26.10.2015
Ebced Han- Ebced Okuyan
Ebced Hesabı, Ebced rakamları denilen Arap alfabesindeki her harfe karşılık gelecek şekilde bir sayı verilmesi bu alfabetik sayı sistemini kullanarak, kelime, cümlelerde geçen harfleri ve karşılık geldiği sayıları bularak bunlardan anlamlar çıkartma hesabıdır. ( Bkz Ebced Hesabı Nedir Nasıl Yapılır ve Hesaplanır ) Bu hesaba göre örneğin “ kelam” sözcüğünde bulunan her harfin işaret ettiği rakamlara dayanarak metinde gizli şifreleme bulunduğu varsayımına dayanan bir hesap sistemidir. Buna göre Arap Alfabesinin 28 harfi ve her harfinin rakamsal bir değeri vardır.
Ebced geleneksel Arap alfabesinin ilk dört harfi olan (elif, ba, cim, dal) harflerinin okunuşlarından türetilmiş (E-B-Ce-D) bir sözcüktür. Han ise, Farsça okuyan anlamına gelen bir sözcük olduğundan bu terkibin anlamı ebced okuyan manasına gelmektedir.
Ebced Han henüz okumaya başlamış, okumaya yeni başlamış kimse, çocuk, hocaya başlamak anlamında kullanılır. Okumaya yeni başlayan ve henüz alfabeyi öğrenme durumunda olan çocuklar için tıfl-ı ebced-hân da denmiştir.
Fakat divan şairlerinin bu tabiri cahiller cühelalar veya yarı aydınları kast etmek için de kullandıkları ortaya çıkar.
Gör zahidi kim sahib –i irşad olayı der
Dün mektebe vardı bugün üstad olayı der. Ruhi
Haceye gitsin okutmağa ebced – hanlar
Başlasın mektebe varsında elifba- yı sühan Sünbülzade Vehbi
Ebced han olarak suçlanan kişiler arasında tasavvufu bilmeyen, zahidler ve körü körüne inanan softalar da vardır. Fakat Ebced han olarak anılanlar her zaman cahil, cühela veya kuru softalar değildir. Çoğu kez şairler kendilerini de ebced han olarak görür. Fakat bu defa başlanan alfabe ilim için değil aşk içindir.
İbn-i vaktim reh –i âbâ vü nesepten geçtim
Ebced-i aşkı okuyup ced ile ebden geçtim. Bitlisli Şeyh Müştak
Alem-i fünun-ı dü alem iken meded
Cevri felek bu bendeni başlattı ebcede Fazıl
Her iki âleminde ilimlerini bilmek isteyen benden medet umarken felek bu köleni – aşkını çözmek için- ebcede başlattı.
Tıfl-ı ebced olımaz yanuma gelse nâ-dân
Biñ kez okursa eger ebcedi ceddi vü ebi Ravzi Hayatı ve Edebi Yönü ( Edincik- 16. Yy )
Ebced han kelimesini karşılayan eş anlamlı sözcüklerden biri de ümmi dir. Ümmi okuma yazma bilmeyen veya daha alfabenin ilk harflerini bilen anlamındadır.
İLGİLİ LİNKLERİMİZ
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın