Haftanın Yazısı

Jack London Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri

29.11.2024

Jack London Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri

“Mark Twain dışında, hiçbir yazar Jack London kadar romantik bir hayata sahip olmadı”

Jack London (d. 12 Ocak 1876, San Francisco– ö. 22 Kasım 1916, Glen Ellen, Kaliforniya, ) Asıl adı John Griffith Chaney- John Griffith London - olan, Dünya çapında şöhret bulan ABD’li yazar ve gazetecidir.

AİLESİ

Jack London, 1876 yılında San Fransisco’da doğan yazarın annesi müzik öğretmeni Flora Wellman’dır. Yazarın babasının ise William Chaney adlı bir astrolog olduğu sanılmaktadır. Doğru olduğu şüpheli bazı haberlere göre annesi Chaney' den – belk-i de evlilik dışı- hamile kalmış, bebeğini aldırmamak için intihara yeltenmişti. Ancak Astrolog Cahny, iktidarsız olduğunu söyleyerek Jack London’un babası olamayacağını iddia edecekti [1] Kısaca Jack London’ın bir hayli maceralı, çok romantik ama çok kısa süren hayatı anne rahminde başladı.

ÇOCUKLUK GENÇLİK YILLARI

Jack London, doğduktan sonra Virginia Prentiss adlı zenci bir kadına teslim edilmiş, bebek Jack’i bu zenci sütannesi büyütmüştü. Wellman, biraz çabuk toparlanmış ve savaş gazisi John London ile evlenmişti. Böylece küçük Jack’a gerçek annesi de baktı.

Çocukluk yıllarından yoksullukla geçti diye acınarak anlatsa da gerçek pek öyle değildi. Lakin kendi tabiriyle “ yönlendirmesi yetersiz bir anne; vurdumduymaz ve ilgisiz bir baba elinde büyümüştü.”[2] Bu gerçek nedenle de henüz on yaşında iken çalışmaya başlamıştı. Okula gitmek yerine serseriler arasına karışmayı, uçurtma uçurmayı, çeteler ile savaşmayı tercih eden küçük Jack’in okulunda başarısız olması da mukadderdi.

Henüz on yaşında iken gazete dağıtıyordu. Temizlik işleri yapmış konserve fabrikalarında, değirmenlerde çalışıp yaşamaya alışmıştı. İlk eğitim yıllarında düzenli tahsil almamış, balıkçılarla birlikte denizlere açılmıştı. Doklarda hamallık yapmış, gemilerde işçi olmuş,[3] hemen her türlü işlerde çalışan bir genç olmuştu.

On beş yaşlarında iken siyahî sütannesinden aldığı borç para ile kendine bir tekne almış, kaçak istiridye avı işlerine başlamıştı. [4] Ancak bir kaç ay sonra “Razzle Dazzle “ [5]adındaki teknesi zarar görünce fox balığı avı yapan bir gemiye tayfa oldu.[6] Bu gemiyle Japonya’ya kadar gidip geri geldi. Bu teşebbüs Martın Eden gibi romanları için bol bol birikim sağladı.

"Japon Kıyılarında Tayfun" ,”Denizin Çağrısı” “Deniz Kurdu” adlı eserlerinde anlattığı bu serüven sonrasında serseri olup dönmüştü. Trenlere kaçak binip ,“ Hobolar” arasına karışarak ülkesini baştan sona gezinmeyi de başardı. Kimi zaman yakalanıp trenlerden atılmıştı. Aç susuz kaldığı zaman dilencilik bile yapmış, kimi zaman ateşçiyle ocağa kömür atarken, kimi zaman aynasızlar ile yarışa çıkmıştı.[7] Demiryolu Serserileri adındaki romanında bu yılları anlatmıştı. Çete savaşları yapmış, 30 gün hapis de; yatmış sanki o hapis hayatı aklı başa getirmişti. Bundan sonra derli toplu hayata karar kılmıştı.

Serserilik sonrasında Oakland Lisesi’ne gidip, dört yıl da bitecek olan okulunu bir senede bitirmeyi de becerdi. Edebiyat hayatına bu okulda adım atmış, okul dergisinde birkaç yazısı bile çıkmıştı.

Dört yıllık ortaöğrenim sınavları dışarıdan verip [8]bir senede tamamlandı. California Üniversitesi’ne 19 yaşında girdi. Yazarlık kursları aldığı bu okulu bitirmeden ayrıldı.

Zaten delişmen ruhuna uygun bir haber duymuştu. 1896 ‘da Alaska Klondike ‘de altın bulundu haberi macera dolu ruhunun iştahını kabartmıştı. 100.000 kişi bu bölgeye altına hücuma koşmuş [9] kendi de bir dostu ile bu hücuma katılmıştı.

Bu serüven sırasında pek çok şeye tanık oldu. Kızak köpekleri ile vahşi doğada yaşamış, boğuşan köpekler ile insanları izlemişti. Birkaç kez donda, ayazda karlar üstünde uyumuş, pek az çeşit yiyecekle altın bulmayı umarken, acımasız ayazlar, altın arayıcıları, Kızılderililer, kızak köpekleri ve kurtların arasında pek çok hastalık bulmuştu. Kızaklar üstünde donan, hastalık, açlıktan ölen, cinayete kurban giden pek çok insanı görmüştü. Kendisi de gıdasızlık yüzünden iskorbüt olmuş, yardımsever bir pederin sayesinde kurtulmuştu. [10] Yazarın bu serüveni bir sene boyunca sürmüş, Alaska’da yaşadığı maceranın sonrasında altın bulamasa bile birçok roman yazdıracak anılar ile dönmüştü. “Ateş Yakmak “eseri de bu günleri anlatacak, " Vahşetin Çağrısı " ile meşhur olacaktı. Kitabın yayın hakkını 2.000 dolara sattı. [11] Bu rakam o senelerde iyi para sayılırdı.

EDEBİ HAYATI

Böylece hayata dönüp 1898'de Oakland’a geri döndü. 1890 da başlayan Sosyalist olmak eğilimi iyice kuvvetlenmiş ve artık Karl Marks ile Nietzsche ve Spinoza’nın hayranı olan birisi olup çıkmıştı. “Sosyalizm Nedir?” diye makaleler bile yazdı. Bu düşünürlerden edindiği görüşlerini eserlerine serpiştirdiği gibi Demir Ökçe romanını Marks’ın fikirlerine dayanarak yazacaktı.

İlk yazılarından itibaren adını Jack, soyadını ise London olarak kullanmaya karar vermiş İlk öyküsü için ona beş dolar teklif edilmiş[12] neredeyse yazarlığı bırakmaya kalkışmıştı. Yazarlığa başlama gayretlerini kendisini temsil eden Martin Eden romanında çok detaylı anlatmıştır. Kendisi gibi deniz işçisi bir maceraperest olan Martin Eden, yazar olmaya karar vermiş, yazdıklarını yayıncılara göndermiş, yayıncı tekrar ve tekrar reddetmiş ama o pes etmemişti.

Ancak dergi ve gazeteciliğin en parlak döneminde yaşıyordu. Birkaç öyküsünden sonra yazarlığından paralar kazanmaya başlamıştı.

7 Nisan 1900'de, Kurt Kanı adlı ilk romanı basılmış aynı gün içinde de Bess Maddern adlı hanımla dünya evine girmişti. İlk kitabı Kurt Kanı’yla tanınmaya başlamıştı. Kurt Kanı adlı romanı iyi bir kazanç sağlamış çiftlik alma hayalini kurmaya da başlamıştı. Ancak iki çocuğu olduğu Bess Maddern’le evliliği kalıcı olmayacaktı. İlk aşkı Mabel Applegarth ile[13] evlenemeyen London ile ilk eşinin arasında uyumsuzluk çabuk çıktı.

1902’de Youth’s Companion dergisi için [14] Alaska’da geçirdiği serüvenleri ve hasta olmasını anlattığı Ateş Yakmak adlı roman iyi bir sükse yapmıştı. 1902 ‘de ani bir kararla Londra’ya gitmiş, Londra’nın yoksul semtlerinde, yoksullardan biri gibi uzun süre yaşamış Uçurum İnsanları adlı romanını da yazmıştı. Naturalist anlayışla yazdığı bu romanında Marx’ı savunup vahşi kapitalizmi anlatmaya çalışmıştı. [15]

1903 yılında Saturday Evening Post için yazdığı " Vahşetin Çağrısı " adlı romanını bir ay içinde bitirdi. " Vahşetin Çağrısı " o yıl Londra'da en çok satan kitap haline gelmişti. [16] Ciddi paralar kazanmış şöhretin de doruğuna bu roman ile çıkmıştı. Hemen birkaç ay sonra da Beyaz Diş adlı romanı yayıncıya teslim etti. Beyaz Diş adlı romanı Vahşetin Çağrısı’ndaki konunun versiyonuydu. Bir Kuzey Macerası adlı romanında dahi Klondike’de gördüğü birikimi aktarmıştı.

Büyük bir çiftlik alarak üstüne bir malikâne yapma hayalleri kurdu. Daha da çok kazanınca büyük yelkenli alacak onun ile denizlerde yolculuklar yapacaktı. Romanları pek çok dile çevrilen bir yazar olmuş ama aynı yıl içinde ilk eşinden boşanmıştı.

1905'te ruh eşi kabul edilen Charmian ile evlenmiş; mükemmel çift olmuşlardı. Jack London’un biyografisini yazanlar Charmian’ı cinsellikte sınırları olmayan, “ şehvet dolu, zinaya tapan, cinsel açıdan zinde” bir kadın olarak anlatmışlardı. “Jack London da evlilik dışı cinsel olaylar arıyordu ve bunu Charmian'da buldu, yalnızca cinsel olarak aktif ve maceracı bir partner değil bir hayat arkadaşı da bulmuştu[17] Artık zengin bir yazardı, ruh eşini de bulmuştu. Hayallerini gerçeğe çevirme vakti gelmişti.

Beauty Ranch adlı çiftliğini satın alıp çiftliğinin üzerinde mükemmel bir ev yaptırmak işlerine başlamıştı.

SON YILLARI

1906 ‘da San Fransisco depremine şahit olmuş, Snark adlı gemisini yaptırmaya başlamıştı. Güney Pasifik’ten ve Avustralya'ya kadar uzanan deniz yolculuğu sonrasında bağırsaklarından hasta bir adam olarak dönmüştü. Sinark ile hayalinin evi olan Wolf House'un inşaatı da bitmişti. Ancak Wolf House daha bitmeden yangın sonucu kül oldu. [18]Fakat bu yıllar içinde güzel romanlar da yazdı. Son güzel kitabı olan Martın Eden (1909) yayınlandı

Çiftliğini genişletmiş ancak çok da borçlanmıştı. Wolf House'un kaybı, London'u depresyona sürükledi,[19]

1910’dan sonra çiftliğini genişletmek amacı ile yazmıştı. O yüzden o romanlara pek de emek vermemişti. Para kazanmak amaçlı yazılan o romanlardan aldığı paralar ile çiftliğini büyütmüştü. Jack London yazar olarak geçinen çok nadir yazarlardan biri hatta bir hayli zengin olmayı da başarmıştı çiftlik gelirini yutan çok büyük bir fiyaskoydu. Çünkü kötü yönetici ve de alkolik biriydi. "Yönetsel gücün gösterişini sevdi, bunaltan ayrıntılara dikkat etme konusunu değil... London'ın çalışanları onun büyük bir çiftlik sahibi zengin bir kişi rolünü oynaması çabasıyla alay ediyorlardı." [20] Jack London’un son yıllarını geçirdiği ve içinde öldüğü bu çiftlik; onun ölümünden sonra Jack London Milli Parkı olarak korunacaktı.

“30 fitlik yelkenli teknesi Roamer üzerinde yaşayarak San Francisco Körfezi ve yakındaki Sacramento ve San Joaquin deltalarında dolaştı.” Kızıl Veba adlı romanı 1912’de London Magazine’de tefrika edilip, 1915’de Macmillan’dan kitap olarak basıldı. Bu romanında kendi çizgisini aşmış insanlığın geleceğinden başlayıp sonra da mağara devrine geri döndüren bir veba salgınını anlatmıştı.

1914'te Jack, Meksika'da savaş muhabiri olarak görev yaptı. Ancak sağlığı bozulmuş, eşi Charmian'le birlikte kısa sürede dönmüştü. 1915 ve 1916'da eşi Charmian'le birlikte Hawaii'de de yaşadı. Bir yandan da çiftliğini genişletmek derdindeydi. Ancak bu çaba külfet oluyor, zarar eden çitlik için yüklü borca giriyordu. Yayıncılarla yaptığı sözleşmeler gereğince her gün bin kelime yazmak artık onu zorluyordu. Klondike günlerinden beri de zaten hastaydı. Ağrılarının yüzünden çoktandır alkolik olmuş, artık morfin de kullanan hasta birisi olmuştu.

22 Kasım 1916’da çiftliğinin bir yerinde henüz 40 yaşında iken hayata veda etmiş, 17 yılda “kıpır kıpır hayat ve düşünce kaynayan” (Anatole France) elli ciltlik dev bir eser bırakmıştı.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Düzenli bir eğitim almadığı halde hayat okulunda mezun bir yazar olan Jack London, ilginç yaşam öyküsünü yazarak meşhur olmuştur. Henüz on yaşında iken kendi parasını kendi kazanan biri olarak çetrefilli, maceralı, meraklı bir hayat sürmüş; yaşadığı tüm bunları romanlara aktarmıştı. Serüven yaşamakta mahir olduğu kadar anlatmakta mahir olmuş, Amerikan ve Dünya edebiyatının en tanınan yazarları arasına karışmıştır.

Zorlu yaşam yaşam kavgasını romantik bir yaklaşımla anlatmış, özellikle insanlar ve hayvanların ilkel içgüdülerini anlamak ve anlatmakta en mahir yazar olmuştur. Vahşi ormanlar, Alaska ayazlarında boğuşan köpekler, haydutlar, altın bulmak için birbirini parçalayan insanlar arasında yaşamış, serserilik yapmış, haydut ruhlu denizciler, okyanus dalgalarıyla boğuşmuş biri olarak insanların ve hayvanların alt benliklerini en güdülerini en yakından tanımıştı. Bunları anlatarak da hem zengin bir hayat sürmüş hem de pek meşhur olmuştur. İnsanların ve hayvanların en vahşi yanlarını hem yaşamış, hem hissetmiş hem çok güzel anlatmıştı. 1910’a kadar yazdığı tüm romanları kendi yaşam öyküsünün gerçekçi anlatımıydı Amerikan Gerçekçiliği denilen tarzın en başarılı yazarlarından biri olan Jack London birkaç eseri hariç hemen her romanında önce yaşamış sonra da anlatmıştı.

açoğu eserinde sert bir kapitalizm eleştirisi göze çarpar. Kitapları yabancı dillere en çok çevrilmiş ABD’li yazarlardandır.

Yine de bazı konularda intihal ile suçlanmış "Vahşetin Çağrısı" adlı eserinin konusunu Egerton R. Young adlı yazarın "Northland'daki Köpeklerim"den alındığını iddia edilmiştir. Ancak Klondike’ye giden Jack london’un Beyaz Diş ve Vahşetin Çağrısı gibi romanlarda anlattığı köpeklerle bizzat yaşadığı açıkça ortadadır. Lakin çok sade ve yalın bir Amerikan İngilizcesi kullandığı ifade edilen Jack London’un "ifade etmeyi icat etmekten daha kolay"gördüğü muhakkaktır. Çünkü yazdıkları icat değil kendi yaşadıklarıdır.

Demir Ökçe romanını “ Piskopos’un Gördüğü Hayalet” eserden aldığı iddia edilmiştir. [21] Geriye 50 eser bırakan yazarın bazı romanları 70'ten fazla dile çevrilmiş, dünyanın en çok satan, en çok okunan romanlarını yazan ve en çok tanınan yazarları arasında da olmuştur.

Türkçeye Çevrilen ve Sitemizde Bulunan Eserleri

Vahşetin Çağrıs (1903)

Demiryolu Serserileri

Deniz Kurdu (1904)

Beyaz Diş (1906)

Ademden Önce (1907)

Yıldız Gezgini

Demir Ökçe (1908)

Martın Eden (1909)

Uçurum İnsanları

Denizin Çağrısı

Bir Kuzey Macerası