İbrahim Abdülkadir Meriçboyu Hayatı ve Şairliği

İbrahim Abdülkadir Meriçboyu

A.Kadir veya tam adıyla İbrahim Abdülkadir Meriçboyu (d. 1917, İstanbul - ö. 1 Mart 1985, İstanbul) 1940 kuşağı toplumcu şairleri arasında yer alan Türk şairidir. Çeviri çalışmalarıyla dünya şiirinin Türk Edebiyatında  tanınmasına da katkıda bulunmuştur.

Asıl adı İbrahim Abdülkadir Meriçboyu olan ve yazılarında” Abdülkadir İbrahim”,” Ali Karasu” takma adlarını da kullanan şair 1917'de İstanbul'da doğdu. Babasını ve annesini çok küçük yaşlarda kaybetmişti. Bu nedenle çocukluk yıllarında bir yandan tahsilini yaparken diğer yandan da sepetçilik, kahveci çıraklığı, seyyar satıcılık gibi işlerde çalışmak zorunda kaldı.
Ortaöğrenimini  (1933) Eyüp Ortaokulu'nda tamamladı. Asker olmak istediği için 1936' yılında Kuleli Askeri Lisesi'ne devam etmeye başladı ve Kuleli Askeri Lisesini bitirdi. 1939.

Kuleli Askeri Lisesini bitirdikten sonra Ankara Harp Okulu’na başladı.  Harp Okulundayken Nazım Hikmet ’e olan hayranlığı ile dikkatleri üzerine çekiyordu.  Harp Okulunda son sınıf öğrencisi iken düşüncelerinden ötürü ve “zararlı kitaplar okudukları gerekçesiyle “okuldan atıldı.

 Nazım Hikmet'in okulda propaganda yaptığı gerekçesiyle açılan davada yargılanan şair 10 ay hüküm giydi ve askeri okuldan uzaklaştırıldı. Hapse düşen şair, hapishanede hayranı olduğu ve düşüncelerini paylaştığı şair Nazım Hikmet’le aynı cezaevinde birlikte oldu. 1940 [1]Hapisteyken tanıştığı Nazım Hikmet’in düşüncelerinden ve şiirlerinden daha da etkilendi. Cezaevinden çıkınca askerlik görevini er olarak tamamladı. 1941'de İstanbul Hukuk Fakültesi'ne girdi. Tan gazetesinde düzeltmen olarak çalıştı. Arkadaşlarıyla "Yürüyüş" dergisini çıkarmaya başladı. Bu yıllar arasında  Nazım Hikmet’le birlikte aynı fikirleri taşıyor ve aynı düşünceler içinde mücadele ediyordu. Nazım Hikmet' hapisteyken o ise neredeyse  Nazım Hikmet'in açığını doldurmaya çalışıyordu. 1943'te savaş karşıtı şiirlerini içeren ilk kitabı Tebliğ yasaklanarak toplatıldı ve  sıkıyönetim tarafından İstanbul'da bulunması sakıncalı görülen kişilerle birlikte sürgüne gönderildi.

 Sürgünlük dönemi olan 1943-1947 arasındaki zamanı Muğla, Balıkesir, Konya, Adana ve Kırşehir'de yaşayarak sürgün halinde geçirdi. 1947'de İstanbul'a döndü. Bir bisküvi fabrikasında çalıştı. Bisküvi fabrikasından ayrılınca  yayınevlerinde düzeltmenlik, çevirmenlik yaptı. 1965'ten sonra şiir çevirileri ve kitaplarının yayınıyla uğraştı. 1965'ten sonra kitaplarını kendisi yayımlayarak yazarlık yaşamını sürdürdü. [2][3]  12 Eylül 1980 sonrasında da bir ay gözetimde tutuldu.

Mart 1985'te vefat eden yazarın mezarı Zincirlikuyu'dadır

EDEBİ YÖNÜ VE EDEBİ HAYATI 
 

İlk şiirİ 1930'da "Ali Karasu" imzasıyla yayınlandı. İlk şiirlerini askerlik yıllarında Yeni Ses, Yeni Edebiyat, Yürüyüş (1940-43) dergilerinde yayımladı. Daha sonra Pınar, Yığın (1946), Yeryüzü (1951-52), Beraber (1952),Yağmur ve Toprak, Yeditepe, Şairler Yaprağı (1952-60), Yeni Adımlar (1970), Dönem, Gelecek (1971-75), Militan, Sanat Emeği, Varlık (1971-85)  gibi yayın organlarında çıkmıştır.

Başlangıçta  Faruk Nafiz Çamlıbel  ile Necip Fazıl Kısaküreketkisinde şiirler yazdı. [4] Daha sonra fikri ve sanat anlayışlarında değişmeler meydana geldi. Kuleli Askeri Lisesindeyken sosyalist bir çizgiye kaymaya başladı. Ankara Cezaevi'nde Nazım Hikmet'le kalınca şiir ve dünya görüşünde önemli değişikler oldu. Ses ve Yeni Edebiyat dergilerinde yayınlanan şiirlerinde Nâzım Hikmet etkisi açıkça görülmeye başlamıştı.

İlk kitabı "Tebliğ “de bir yandan savaşa karşı çıkarken bir yandan da yoksul Türk insanını gerçekçi bir bakışla yansıtmaya başlamıştı. Bireysel konularda yazdığı şiirlerinde bile toplumsal sorunları bireysel konular ile birlikte işliyordu. [5] Olgunluk dönemi şiirlerinde konuşma diline yakın bir dil kullandı, türküler, halk şiiri ve gelenekleri motiflerinden yararlandı. Savaş, yoksulluk, sürgünlük, hapislik acılarını yaşayan insanın duygularını, iyiye, doğruya, eşitliğe olan özlemini yalınlık, gerçeklik ve lirizmle yansıttı. Çarpıcı bitişler, yinelemeler, iç uyaklar ve ses uyumları belli başlı şiirsel biçimleri. 1940'lı yılların toplumsal gerçekçi şiirinin ortak temaları ve biçimleriyle, Orhan Veli kuşağının bazı söyleyiş özelliklerini kaynaştırarak sentezci bir şiire ulaştı. [6]

Açık anlaşılır, duru ve yalın bir dille yazan şair, şiirlerinde Nazım Hikmet yolundan giden toplumcu bir anlayış çizgisinde yürümüştür. İlk şiirlerini "Ali Karasu" takma adıyla yazmış ve yayımlamıştır. [7] Toplumcu bir çizgiye kayarak Sosyalist düşünceler etrafında ve Nazım Hikmet'in çizgisine paralel bir şiir anlayışına yönelmiş olan şair Nazım Hikmet’in etkisi altında şiirler yazdı.

Kimi şiirlerinde yurt sevgisini dile getiren şair savaşa karşı ve barışa tutkun şiirler yazmış, toplumsal sorunlara sosyalist bir çizgiden bakarak, yoksulluk, sürgün, hapis acılarını yaşayan insanların duygularını dile getiren temalar işlemişti. Bireysel sorunları toplumsal dramların örnekleri şeklinde düşünerek geleneksel şiirin motiflerinden ve özelliklerinden de yararlanmaya çalıştı.  Şiirlerinde özgürlük, geçim derdi ve ekmek kavgası, çalışanlara övgü,  askerlerin dramı, savaşın kötülüğü, barışa özlem, yaşama sevinci, yalnızlık, umut, kardeşlik, insan sevgisi, kıtlık, çocuk gibi konulara yer verdi.

Sosyal acıları işleyen temalarında dahi lirizmden ödün vermeden yazmaya çalışan şair, sonları çarpıcı şekillerde biten iç uyakları yineleme ve ikilemelere önem veren, ritmik ve ahenkli şiirler yazmaya çalışmıştır. Orhan Veli'nin tarzı ile gelenekçi  şiiri sentezleyen şiir anlayışıyla kendine özgü bir şiir söylemi ve stili oluşturmaya gayret ettiği söylenebilir. Nazım Hikmet etkisine karşın kendine has bir tarz geliştirmesi bakımından özgün bir şair saymak daha doğru olur.

Sürgünden dönüşünde şiirlerini zaman zaman dergilerde yayımladı. Abdülbaki Gölpınarlı ile Farsça aslından düzyazı olarak çevirdikleri Mevlâna'nın şiirlerini serbest nazma dökerek Bugünün Diliyle Mevlâna adıyla bir kitapta topladı (1955).[8]Olgunluk dönemi şiirlerinde konuşma diline yakın bir dil kullandı Türküler, halk şiiri ve gelenekleri motiflerinden yararlandı.

Özlem, , eşitlik kardeşlik ve sosyal barış gibi konular şiirlerinin politik yönleri olarak belirdi. Savaş karşıtlığı, barış, yoksul insanların ezilmişliği ve dramları, insan sevgisi, özgürlük ve kişisel sorunları şiirlerinde işlediği başlıca temalar oldu.  Serbest şiiri tarzını benimseyen şair,’ Orhan Veli nin şiirlerinde gözüken söylem biçimleri ile şiir biçimlerini sentezleyen bir şair özelliği gösterdi.

1958'deAzra Erhat  ile birlikte yaptıkları İlyada çevirisini yaptı. İkinci kitabı Hoş Geldin Halil İbrahim (1959)’i yayımladı. Dört Pencere (1962) adlı eserini bütün şiirlerini topladığı Mutlu Olmak Varken (1968) izledi.

İ.Kadir Bugünün Diliyle Hayyam (1964), Bugünün Diliyle   (1967) adlı kitaplarını yayımladı. 1970'te yine Azra Erhat'la birlikte yaptıkları Odysseia çevirisi çıktı. Avrupa ve Üçüncü Dünya Ülkeleri şairlerinden tek başına ya da ortaklaşa yaptığı pek çok çeviriyi 3 ciltte Dünya Halk ve Demokrasi Şiirleri adı altında bir araya getirdi (1973 - 1980). Ayrıca Brecht'ten yaptığı şiir çevirileriyle Paul Eluard'dan Asım Bezirci ile birlikte çevirdiği Seçme Şiirler (1961) büyük ilgi gördü. [9]A. Kadir, çevirileri için Habib Edip Törehan (1959), TDK Çeviri (1961), Hasan Âli Ediz Edebiyat Çeviri (1980) ve Yazko Çeviri (1983) ödüllerini aldı. A. Kadir'in 1938 Harb Okulu Olayı ve Nâzım Hikmet (1966) adlı yapıtı da bir dönemin önemli bir olayını aydınlatması açısından büyük ilgi çekmiştir.



ESERLERİ


ŞİİR: 

·         Tebliğ (1943) 

·         Hoş geldin Halil İbrahim (1959) 

·         Dört Pencere (1962) 

·         Mutlu Olmak Varken (toplu şiirler, 1968) 

·         Bütün Şiirleri (1988, ölümünden sonra)

ÇEVİRİ-ANTOLOJİ:

·         Bugünün Diliyle Mevlana (1955) 

·         İlyada (Azra Erhat'la birlikte, 1958) 

·         Bugünün Diliyle Tevfik Fikret (1967) 

·         Odysseia (Azra Erhat'la birlikte, 1958) 

·         Seçme Şiirler (1961) 

·         Dünya Halk ve Demokrasi Şiirleri (3 cilt, 1973-1975-1980) 

·         Portekiz Sömürgeleri Şiiri (1975) 

·         Vietnam Şiiri (1975) 

·         Filistin Şiiri (1976)

ANI: 

·         Harp Okulu Olayı ve Nâzım Hikmet (1966)

ÖDÜLLERİ

·         1959 Habib Edip Törehan Çeviri Ödülü 

·         1961 Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü 

·         1980 Türkiye Yazarlar Sendikası Hasan Ali 

·         Ediz Edebiyat Çeviri Ödülü 

·         1983 Yazko Çeviri Ödülü[10]

KAYNAKÇA

·         [1] Şahamettin Kuzucular, https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nazim-hikmet-hayati-eserleri-sairligi/76087

·         [2] Anonim, A. Kadir,https://www.turkceciler.com/a_kadir.html, son erişim 23-09-2013

·         [3] https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0brahim_Abdulkadir_Meri%C3%A7boyu

·         [4] Anonim, A. Kadir?in (İbrahim Abdülkadir Meriçboyu) Hayatı https://www.insanokur.org/?p=705, son erişim 23-09-2013

·         [5] Anonim, A. Kadir?in (İbrahim Abdülkadir Meriçboyu) Hayatı https://www.insanokur.org/?p=705, son erişim 23-09-2013

·         [6] Anonim, A. Kadir,https://www.turkceciler.com/a_kadir.html, son erişim 23-09-2013

·         [7] Anonim, A. Kadir?in (İbrahim Abdülkadir Meriçboyu) Hayatı https://www.insanokur.org/?p=705, son erişim 23-09-2013

·         [8] https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0brahim_Abdulkadir_Meri%C3%A7boyu son erişim 23-09-2013

·         [9] Anonim, https://www.biraz.gen.tr/biyografi/ibrahim-abdulkadir-mericboyu son erişim 23-09-2013

·         [10] Anonim, A. Kadir?in (İbrahim Abdülkadir Meriçboyu) Hayatı https://www.insanokur.org/?p=705, son erişim 23-09-2013