Hûn-ı Kebûter Nedir Güvercin Kanı

18.02.2017

Hûn Kebuter ve Hûn- u Kebuter Nedir

· Osmanlıca yazılışı hûn : خون

· Osmanlıca yazılışı kebûter : كبوتر

· Osmanlıca yazılışı hûn-ı kebûter: كبوتر خون

Hûn sözcüğü Farsça kökenlidir ve kan, öldürme, öç anlamlarındadır. Kebuter ise güvercin demektir. Hûn-i kebûter: “ güvercin kanı” mecazi manada ise şarap anlamına gelen bu tamlama h’un ve kebuter sözcüklerinin kalıplaşmasından oluşur.

Eski dilde hun kan ; kebuter ise güvercin anlamına gelir. Hun-ı kebuter tamlaması ise sözlük anlamları ile güvercin kanı ve horozgözü [1]anlamına gelirken mecazi olarak şarab anlamında kullanılmıştır.

Edebiyatta Hûn-ı Kebûter

Fakat bu tamlama eski şiirde mecazi bir manada kullanılmış, güvercin kanı tamlaması güvercinlerin kanı değil renginde dolayı şarabı ifade etmek maksadı ile de kullanılmıştır. ( bkz Fahte Nedir Eski Şiirde Üveyik ) Başka bir ifade ile divan şairleri Hunu-ı kebuter [2]sözleri ile aslında şaraptan söz ederler güvercin kan dediklerinde maksatları şarabı ifade etmektir. [3]( bkz Kebûter ve Kebk Nedir Şiirimizde Güvercin )

Düm-i tâvûsdur gül-bün gerek kim
Ahıda bülbüle hûn-ı kebûter       Ahmedi[3]

Fakat sözcükler elbette ki asıl anlamları ile de karşımıza çıkar. Kebuter veya güvercin şiir dünyamızda haberci kuşlardandır. Eski devirlerde güvercinler posta olarak kullanılmış mektuplar güvercinlerin ayaklarına bağlanarak gönderilmiştir. Güvercinin postacı kuşlar olarak anılmasının bir nedeni de budur.

Güvercinin güzelliğinin yanı sıra gözlerinin kıpkırmızı oluşu, narin ve güzel bir hayvan oluşu da şairlerimize ilham lar vermiş güvercinlerin döne döne uçmaları havada taklalar atarak dönmesi şiir dünyamıza da renk vermiştir.

Bir gamze ile lahzada biñ âdem öldürür.
Hûnî gözüñ ki âhû-yı merdüm-şikârdur           Baki

Şeb-dâne-yi dîde-yi terimle
Meşgul olurum kebûterimle        Muallim Naci
Bir bakışı ile anında bin insanı öldürür. Çünkü öldürücü gözleri avlanmış bir ahunun gözbebeklerindeki bakış gibi bakar.

Hun-ı kebuter ile yine pür olup yine ku’ûs
Devr-i piyale göstere mi dide-i horus                Baki

Ko zebh itsin niğâhın ensesinden kumru-i cânı
Kebûter kanının nûş eylesin   ıyş –u tarablarla     Sabit

Ey kebûter! Ger perî ber bâm-i kasr-i ân perî
Mî nevîsem nâmeî ez hûn-i dil, ân câ berî!