L. Tolstoy ve Hacı Murat Konusu Özeti Yorum ve Analizler

05.04.2020

Hacı Murat Romanı Hakkında Yorumlar ve Analizler

Hacı Murat, özgün adı ile Hadji Murat adındaki roman büyük Rus romancısı Lev Nikolayeviç Tolstoy'un 1896–1904 yılları arasında yazdığı ancak ölümünden sonra 1912 yılında yayımlanan tarihi bir romanıdır.

Roman, 1854 yılında Osmanlıların İngiliz ve Fransızların da desteği Kırım’ı işgal eden Rusları püskürtmek için yaptıkları Kırım Savaşı’nda Kafkas Cephesinde Ruslara karşı savaşan Çeçen Komutanı Hacı Murat’ın kahramanlıklarını anlatır.

Roman Kırım Savaşına subay olarak katılan Tolstoy’un cephede yaşadığı anılarından izler de taşıması açısından mühimdir. Bizzat savaşın içinde olması romana gerçekci bir derinlik de katmış, hem savaşı hem de farklı kültürler arasında meydana gelen kültürel ve fiziki çatışmaları başarı ile aktarmasına olanak da sağlamıştır. Romandaki temel çatışma ise Çeçen komutan Hacı Murat’ın, Şeyh Şamil ve Ruslar arasında kalması şeklindeki olay örgüsüne dayanır.

Tolstoy bu romanında 1853 – 1855 yılları arasında Kırım Savaşı ‘nın Kafkas Cephesindeki Rus güçleri ile Şeyh Şamil’in emrindeki Çeçen ve Avar Savaşçıları arasında geçen büyük mücadeleyi konu edinmiştir. Bu roman Tolstoy’un en son eserlerinde birisidir. Roman’!ın arka planında Müslümanlık inancıyla dopdolu inançlı ve cesur bir savaşçı olan Hacı Murat ve şeyh Şamil’in üstün Rus kuvvetlerine ve teçhizatına karşın Ruslara karşı gösterdiği kahramanlıkları, cesareti ve askeri dehalarını anlatır.

Roman, Cüneyt Arkın'ın başrolünü oynadığı Hacı Murat adlı filmin de konusu olmuş ancak yönetmenliğini Natuk Baytan'ın yaptığı senaryosunu da Natuk baytan’ın Bülent Oran birlikte yazdığı, Behçet Nacar, Sevda Ferdağ ve Muzaffer Tema’nın da rol adlığı filmin senaryosu orijinal hikayeden biraz farklı hazırlanmıştır. [1]

Kitabın Önsözünden Eser Hakkında Bilgiler

Roman 1950li yıllardaki Çarlık Rusya’sı, Rus halkı, Rus askerleri, devlet düzeni, askeri hiyerarşisi, ordu disiplini hakkında pek çok detay sunmaktadır. Roman Kafkas halkları, Müslümanlık ve yerel halk hakkında da oldukça detay bilgiler vermektedir. Dönem hakkında pek çok tarihi, kültürel ve sosyolojik bilgiler sunan bu romanın üzerinde Tolstoy’un 6 yıl çalışıp, yaklaşık 5000 sayfa tarihi belgeyi incelediği söylenmektedir.

Tolstoy’un, bu kitabı yazmak için o coğrafyada yaşayan Müslümanlar hakkında gözlem yaptığı ve pek çok dokümanı okuduğu eserden de anlaşılmaktadır. Roman Şeyh Şamil ile birlikte Ruslara karşı savaşırken Ruslara sığınan Şeyh Şamil’in en yakın dostu Hacı Murat’ın gerçek tarihte de yaşanmış olan hazin hikâyesine dayanır.

Fakat bazı kaynaklar Hacı Murat’ın Ruslara sığınmasını biraz daha farklı bir nedene dayandırır. Romanda anlatılanın aksine Hacı Murat’ın Ruslara Şamil’in ajanı olarak sığındığı , görevinin de silah ve mühimmat tedariki konusunda çok büyük güçlük çeken Şamil’e silah temin etmek olduğu aktarılır.

Bu plana göre” ; " Hacı Murat, İmam Şamil’e isyan edecek, Şamil tarafından idama mahkum edilecek, bunun üzerine Hacı Murat, hayatını kurtarmak için kaçıp Ruslara sığınacak Ruslara iltihak edecek ve onların emniyetini kazandıktan sonra, mükemmel Rus silahlarıyla mücehhez bir ordu teşkil edip güya Şamil’in üzerine yürüyecek ve bu silahları Şamil'e teslim edecekti”

Nitekim romandaki olay kurgusunun da bu şekilde olduğu, Hacı Murat’ın Rusları ailesini kurtarmak için Ruslarla birlikte bir saldırı yapmak için uğraştığı Rusların bu poyuna gelmemesi üzerine Ruslardan kaçtığı dikkati çeker.

“Şeyh Şamil’in en sadik ve mümtaz naiplerinden biri olan ve onun parmağının bir işareti ile kendisini ölüme ve ateşe atmakta çekinmeyen Hacı Murat’ın Şeyh Şamil'e isyan edebileceğini düşünmek bile mümkün değildir. Hacı Murat, kendisini çekemeyenlere rağmen, hiç bir zaman vatanına ve milletine asi olmamış, daima vatani ve milleti için canla basla çalışmıştır.”

(Türkçeye çeviren Ayşe Yılmaz’ın kitaptaki önsözünden)

ROMANIN KONUSU

Şeyh Şamil’in en kıdemli ve en sevdiği adamı ve dostu olan Hacı Murat ile Şeyh Şamil’in arasında büyük bir anlaşmazlık çıkmış, bunun üzerine Hacı Murat da dört müridi ile Ruslara sığınmıştır. Ruslar onu Şeyh Şamil’e karşı kullanmak istemekte; Hacı Murat ‘da Ruslar ile birlikte ailesini Şeyh Şamil’in elinden kurtarmak istemektedir.

ROMANIN ANAFİKRİ.

Romanda geçen ele alınması zor olan deve diken sembolü ile "Dizlerinin üzerinde yaşamaktansa ayakta ölmek yeğdir" cümlesi romanın ana fikri kabul edilebilir.

Romanın Karakterleri

Hacı Murat: Kafkasya, Tselmes’te dünyaya gelmiş olan Müslüman bir Çeçen şeyhi, kabile reisi ve komutanıdır. Şeyh Şamil’in sağ kolu iken bir kan davası sonrasında birbirilerine düşman kesilirler.

Sado: Konuk ettiği zaman öldürüleceğini bildiği halde Hacı Murat’ı konuk eden, ona evini açarak eli uzatan bir Kafkasyalı kahramandır.

Şamil: Müslüman olmayanlara karşı cihat savaşan, Rusların baş düşmanı, Kafkasları Ruslara karşı savunan bir komutan ve şeyhtir. Hacı Murat onun sağ kolu iken olaylar sonrasında ters düşmüş, Hacı Öurat’ın oğlunu ve ailesini rehin alarak Hacı Murat’ın kendisine teslim olmasını istemiştir.

ROMANIN ÖZETİ

Olaylar 1840-1855 yılları arasında özellikle Kırım Savaşı esnasında Tiflis ve Grozni şehirleri arasındaki coğrafya da geçer.

Hikâye ise anlatıcının Kafkasya’da at sürerken bir devedikenini koparmak istemesi dikenlerin ellerine batması devedikeni çiçeğini kolayca koparamaması üzerine Hacı Murat’ı ve hikâyesini hatırlamasıyla başlar. “ Eğer öleceksek, kolayca olmayacak bu, deve dikeni gibi olacağız, çok zor kopartacaklar. “

Hacı Murat yıllarca Ruslarla savaşan Rusların bile takdir ettiği ( Avar) bir Çeçen savaşçısıdır. Bir zamanlar Şeyh Şamil’in sağ kolu olan bu savaşçı intikam ve diğer nedenler ile Şeyh Şamil ile ters düşmüş ve Şamil’i öldüreceği hakkında yeminler ederek adamları ile Ruslara sığınmıştır.

Ruslar, Şeyh Şamil ile Hacı Murat’ın arasındaki anlaşmazlıklar ve oluşan düşmanlıklardan faydalanmak istemekte bu yüzden Hacı Murat’ı kullanmak istemektedirler. Şeyh Şamil, Hacı Murat’ın ailesini zindana kapatmış, geri gelmezse ailesinin öldüreceğini yazmıştır. Üstelik Şeyh Şamil, Hacı Murat’ın kardeşini de uçurumdan attırmıştır.

Rus prensi Vorontsoz onunla ilgilenmektedir. Ruslar, Hacı Murat’a hediyeler vermekte onu balolarına ve tiyatrolarına götürmekte; ama Hacı Murat, kendi kültüründen ve Müslüman kimliğinden ödün vermemektedir.

Hacı Murat, yaptığı ihaneti sorgulamakta, Ruslar ise onun Şamil tarafından gönderilmiş bir casus olma ihtimalini hesap etmekte Hacı Murat’ın kaçmaması için de çok dikkat etmektedirler. Hacı Murat’ın Ruslardan istediği tek şey ailesinin kurtarılmasıdır. Hacı Murat, eğer ailesini kurtarmazlarsa onlara yardım etmeyeceğini söyler. Ruslar bu teklifini kabul etmişler ama uzun bir süre geçtiği halde buna teşebbüs etmemişlerdir. Bunun üzerine kendi halkıyla savaşmak istemeyen Hacı Murat da oradan kaçmaya karar verir.

Hacı Murat, ailesi için ölmeyi bile göze almıştır. Şamil ise eğer Hacı Murat bahara kadar geri dönmezse ailesini öldürecektir. Hacı Murat bir sabah ormana geziye çıkıp, yanlarındaki beş Rus askerini öldürüp kaçmıştır. Yaralı kalan bir asker Hacı Murat’ın kaçtığını haber verir.

Hacı Murat ve adamlarının peşine yüzlerce asker düşmüş, Rus askerleri onları bir bataklık kenarında sıkıştırmıştır. Hacı Murat ve dört müridi yüzlerce askere karşı birkaç saat direnirler. Hacı Murat dinlenen atlarına binip kaçmayı düşünürken Hacı Murat’ın düşmanı olan ve Ruslarla işbirliği yapan kendi soydaşları Ruslara yardıma gelir. Önce Hamzala sonra Eldar ve daha sonra Hanefi ölür. Hacı Murat iki kurşun yemesine rağmen yaralarına pamuk tıkayarak çatışmaya devam eder. Ölmeden öce Şeyh Şamil’i oğlunu ve ailesini düşünmektedir.

İLGİLİ YAZIMIZI TIKLAYIN

· Tolstoy Savaş ve Barış Özeti ve Hakkında

· Anna Karenina ve Özeti Lev Tolstoy

· Diriliş ve Özeti Lev Tolstoy

· Savaş Ve Barış Özeti Ve Hakkında Lev Tolstoy

· "EĞİTİCİ TOLSTOY" LA EĞİTİCİ BİR OKUMA DENEYİMİ

· İnsan Ne İle Yaşar Hakkında Konu Özet Lev Nikolayeviç Tolstoy

· Lev Tolstoy Efendi İle Uşağı Hakkında Konu Özet İnceleme

· L. Tolstoy ve Hacı Murat Konusu Özeti Yorum ve Analizler

· Sergi Baba Öyküsü ve Tolstoy Hakkınd

· İvan Ilyiç'in Ölümü Romanı Özeti Ve Tolstoy Hakkında

· Tolstoy ve Eserleri