Müsameretname ve Emin Nihat Bey Hakkında

 Müsameretnâme ve Emin Nihat Bey Hakkında

Müsameretname " Tanzimat dönemi  yazarlarından ve ilk Osmanlı hikâyecilerinden  Emin Nihat’ın (  (1838-1879) yazmış olduğu bir hikâye kitabıdır.  Üsküdar da doğmuş olan Emin Nihat’ın asıl adının Mehmet Emin olduğu kâtiplik yıllarında Nihat mahlasını kullanmaya başladığı,  Müsameretname dışında, bir takriz yazısının bulunduğu, revnak adlı bir mecmuanın sahibi olduğu, Asar-ı Perakende adlı bir başka eserinin daha tespit edildiği bilinmektedir. [1]

Emin Nihat Müsâmeretnâme adlı eserini üç yıl içinde yazmış, 1872-1875, on hikâyeden oluşması gereken bu eserini sağlığının iyi olamaması nedeni ile yedi hikâyeden oluşan [2]bir öykü kitabı olarak bırakmıştır. “Eser, ilk kez Mehmet Kaplan tarafından 1966 yılında tahlil edilmiştir. Eseri meydana getiren yedi hikâyeden üçünün sadeleştirilmiş metinleri Mustafa Uzun tarafından Latin harflerine çevrilmiştir”[3]

Emin Nihad’ın en önemli eseri olan Müsâmeretnâme (1872-1875) Türk Edebiyatında  Ahmet Mithat Efendi'nin Letaif-i Rivayat serisinden sonra Batılı anlamda yazılmış ikinci hikâye kitabı ve öykü serisi olmaktadır. Müsâmeretnâme adlı eserindeki öyküler, bu nedenle Türk Edebiyatının ilk modern öykülerinden ikincisi olmaktadır.

Emin Nihad bu eserini oluştururken muhtemelen  Bin bir Gece Masalları ve  Boccaccio’nun Decameron  adlı eserindeki teknikten faydalanmıştır. “Boccacio’un Decamerone adlı eseriyle Müsâmeretnâme arasındaki benzerlik dikkat çekicidir. “[4] ( bkz Decameron Hikâyeleri)

Emin Nihat, bu eserinin ilk cüzünde eserini “ kış gecelerinde evlerde toplanan dostların vakit geçirmek için gençliklerinde başlarından geçen maceraları anlatmaları “ şeklindeki bir yöntemle yazmıştır. Eserin ilk cüzünün sonuna konulan bir ibarede ise anlatılan öykülerin gerçekte yaşanmış öyküler olduğu ifade edilmiştir.  Müsameretname’deki kişilerin Anadolu’da yetişip yurt dışında eğitim görüp gelen kişiler olarak seçilmesi ilginç ve edebiyatımız için yeni sayılabilecek bir özelliktir.

Eserde, kölelik, cariyelik, kadın erkek ilişkileri, evlilik gibi konular ele alınmış, hikâyelerde Batılı ülkelerin tasvirleri de yapılmıştır. [5]

On iki cüzden meydana gelen Müsâmeretnâme’nin ilk cüzü bir kış gecesi evde toplanan dostların ilk önce gazeteleri okumaları daha sonra da başlarından geçen öyküleri anlatması şeklinde bir çeşit önsöz- mukaddime – görevi de gören bir cüz olmaktadır.  Eserin bu ilk cüzünde toplamda on hikâyenin olacağı yazılıdır. Lakin eser yedi hikâyeden ibaret kalmıştır. Bunun nedeni ise Emin Nihat’ın hiç bitmeyen öksürük krizlerinin artık iyice çoğalması ve hayat kalitesini tamamen yitirmiş olmasıdır. [6]

Müsameretnâme’nin Teknik Yönlerden Analizi

Müsameretnâme, batılı anlamda ilk modern hikâyelerimizden birisi olmasına rağmen, tıpkı ilk örnek olan Ahmet Mithat Efendi’nin Letaif-i Rivayat öykü serisi gibi tam anlamı ile batılı anlamda öyküler ve öykü kitabı olarak değerlendirilemez. Batılı anlamda ilk öyküleri Hait Ziya yazmış fakat Ahmet Mithat Efendi ve Emin Nihat’ın yazdığı ilk öyküler de Türk Halk Hikâyelerinden de özellikler taşıdığı için melez hikâyeler olarak değerlendirmek gerekmiştir.

Müsameretnâme’deki öyküler yer yer  Kerem İle Aslı, Tahir ile Zühre, Asuman İle Zeycan gibi halk hikâyelerimizden çeşitli özellikler ve esintiler de taşırlar. Hatta yer yer  Şeyh Galip  ’in Hüsn-ü Aşk   adlı eserinden de etkilenmiş olan bu hikâyeler, hem batılı hem şark hikâyeleri hem de Türk Halk Hikâyelerinden etkilenmeler taşıyan öyküler olmaktadırlar.

Müsameretnâmedeki öykülerin anlatımında klasik divan edebiyatının mesnevilerinde gördüğümüz anlatım özellikleri de görüldüğünden bu öyküler, Ahmet Mithat Efendi’nin anlatımı kadar bile halka inememiştir.

Eserdeki Bölümler

1) Binbaşı Rıfat Bey’in Sergüzeşti
2) Kapı Kethüdası Behçet Efendi ile Makbule Hanım ‘ın Sergüzeşti
3) Bir Osmanlı Kaptanının Bir İngiliz Kızıyla Vuku Bulan Sergüzeşti
4) Gerdanlık Hikâyesi.
5) Vasfi Bey ‘in ve Mukaddes Hanım ‘ın Sergüzeşti
6) Faik Bey ile Nuru Dil Hanım ‘ın Sergüzeşti
7) İhsan Hanım yahut Atiye Hanım ile Aşığının Sergüzeşti
KAYNAKÇA

[1]Ahmet Koçak,MusameretnameveYazariEminNihatBey'e Dair YeniBilgiler.researchgate.net/ /283239432

[2] MUSTAFA İSMET UZUN, https://islamansiklopedisi.org.tr/emin-nihad-bey

[3] https://tr.wikipedia.org/wiki/Emin_Nihat_Bey

[4] MUSTAFA İSMET UZUN, https://islamansiklopedisi.org.tr/emin-nihad-bey

[5] Ahmet Koçak, MusameretnameveYazariEminNihatBey'e Dair YeniBilgiler.researchgate.net/ /283239432

[6] MUSTAFA İSMET UZUN, https://islamansiklopedisi.org.tr/emin-nihad-bey