'ne geçti. 1975 yılında TRT Haber Merkezi’nde muhabirlik, haber müdürlüğü yapmaya başladı. 1976 yılında, siyasal iktidar değişince TRT deki görevinde daha fazla kalamazdı. Bu yüzden 1976 yılında TRT’den istifa ederek Akajans, ardından da Dünya gazetesi haber müdürlüğü görevlerini yürüttü. Hükümet yeniden değişince TRT de ki görevine 1978 yılında CHP yeniden hükümet kurunca TRT'ye tekrar döndü fakat bu görevinde 12 Eylül Darbesi nedeniyle çok uzun süre kalamadı ve 1982'de TRT’den emekli oldu. [9]

1982’de emekliye ayrıldı. Daha sonra Milliyet Gazetesi’nde çalışmaya başladı. Sosyal demokrat bir çizgide ve siyasi içerikli köşe yazıları yazdı. Uzun bir süre sonra 1993’te yazı işleri müdürlüğünden biri olduğu Milliyet’ten de yollarını ayırdı.

Bir süre daha Milliyet Gazetesi’nde çalışmaya devam eden Ahmet Oktay, 1993 yılında Milliyet Gazetesindeki görevinden de ayrılarak kendini tümüyle yazmaya verdi.

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Yönetim Kurulu, TGC üyesi, Sürekli Basın Kartı Sahibi Ahmet Oktay Börtecene’ 02 Mart 2016’da vefaat ett. Ve Erenköy Galip Paşa Camisi’nde kılınan öğle namazından sonra Karacaahmet Mezarlığı’nda defnedildi. 04 Mart 2016 [10]

Edebiyatçı Hayatı

Yazdığı ilk şiirlerle Ahmet Arif’in şiirlerindeki temalara ve söyleme yakın bir etkileşim içindeydi. Mavi Dergisi etrafında yazdığı şiirlerinde serbest tarzda yazan bir şair görünümündeki çizgisini her zaman devam ettirdi. 1960’lardan sonra toplumcu gerçekçi bir yaklaşım ve temalar izleğinde kaldı. Sosyal demokrat fikir yapısına uygun olan toplumcu gerçekçilik çizgisindeki şiirleri ile sosyal yaralara parmak basan duyarlı ve melankolik şiirler yazdı. Daha sonraki şiirlerinde İkinci Yeni’ye doğru yönelen bir yaklaşım gösterdi. . “Şiirlerinde destansı bir söyleyiş kullandı, zengin sözcük dağarcığı ile kendini hemen belli eden bir tarzla şiirler yazdı.”

Şiir kitaplarından özellikle Yol Üstündeki Semender (1987) Behçet Necatigil Şiir Ödülü aldı. “Her bir şiirinde intihar etmiş bir şairi şiire dönüştürmüş ve o şairin biçemiyle kendi biçeminin karışımı enfes bir biçem ortaya koymuştur. Türkiye'de birçok şiir sever bu şiir kitabı nedeniyle gizli kalmış Türk ve yabancı şairleri farklı yanlarıyla öğrenebilmiştir” [11]

Şiir dışında deneme, inceleme ve eleştirileri ile de dikkat çeken bir yazardır. Anı günlük ve tiyatro türlerinde de eserler vermiş üretken bir yazar olarak dikkat çekmektedir.

Ödülleri

1965 Yeditepe Şiir Armağanı, Her Yüz Bir Öykü Yazar ile 1987 Necatigil Şiir Armağanı, Yol Üstündeki Semender ile 1991 Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Şairi Ödülü, Ağıtlar ve Övgüler ile 2002 Akdeniz Altın Portakal Şiir Ödülü, Hayalete Övgü ile

Eserleri

Şiir Kitapları

Gölgeleri Kullanmak (1963),
Her Yüz Bir Öykü Yazar (1964)
Kaligari'nin Dönüşü (1966)
Sürgün (1979), Sürdürülen Bir Şarkının Tarihi (1981)
Kara Bir Zamana Alınlık (1983)
Yol Üstündeki Semender (1987)
Ağıtlar ve Övgüler (1991)
Bir Sanrı ıçin Gece Müziği (1993)
Toplu Şiirler (1995)
Gözüm Seğirdi Vakitten (1996)
Söz Acıda Sınandı (1996)
Az Kaldı Kışa (1996)
Hayalete Övgü (2001).

İnceleme/Araştırma

Bir Yazı'nın Arayışları (1981)
Yazın, İletişim, İdeoloji (1982)
Yazılanla Okunan (1983)
Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları (1986)
Kültür ve İdeoloji (1987)
Toplumsal Değişme ve Basın (1987)
Karanfil ve Pranga (1990)
Raffaello'nun Direnişi (1990)
Zamanı Sorgulamak (1991)
Kabul ve Red (1992)
Şair ile Kurtarıcı (1992)
Sanat ve Siyaset (1993)
Cumhuriyet Dönemi Edebiyat-1923/1950 (1993)
Türkiye'de Popüler Kültür (1993)
Medya ve Hedonizm (1995)
Şiddet, Söz, Yaşam (1995)
İnsan, Yazar, Kitap (1995)
İsrafil'in Sûr'u (1997)
Şeytan, Melek, Soytarı (1998)
Siyasal İslama İtirazlar (2000)
Postmodernist Tahayyüle İtirazlar (2000)
Şairin Kanı (2001).
Romanımıza Ne Oldu? (2004)

Anı/Anlatı

Gizli Çekmece (1991)

Günlük

Gece Defteri (1998)

Oyun

Kurt Dişi (1971 ve 1973 yıllarında Devlet Tiyatroları'nda sahnelendi).

Şiirleri

KAYNAKÇA

[1] https://www.idefix.com/kitap/ahmet-oktay/urun_liste.asp?kid=792
[2] https://www.siirakademisi.com/index.php?/site/sair_hayat/5
[3] https://www.hurriyet.com.tr/unlu-sair-ahmet-oktay-bortecene-vefat-etti-40063178, 03 Mart 2016
[4] Şahamettin Kuzucular, Maviciler Mavi Topluluğu ve Şiir Anlayışı,
[5] https://www.hurriyet.com.tr/unlu-sair-ahmet-oktay-bortecene-vefat-etti-40063178, 03 Mart 2016
[6] https://www.siirakademisi.com/index.php?/site/sair_hayat/55
[7] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmet_Oktay
[8] https://www.hurriyet.com.tr/unlu-sair-ahmet-oktay-bortecene-vefat-etti-40063178, 03 Mart 2016
[9] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmet_Oktay