Nahifi Yusuf ile Züleyha Mesnevisi

NAHİFİ YUSUF U ZÜLEYHA MESNEVİSİ

Edebiyatımızda yazılmış olan pek çok Yusuf u Züleyha veya  Zeliha mesnevisi vardır. Nahifi de bu konuda eser yazmış divan şairlerimizden biridir.

Konusunu kutsal kitaplardan, özellikle Kur’ân-ı Kerim’den almış dînî ve anonim hikâyelerimizden biri olan bu hikâyenin kaynağı  Kur’an  ve  Tevrat’tır. İslam edebiyatında da bu konudaki ilk mesnevî Firdevsiye aittir. Türk edebiyatında yazılan Mesnevilerin kaynağını ise Molla Cami’nin yazmış olduğu aynı adlı eser teşkil eder.[1]

“ Kuran-ı Kerim de  Ahsenü' l Kassas  ( Kıssaların en güzeli ) olarak adlandırılan Yusuf suresi de Yusuf ve Züleyha  hikâyesine kaynaklık etmiştir. Bu kıssadan beslenerek edebiyatımızda birçok mesnevî yazılmıştır. Bu mesnevîlerde daha çok hikâyenin aşk yönü işlenmiştir. “ [2]

Kur’an-ı Kerim’ de sözü edilen  Yusuf un hikâyesi  hem ilahi hem de dünyevi  ve bedeni i bir aşk ve ihtiras hikâyesidir. İran Edebiyatı’ nda dini-tasavvufi inanışlarla birleştirilen hikâye, aslında bir İbrani menkıbesidir[3]

Yusufu Züleyha  mesnevîleri genellikle üç tema üzerine kurulur:  

1.      Yusuf  un kardeşlerinin ona karşı hasetleri ve sonuçta Yusuf un başına gelenler,

2.      Züleyha’nın tek taraflı beşeri aşkı, ayrılık ve özlemi,

3.      Allah’ a tevekkül, sevgi ve Allah korkusu (PALA: 1999, 420).

“ Bu konulara ilaveten Hz. Yakub’ un kişiliğinde ortaya konulan sabır, aşkın ilahîleşmesi, insana ait duygular ve bu duyguların toplumsal hayatı etkileyiş biçimleri bu mesnevîlerde kendini gösterir. “ [4]

Yusuf u Züleyha  konusunda  çok sayıda mesnevi yazılmıştır. Agâh Sırrı Levend’in tespitine göre,  “ Türk edebiyatında yüze yakın Yusuf u Züleyha mesnevisi yazılmıştır.  “ Yazılan manzum ve mensur onlarca Yusuf u Züleyha  mesnevisinin konusu kutsal kaynaklardaki Yusuf Kıssası’ nın ana teması ile benzerlikler arz etmekle beraber, hepsinin ayrı bir yazılış amacı, üslubu ve anlatım şekli vardır.”  [5]  Taşlıcalı Yahya nın yazdığı Yusuf  u Züleyha Mesnevisi yüze yakın mesnevi içerisinde 16 yy da yazılmış diğer  Yusuf u Züleyha mesnevileri arasında en güzel olanlardandır. Şeyyad Hamza  XVI. yüzyılda  Kemal Paşazade, Abdurrahman Gubari,  Şerifî, Nahifi, Taşlıcalı Yahya , Hamdullah Hamdi ,  Yusuf u Züleyha Mesnevisi yazan şairlerdir. [6]

İbn Kemal Kemalpaşazade  ‘nin 7777 beyitten oluşan Yusuf u  Züleyha mesnevisi, bu konuda yazılan mesnevilerin en ünlülerinden biridir.  Yahya Bey’in mesnevisi de çok beğenilen Yusuf u Züleyha mesnevilerinden dir.[7]

Nahifi’nin  Yusuf u Zeliha mesnevisinin  tek el yazma  metni yurtdışında bulunmaktadır. Türkiye’deki nüsha ise TDK1 kütüphanesindeki mikro filmden ibarettir.[8]

Nahifi’ nin Yusuf u Zeliha isimli mesnevisinin metni Erzincan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Arş. Gör. Sibel Üst tarafından günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Sibel Üst yaptığı çalışmada eser hakkında şu bilgileri vermektedir.

“ Eser, Şeyyad Hamza’ nın Yusuf u Zeliha isimli eserine konu bakımından benzemektedir. Sade bir Türkçe ile kaleme alınan eser, zengin bir kelime hazinesine sahiptir. Nahifi’ nin Yusuf u Züleyha , isimli mesnevisinin Müstensihi El-hacı Mustafa bin Trabuzani’ dir. Manzum olarak yazılan eserin, istinsah tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Eserin vezni oldukça bozuktur. İkili bir vezinle yazılmış olmasının yanında her iki vezne uymayan ibareler, hece, tefile eksiklikleri ve fazlalıkları mevcuttur. Bunun yanında veznin anlama feda edildiği de görülmektedir.  “ Nahifi nin yazma nüshasındaki dil özelliklerini inceleyen Sibel Üst’e göre bu metin “ Eserin dili ve üslubu dikkate alındığında XV. yüzyılda yazıldığı tahmin edilmektedir.” [9]

·                Nahifi Hayatı Edebi Yönü Şiirlerinden Seçmeler 17 . yy

·                NAHİFİ YUSUF U ZÜLEYHA MESNEVİSİ

·                Nahifi Divanı

·          

ESERDEN ALINTI

Koyun önce meler kuzı sonınca
Kuzu ardınca gider koyun önünce
Kuzu melemeyince duymaz ana
Kuzusınun önine döymez ana
(Olarunben de girdim izlerine
Dilerem öykeneydim sözlerine
Şakird olaydım anlara bu yolda
Sebak alaydım anlardan bu dilde
Bu dünyada olara öykeneydim
Kıyamet de olarla haşr olaydım
(Atam anam hem üstadımdır anlar
Büyüli sanatı Komış o canlar
(Olarun yolına uydım İlahi
Olarun sanatın bildir İlahi[10]

İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ,

Hamdullah Hamdi Yusuf u Züleyha Mesnevisi Ve Hamsesi

Taşlıcalı Yahya Yusuf u Züleyha Mesnevisi

Şeyyad Hamza Yusufu Züleyha Ve Diğer Eserleri

Yusuf-u Züleyha'dan

YUSUF U ZÜLEYHA MESNEVİSİ’inden

Yusuf ve Züleyha Kıssası ve Ana Hatları DOÇ. DR. NURULLAH ÇETİN

Ahsenü' l Kassas En Güzel Kııssa ve Hz Yusuf

Gürg-i Yusuf

 KAYNAKÇA 

·         [1] Şahamettin Kuucular https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/taslicali-yahya-yusuf-u-zuleyha-mesnevisi/76276

·         [2] Sibel ÜST, NAHİFİ’NİN YUSUF U ZELEHA MESNEVİSİ, https://www.turkishstudies.net/sayila

·         [3] Şahamettin Kuucular https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/taslicali-yahya-yusuf-u-zuleyha-mesnevisi/76276

·         [4]  Sibel ÜST, NAHİFİ’NİN YUSUF U ZELEHA MESNEVİSİ, https://www.turkishstudies.net/sayila

·         [5] Dr. İdris KADIOĞLU, DİYARBAKIRLI AHMEDİ, YUSUF U ZÜLEYHA, Kültür Bakanlığı, KÜLTÜR ESERLERİ,ISBN 978-975-17-3430-3 Ankara – 2009

·         [6]  Şahametin Kuzucular, https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/taslicali-yahya-hayati-ve-edebi-kisiligi/74197

·         [7] Şahametin Kuzucular https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/seyyad-hamza-yusufu-zuleyha-ve-diger-eserleri/76617

·         [8] Sibel ÜST, NAHİFİ’NİN YUSUF U ZELEHA MESNEVİSİ, https://www.turkishstudies.net/sayila

·         [9] Sibel ÜST, NAHİFİ’NİN YUSUF U ZELEHA MESNEVİSİ, https://www.turkishstudies.net/sayila

·         [10] Sibel ÜST, NAHÎFÎ’NİN YUSUF U ZELİHA MESNEVİSİ, https://www.turkishstudies.net/sayila )