Fal Nedir Şiirlerde Fal ve Falcılık
Fal
Osmanlıca yazılışı: fâl : فال
Fal Nedir: Sözlüklerdeki anlamı: “ uğur; talih deneme; kahve fincanına, iskambile bakmak gibi bir takım garip usullerle insanın talihine ait şeyler söyleme.”
Fal sözcüğü Arapçadır ve dilimize de bu dilden girmiştir
Bir takım araçlar yoluyla ve bazı yöntemlerle, gelecekle ilgili yorumlar yapma, kişilerin talihini ve gelecek kısmetlerini tahmin etme işine denir. Fal bakan kişiye ise falcı denir. Falcılar : “ Yüz falı, tarot, iskambil falı, bakla falı, el falı, kahve telvesi falı, çay yaprağı, şarap tortusu falı, yıldız falı, kitap falı, Kuran- ı kerim ile yapılan fal, Mesnev-i şerh-i ile yapılan fal, iskambil kâğıdı falları, su falı, bakla atmak falları gibi birçok fal çeşit fala bakarlar. Bu fallar ile gelecekten haber almaya, kişinin gelecek kısmetlerini bilmeye, işlerinin rast gidip gitmeyeceğine vb dair yorumlarda bulunurlar
İslamiyet’te, Hıristiyanlık ve Yahudilikte de fala bakmak günah kabul edilmiş olduğu halde fal ve falcılık çok çok eskiden beri var olan işlerdendir
Eski devrilerde hükümdarın özel falcılarının olduğu, önemli kararları falcılarına danışarak verdikleri, falları çıkmayan bazı falcıların cezalandırıldığı tarihte bilinen olaylardandır. Türk kültür hayatında da falcılık önemli bir yer tutmuş, işin içine kâhinlik ve büyücülük de karışmış, ( bkz Efsun Nedir Divan Şiirinde Sihir Büyü) dolayısı ile fal, falcılık ve falnameler edebiyatımıza da girmiştir. ( Bkz Perihan Nedir Büyücü Efsuncu Azaim Okuma Cin Sahibi Olma)
Eski devrilerde fal açmak çok yaygın olduğu gibi, İslamiyet’te fal açmak mubah görülmediği halde , “Gaybı ancak Allah bilir” ikazına rağmen Kuran falı açmak âdeti oldukça yaygındı. Hatta halen günümüzde dahi yaygın olduğu anlaşılmaktadır.
Halk arasında Kur'ân falı veya Dânyâl falı olarak da bilinen İlm-i Tefe'ül’ün kökeni Danyal Peygamber’e dayandırılıyordu. “Danyal Peygamber falı denilen bu fallar murabbalara bölünmüş levhalar şeklinde yazılırdı. Mesela 88. Hanede ikbal yazılı olup bu hane de bir de yılanbaşı bulunurdu. Tek tavla zarı atılarak bu haneye gelindi mi yılanın ağzından girilip zeval yazılı birinci hanede yılanın kuyruğundan yeniden işe başlanırdı” [1]
Danyal Peygamber, bereket Peygamberi, rimel ilmini bulan, rüya tabirini icad eden ve müneccimlerin piri kabul edilen peygamber olarak bilinmişti. [2] ( bkz -Hz. Danyal ve Lokman Hekim)
Dâl-i devlet gösterir zülf-i dil âvazin senin
Can cemâlin mushafından her kaçan kim fal açar Necati.
Kur'ân-ı Kerîm'den bahsetmek isteyen şairler Kuranı “Mushaf “ adıyla anmayı tercih ederek sevgilinin yüzünü bir mushafa benzetmişlerdir. ( bkz Mushaf Nedir Mushaf Hat ve Sevgilinin Yüzü ) Necati bu beytinde “ canım ne zaman güzel yüzünden mushaf açacak olsa zülfünün dal harfine benzeyen kıvrımları dal harfiyle başlayan devlet kelimesini gösterir. “ demektedir. Bu beyitte kuran’a bakarak fal açma âdetine de telmih edilmiş olur.
Fal tutup yüzünün mushafın ettikçe nazar
Fitne-i candır u aşup –ı cihandır görinen İvazzade Atai
Yokladım tali-i ağyar- ı sefer-i peymayı
Fal gayette güzel geldi selamet gelmez Raşid [3]
Geh hayali kaddine zülf-i siyah fam gelir
Falımız mushaf-ı hüsnünde elif lam gelir. Saib [4]
Fala bakmanın amacı gelecekten haber alabilmektir. Bu manası ile fal veya falcı ismi geçmese de pek çok beyitte fal ve falcılık ilgili konuların gizli olarak işlendiği, fal veya falcılığın ima edildiği görülür.
Bî-nikab olma habibim görmesin yüzün rakib
Mushaf açık olıcak derler anı şeytan okur Necati
Şâir beyitte, Rakibi şeytana sevgilinin yüzünü Mushaf'a (Kur'an'a) benzetir ve sevgilinin yüzünü rakibin örtüsüz görmesini istemez Çünkü Kur'an açık bırakılırsa şeytan da onu okuyabilecektir.
Zülfün ki arz eder dil-i divâne hâlini
Bir zağdır ki gâib olandan haber verir Necâtî Şâir
Beyitte sevgilinin zülfü siyah rengi ve gaipten haber verme özelliği açısından kargaya benzetilmiş, . karganın gaipten haber verdiği inancına telmih yapılmıştır. Bu inanç günümüzde hala yaşamaktadır. Sabahleyin karga sesini duyan o gün başına kötü bir olay geleceğine inanır. Yani karga ona gelecekten haber vermiş olur.
İLGİLİ LİNKLERİMİZ
Perihan Nedir Büyücü Efsuncu Azaim Okuma Cin Sahibi Olma
Efsun Nedir Divan Şiirinde Sihir Büyü
Mağribi Mağribli Mağrib Efsuncu Defineci
Mağribi Mağribli Mağrib Efsuncu Defineci
Babil Babil Kuyusu Harut ve Marut
Harut ve Marut Nedir Beyitlerde Hikaye ve Efsaneleri
HZ DANYAL VE HAKKINDA HİKAYELER
Mushaf Nedir Mushaf Hat ve Sevgilinin Yüzü
Hat Divan Şiirinde Tüy Yanak Yazı Mushaf İle İlgili Hayaller ve Benzetmeler
KAYNAKÇA
[1] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB – 1996 Shf,179
[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/hz-danyal-ve-lokman-hekim/85474
[3] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB – 1996 Shf,179
[4] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB – 1996 Shf,179
