Çalıkuşu Romanı Hakkında Bilgiler ve İnceleme Reşat Nuri Güntekin

18.04.2015

ÇALIKUŞU ROMANIN YAZIM VE BASIM ÖYKÜSÜ

Çalıkuşu, Reşat Nuri Güntekin tarafından 1922 yılında yazılmış bir romandır. Türk edebiyatının en çok sevilen klasik eserleri arasında yer alan romanın Osmanlı’nın son yıllarını ve Anadolu’yu anlatmaktadır. Romanın son kısmı hariç -ki bu bölüm dışarıdan bir gözlemcinin anlattıklarıdır – roman Feride’nin hatıra defteri şeklinde yazılmıştır.[1]

Eser Cumhuriyet öncesi ve sonrası ilk yıllarının sosyal hayatını ele alması bakımından önem taşımaktadır. Romanın final yılları Kurtuluş Savaşı yıllarına denk gelmesine rağmen roman, savaş döneminin yansımalarını özellikle es geçen bir tutumla yazılmıştır. Kimi kaynaklar romanın kahramanı olan Feride’nin gerçek hayatta yaşamış bir kadın olan Feride Polat olduğu görüşündedir. Büyük bir gözlemci olan yazarın bu eserini Feride Polat [2] ve hayatından esinlenerek yazdığı iddiası yanıltıcı olmayacaktır.

Eser ilk önce bir tiyatro oyunu olsun diye yazılmış İstanbul Kızı adı ile dört perdelik bir tiyatro oyunu olarak hazırlanmış fakat sahneye konulması mümkün olmayınca bu eser roman haline çevrilmiştir.[3] Reşat Nuri Güntekin, bir konuşmasında bu konuyla ilgili şöyle demiştir. "... İstanbul Kızı diye dört perdelik bir piyes yazmıştım. Onu bozarak büyücek bir roman yaptım, ilk romanım denilmek lazım gelen bir roman: Çalıkuşu. Piyeslerde herkes kendi adına konuşur. Romana çevrilince sözün romancıya geçmesi ve şahıslar hesabına onun konuşması lazım geldi." [4]

Eser 1922 de Vakit gazetesinde Çalıkuşu adıyla roman olarak tefrika edilince oldukça yoğun bir ilgi ile karşılaşmış, [5] daha sonra kitap halinde basılmıştır. Eser 1922 den 1939 yılına kadar beş baskı görmüş, 1939 yılında Reşat Nuri tarafından gözden geçirilip ve bazı değişiklikler yapıldıktan sonra yeniden yayımlanmıştır.[6]

ÇALIKUŞU ROMANI HAKKINDA

Savaşın getirdiği siyasi, ekonomik, sosyal hatta düşünsel değişimler romanda yer almamış, romancı sevecen, sıcak, içten ve yalın bir yaklaşımla bireylerin aşk ve toplumsal yaşamda düştükleri ikilemler, sosyal yapıdan kaynaklanan çatışmalar karşısındaki serüvenleri dile getirmeyi tercih etmiştir.

Çağına göre iyi eğitimli olan, modern düşünen, davranan buna rağmen Türk Kızı kimliğini ve özelliğini yitirmeyen Feride’nin toplumun genel eğilimleri ile çatışması romanın hareket noktasıdır. Toplumun kanıları, yargıları, tutum ve davranışları ile çelişen afacan, ruhlu Feride’nin masum aşk macerası ve geri kalmış toplumsal yapı içinde tutunma mücadelesi eserin temasını oluşturur.

Çalıkuşu, duygusal bir olayı anlatmakla birlikte dönemin toplumsal sorunlarının eleştirel olarak da ortaya koymaktadır. Çalıkuşu, Türkiye’de yeni ve modern bir dönemin başlamasını özendiren bir roman olarak kabul edilmektedir. Çalıkuşu romanı dili, anlatım rahatlığı, konusu yayınlandığı yıllardaki sosyal durum ve akabinde kadınların çalışma hayatına geçişi ve kadın haklarının gündeme gelmesi vb sebeplerle, duygusal yanlarıyla çok sevilmiş, Cumhuriyet yıllarında modern kadın tipini temsil etmesi ile de güncelliğini sürekli korumuştur.

Romanlarını Cumhuriyet ideolojisini, Atatürk ilke ve inkılaplarını destekleyen fikri bir atmosfer içinde yazan Reşat Nuri, eserlerinde cumhuriyet insanı modelini çizmeye çabalamış, bu uğurda savaşan erkek ve kadın tiplemelerini romanlarının kahramanı yapmıştır. Aşkı uğruna İstanbul’u terk etse hayatını aydınlık Türkiye için adayan Feride’nin cehalet ve bağnazlık karşıtı verdiği mücadele çağdaş Türkiye’nin yeni tip bayan öğretmen idolü yapılmıştır.
Roman anlatım yönünden iki farklı teknikle yazılmıştır. Bu anlamda final bölümüne kadar romandaki anlatıcı Feride’nin kendisi ve günlüğüdür. Bu yönüyle final bölümüne kadar Roman günlük tekniği kullanılarak anlatılır. Final bölümünde günlük tekniğinin yerine, gözlemci anlatıcı devreye girerek final bölümü verilmiş olur.

Çalıkuşu beş bölümden meydana gelmiştir. İlk dört kısım, Feride’nin hatıra defteri, son bölüm ise romanın finalidir.

Roman MEB Yüz Temel Eser Listesine alınmış okurlar öğrenciler ve öğretmenlere okunması için önerilen en önemli eserler arasında gösterilmiştir.

Reşat Nuri'nin Diğer Kitapları ve Özetleri

Reşat Nuri Güntekin Hayatı Edebi kişiliği Eserleri

Acımak Romanı Özeti Reşat Nuri Güntekin

Çalıkuşu Roman Özeti ve İnceleme Reşat Nuri Güntekin

Dudaktan Kalbe Roman Özeti Reşat Nuri Güntekin

Damga Romanı Özeti Reşat Nuri Güntekin

Anadolu Notları Hakkında Alıntılar Özet Reşat Nuri Güntekin

Çalıkuşu Romanı

Yeşil Gece Hakkında ve Özeti İle Reşat Nuri Güntekin

Ateş Gecesi Hakkında Konusu Özeti İnceleme Reşat Nuri Güntekin