Damga Özeti ve Hakkında Reşat Nuri Güntekin

15.11.2016

Damga,Reşat Nuri Güntekin in 1924 yılında yazdığı bir romandır. Damga yazarın diğer romanlarına göre daha kısa yazılmış romanlardan biridir. Roman Osmanlının son yıllarını İkinci Meşrutiyet ilanından hemen sonraki dönemi aktarmaktadır. Bu roman Reşat Nuri Güntekin in çocukluk anılarını da kapsayan eski İstanbul günlerinden bazı kesitleri bizlere aktarmaktadır.

KONUSU

Âşık bir delikanlının sevdiği kız uğruna hırsız damgasını yemesi ve bundan dolayı hayatı boyunca acı çekmesi üzerinde gelişen olaylar anlatılmaktadır.

Romanın ana kahramanı olan İffet adlı bir adam, romanın kadın karakteri olan Vediaya karşı büyük bir aşk içindedir. Bu büyük aşk, boş bir kuruntu ve fedarkarlık yapmak nedeniyle Hırısızlık damgasının yenilmesi sonucunda umutsuzluk haline sürüklenen bir hayata dönüşerek hüzünlü şekilde devam eder. Aşk uğruna yapılan tüm fedakarlılığa karşın aşık olduğu kadın bunu umursamayacak İffet ise çok büyük bir sukutu hayale uğrayacaktır.

Özlenen evliliğin gerçekleşmemesi, büyük bir düş kırıklığına yol açacaktır. Yazar hedefine ulaşamayan büyük bir aşk öyküsü içerisinde o yıllardaki İstanbul hayatını ve insanların yapılan fedakarlıklara karşı umarsızlııkları başarıyla aksettirir.

KİTABIN ANA FİKRİ:

Seven insanın gözleri kör olduğundan bir anda yaptığı bir düşüncesizlik yüzünden bütün hayatını mahvedebilir.

KARAKTERLER VE TİPLER

İFFET: Olay kahramanıdır.
MUZAFFER: İffetin abisidir. Uyuşuk, tembel, miskin, kibirli bir adamdır.
MAHMUT EFENDİ: İffet ve Muzaffere haftada iki gün ders veren özel bir öğretmendir.
HATİCE HALA: İffetin halasıdır. İki kızı ile dul kalmış ve Karamürselde yaşayan bir kadındır.
HALİS PAŞA: İffetin babasıdır.
CEMAL KERİM BEY: İffetin çocuklarına ders verdiği mebustur.
VEDİA HANIM: Cemal Kerim Beyin ikinci hanımıdır.

SOSYAL VE FİZİKİ ÇEVRE

Osmanlının son yılları ve İstanbul un II. Meşrutiyet dönemindeki hayatı romanın sosyal çevresini oluşturur. Romanın fiziki mekânları İstanbul Middilli ve Karamürsel ve çevresidir.

DAMGA ROMANININ ÖZETİ

İffet yaramaz, haşarı ve hareketli bir çocuktur. Fakat yaşı büyüdükçe olgun bir kız olmaktadır. Babası HALİS PAŞA Saraylı bir paşadır. Küçük yaşlardan itibaren Mahmut Efendi isminde bilgili ve aile dostu bir hocadan hususi ders almaktadır. İffet babasının ve abisinin aksine hukuk okumak istemektedir. İffet ağabeyi Muzafferden farklı olmak isteyen genç bir delikanlıdır. Özel öğretmenleri olan Mahmut Efendi işte bu sebepten İffete abisi Muzafferden daha farklı davranmaktadır.

İffet, bir yandan özel dersler alırken bir yandan da Kamiyap Kalfa sayesinde haftada iki gün ve Paşa babasından habersiz mahalle okuluna da gitmektedir. Yaz ayları ise vaktini ise, Karamürseldeki Damlacık Çiftliğinde yaşayan Hatice halasının yanında geçirmektedir. Burada geçirdiği tatil ayları onun için çok farklıdır. Bu çiftlikte halasıyla sık sık sohbet etmektedir. Halasının anlattığı öyküleri dinlemekten büyük bir zevk almaktadır. Bu öyküler arasında en çok sevdiği öykü halasının anlattığı hayaletli değirmen adlı hazin bir öyküdür.

Bu öykü; birbirini çok seven Fatma ile İsmailin öyküsüdür. İsmail, askere gidince Fatma, İsmaili iki yıl bekler ama çevresindekilerin baskısıyla Gaffar Ağayla evlendirilir. Bir müddet sonra İsmail asker gittiği Yemenden geri döner ve Fatmanın evlendiğini öğrenir. Fakat ikisi de birbirini hala çok çok sevmektedir. Bu nedenle gizli gizli değirmende buluşurlar. Bir gün yakalanacakları an İsmail, Fatmanın namusunu kurtarmak için kendisini değirmen suyuna atar. İsmailin cesedi bile hiç kimse bulamaz.

İffet bu öyküden etkilenmiş sevilen bir kadın uğruna canı bile feda etme erdemine kapılmıştır. İffet büyümeye başlayınca babası ve abisinin karşı olmasına rağmen Hukuk mektebine gider. Ağabeyi hünkâr yaveri olmuş ve sırma kordonlar takmıştır. İffet ise babası tarafından idadi mektebine verilir. İffetin okulda özgürlükçü ve meşrutiyetçi fikirleri olan bir Celal Ağabeyi vardır. Celale, fikirlerini saklamayıp açıklıkla savunduğu için saygı duymaktadır. Ama okuldaki bir öğretmeninin, ihtilal ve meşrutiyet hakkındaki sözlerinden dolayı tutuklanması, İffetin okuldan uzaklaştırılmasına neden olur. Tüm okul bu işi babası paşa olduğu için İffetin yaptığına inanmaktadır. Buna çok üzülen İffet bu yüzden bu okuldan ayrılmaya karar verir ve okulunu bırakır.

Okulunu bıraktıktan kısa bir zaman sonra Meşrutiyet ilan edilir. Üstelik İffetin babası Halis Paşa görevden alınarak Midilliye sürgün gider. İffet de babasıyla iki buçuk yıl Midillide yaşamak zorunda kalır. .İffet babası ölene dek onun yanında kalır ve ona bakar. Babasının ölümü üzerine İstanbula dönerek bir evde paralı öğretmen olarak çalışmaya başlar. Bir konakta yaşayan bir beyin çocuklarına kurs vermeye başlar. Fakat bu konağın ev hanımı olan Vedia Hanım ile arasında duygusal bir yakınlaşma doğar. Çok geçmeden konağın hanımı Vedia Hanıma âşık olur. Geceleri gizli gizli sahilde buluşmaktadırlar. İffet her gece kayıkhane harabesinde Vediayı bekler. Bu buluşmaların birisinde İffet, Vedia Hanıma halasından dinlediği Su Değirmeni öyküsünü de anlatır. Bir delikanlının sevdiğini ele vermemek için yaptığı fedakârlığın aynısını kendisinin de yapabileceğini söyler.

Bir gece Vedia Hanımla baş başa bir odada vakit geçirirken konağın bahçıvanı tarafından yakalanırlar. İffet anlattığı öyküde fedakâr delikanlı gibi davranmıştır. Sevdiği kadının namusunu kurtarmak için odaya hırsızlık maksadıyla girdiğini söyler. Bunun üzerine hırsız damgası yiyerek, altı ay hapse mahkûm edilir.

Bir mayıs günü, Vasif Efendi ile hapisten çıkar. İffet, dışarıda kendini iyi hissetmemektedir. Ne yapacağını şaşırır. Birkaç gün yakınlarının yanında kaldıktan sonra bir oda kiralar. Sefaletle geçen günlerin ardından bir gün eski arkadaşı Celale rastlar. Celal, İffet için sadece bir arkadaş değil, bir baba gibi olmuştur.

İffetin Hatice Halası kadar çok sevdiği bir Fahriye Yengesi vardır. Bir gün Muzafferden yengesinin durumunun iyi olmadığını haber alır ve zorunlu olarak Fahriye Yengesini görmeye gider. Fahriye Yenge onu çok iyi karşılar ve bir istekte bulunur: 400 bin lirasını bankaya yatırmalıdır. İffet çok şaşırır. Çünkü kendi ağabeyinin bile kendisine güveni kalmamıştır. İffet bu parayı çaldırma korkusuyla bankaya yatırır. Böylelikle İffetin kendine güveni gelmeye başlar.

Celal ona bir iş bulur. İş için görüşmeye giden İffet ilk iş görüşmesinde büyük bir ümitsizliğe kapılır. Kendisinden istenen gümrükten, eşya çıkarma işidir. Yarın gelirim diyerek o mağazadan ayrılır. Ama bu olayın tesiri günlerce üstünden atamaz, namuslu bir iş bulmakta ki ümidi giderek azalır.

Yaz vakti bile bitme zamanı gelmiş ama İffet hala bir iş bulamamıştır. Elinde ne varsa satmış hiçbir şeyi kalmamıştır. Hatta bazı geceler de aç bile kalmaktadır. Ev kirasını ödemek için en son babasının yadigârı olan altın saati de satar. En sonunda Celal, ona Hukuk-u Milliye gazetesinde iş bulur.

İffet bundan çok mutlu olarak yorulmadan çalışmaya başlar. Çevresindekiler artık rahatsız olmaz çok kısa zaman sonra gazete bütün İffet ve arkadaşları Telgraf Gazetesi nde çalışmaya başlar. Fakat kısa zaman sonra Telgraf gazetesinden de ayrılır, yine aç ve açıktadır. Arkadaşı Celal ise orada geçinemeyip Konyaya gider. İffet Muzaffer abisinin iki ayda bir gönderdiği para ile ev kirasını ödeyebilmektedir.

Bir gün sokakta yürürken Celale rastlar. Celal Konyada avukatlık görevinden ayrılarak ticarete atılmıştır. İffete de kendi yanında bir iş verir. İffetin işi şehirlerarası yolculuklarda mal taşımaktır. İffet yeni yüzler, yeni insanlar tanıdıkça hayata bağlılığı artmakta, yaptığı işten memnun kalmaktadır. Yolda gördüğü insanlara yardım eder ve onların ihtiyaçlarını karşılar. Bir gün kötü hava şartlarında İzmirden İstanbula doğru hareket eder. Tren Afyonda hareket edemez duruma gelir. Dışarı çıkar ve kendisinden hasta annesi için yardım isteyen Ranaya yardım eder. Rana, masum ve çocuksu bir kızdır. İffet Ranadan çok hoşlanır, yalnız yediği damga yüzünden Ranadan da uzaklaşır.

İffet uzun süre sonra Hocası Mahmut Efendiyi görmeye gider. Mahmut Efendinin eşi ölmüş kendisine gelini bakar. Mahmut Efendi ile uzun uzun konuşurlar, eski hatıraları anarlar. Gece Mahmut Efendiden ayrıldıktan sonra sokakta kavga eden bir kadın ve erkekle karşılaşır. Adam kadını hırsızlıkla suçlar ve polise götürmekle tehdit eder. İffet, bu kadını görünce Rana aklına gelir ve bu kadının masum olduğunu, kendisi gibi damga yediğini düşünerek, onu kendi himayesi altına almayı düşünür. Adama para vererek kızı kurtarır. Yalnız kadın hiç düşündüğü gibi çıkmaz. Bir geceyi beraber geçirdikten sonra kadın ayrılır ve İffetin duyguları yine incinir.

Muzaffer Ağabeyinden gelen telgraf İffetin moralini yükseltir. Telgrafta ev ve yatırımlar hakkında ki mahkemeyi kazandıkları yazar. İffet İstanbula döner ve eline epeyce para geçer. İstanbulda iyi bir malikâne alır. Yanına da Mahmut Efendi öldükten sonra tek başına kalan gelini ve torununu alır. Eline para geçtikten sonra eski akrabaları ile tekrar görüşmeye başlar.

İstanbula indiği bir gün Beyoğlunda dolaşırken Vediaya rastlar. Hiçbir şey olmamış gibi iki çift karşılıklı konuşurlar. İffet, Vediayı görünce içindeki aşk alevinin yeniden canlanmaya başladığını hisseder. Onu arar ve tekrar buluşmak istediğini söyler. Buluştukları zaman ona evlenme teklif eder fakat Vedia Hanım onu ciddiye almaz ve İffetin evlilik teklifini reddeder ve İffetle yeniden birlikte olmayı kabul etmez.

Reşat Nuri'nin Diğer Kitapları ve Özetleri

Reşat Nuri Güntekin Hayatı Edebi kişiliği Eserleri

Acımak Romanı Özeti Reşat Nuri Güntekin

Çalıkuşu Roman Özeti ve İnceleme Reşat Nuri Güntekin

Dudaktan Kalbe Roman Özeti Reşat Nuri Güntekin

Damga Romanı Özeti Reşat Nuri Güntekin

Anadolu Notları Hakkında Alıntılar Özet Reşat Nuri Güntekin

Çalıkuşu Romanı

Yeşil Gece Hakkında ve Özeti İle Reşat Nuri Güntekin

Ateş Gecesi Hakkında Konusu Özeti İnceleme Reşat Nuri Güntekin

Akşam Güneşi Hakkında Konu Özet İnceleme Reşat Nuri Güntekin

Kavak Yelleri Hakkında Konu Özet İnceleme Reşat Nuri Güntekin