Kan Yalaşmak-  Kan Kardeşliği – Ant İçmek

Kan yalaşamak deyimini TDK şu şekilde açıklar “ (Eski bir geleneğe göre kardeş olma için) İki kimse birbirinin birer damla kanını yalamak.” [1]
Bu deyimin ve açıklamasındaki geleneğin çok eski bir Türk âdeti olduğu eski metinlerden de bilinmektedir.   Ant içmek deyimi olarak halen yaşamaya devam eden bu gelenek içi sıvı dolu bir kapa kan akıtıp içmek veya kesilen parmakları yalaşmak şeklinde oluyordu.  Eski Türklerin süt, kımız veya su içine kanlarını akıttıkları- damlattıkları, bu kanlı sıvıyı karşılıklı içerek kan kardeşi oldukları veya kanattıkları parmaklarını yalayarak da ant içip kan kardeşi oldukları bilinmektedir.

Eski Türklerde kişilerin kanlarını yalayarak kan kardeşi olduklarını ilan etmeleri, esasında sembolik bir törendir.  Bu tören kan iki kişinin ömür boyu dost kalacaklarını ilan etme üzerine yapılan bir yemin ve ant içme töreni şeklinde gerçekleşirdi. Kardeşleşme andı veya yemini olarak adlandırılabilecek bu eylemin bir benzeri de boylar ve milletler arasında yapılan uzlaşmaya dayalı ant içmek şeklinde oluyordu. Bu şekilde yapılan ant içmeleri boyların ya da devletlerin ileri gelenleri temsilen yapıyordu.[2]

İki kişinin kan kardeşliğine dayalı böyle bir ant belirli bir topluluğun denetimi ve şahitliğinde yapılıyor, böylece bu antlaşmanın ahlaki ve hukuki yönlerden bağlayıcı bir özelliği oluyordu.

İslamiyet öncesi Türklerde oldukça işlek olan bu adet, İslamiyet’in kan içmeyi ve yalamayı haram kılmasına rağmen devam etmiş günümüze kadar da gelmeyi başarmıştır.  Bu nedenle kan yalaşmak, ant içmek, kan kardeşliği ile ifade edilebilecek gelenekle ilgili pek çok konu divan, anonim ve ozan şiirimizde karşımıza çıkmaktadır.

Okların can almağa tığına yoldaş oldular
Sinem üzre kan yalaştılar karındaş oldular.     Ahi

Dil müjenle kan yalaştılar karındaş oldular.
Zâhirâ gören sanur kanlu bıçaklı yağıdır      Aşki

Divan şairlerinin içinde kımız, süt veya su bulunan bir tasın veya kadehin içine kan damlatıp ant içip kardeşlik ilan etmelerini oldukça farklı ve şairane yönler de çevirdikleri görülür.  Revani’nin aşağıdaki beytinde renginden dolayı kana benzetilen şarapla yaptıkları kardeşlik andı konusu işlenmiştir.

İkilikten geçmişiz birliğe erdik zahida
Ayş ile kardeş okuştuk kan yalaştık câm ile Revani

Revani’nin bu beytinden hareketle kardeşlik andının veya ant içme tabirinin kardeşlik okuşmak şeklinde de ifade edildiği ortaya çıkmaktadır.

Ben kan yudarım gamzen içer kanum güya
Bir kan yalaşur iki  karındaşlarız biz.                Necati

Câm ile kan yalaşur  akd-i uhuvvet eyler
Yine kürside olur  düşmen-i sahba vaiz.    Sabit

Hemşire oldu duhter-i rez la’li dilberle
Mecliste kan yalaştılar   akd-i uhuvvetle  Sâmi

Ey pir bade yerine kan yalaşdırıp
Biçâre  duhter-i rezle   birader et.     Lebib

 

• KAN TUTMAK
• KANLIYI AFFETMEK ( Kanı Helal Etmek )
• Kan Yalaşmak- Kan Kardeşliği – Ant İçmek
• Hûn-ı Kebûter Nedir Güvercin Kanı
• Kanlı Gömlek Getirmek
• MEVT-İ AHMER ( Kanlı Ölüm )
•  

 KAYNAKÇA

[1] TDK Tarama Sözlüğü

[2] Prof. Dr. İlhami DURMUŞ, TÜRKLERDE KAN KARDEŞLİĞİ VE ANTLA İLGİLİ UNSURLAR, www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=89&Sayfa=97