Redd-i matla Nedir ve Örnekleri

 

Osmanlıca yazılışı matla' :  مطلع

Osmanlıca yazılışı Redd :   رد 

Osmanlıca yazılışı Redd-i matla  :    مطلع رد

 

Redd :   رد  -  sözcüğü ise  sözlüklerde: geri döndürmek, kabul etmemek, çevirmek, def etmek. Bir şeyin karşılığını icra etmek anlamlarıyla tarif edilir.

 

Matla’ sözcüğü Arapça kökenlidir. Ve sözlüklerdeki anlamları: tulü' edecek, doğacak yer. Güneş ve şâir yıldızların doğması.  Edebiyatta ise terim anlamıyla kasîde veya gazelin kafiyeli olan ilk beytine denmektedir.

Şu halde Redd-i matla, matla’ geri çevirmek, matal’ reddetmek, matla’ geri döndürmek anlamlarına gelir.

 

Bir gazelin matla beytinde geçen bir veya iki dizeyi, gazelin sonunda tekrarlamaya denir.

Redd-i matla edebî sanatlardan biri olarak kabul edilmiş daha ziyade gazel türündeki şiirlerde kullanılmıştır.

Bu söz sanatı gazelin ilk beyti olan matla beytindeki mısralardan birinin gazelin son beyti olan makta beytinin ikinci mısraında tekrarlanması yapılır. “Şairler bazen matla mısralarından birini gazelin sonunda tekrarlarlar. Buna redd-i matla denir.”  

 

Redd-i matla özellikle Divan edebiyatının son dönemlerinde uygulanmaya başlayan bir yöntem olduğundan özellikle 19 asırda daha sık kullanılmıştır.[1] “Nedîm'in bir gazelinde de  güzel bir redd-i matla örneği vardır:  ( bkz Matla Beyti Redd-i Matla Hüsn-i Matla Musarra Nedir Örnekler)

 

Bir şeker handeyle bezm-i şevka câm ettin beni
Nîm sun peymâneyi sâkî tamâm ettin beni                 Matla beyti:

Böyle ser-mest ü harâb etme Nedîm-i zârını
Nîm sun peymâneyi sakî tamâm ettin beni                Redd-i matla

Gel ey zarîf ü serv-i gül-endâm kandasın                    Matla beyti:
Sensiz gönülde kalmadı ârâm kandasın

Her gece Şeyhî âh eder eydür bu mısra΄ı
Gel ey zarîf ü serv-i gül-endâm kandasın     Şeyhi      Redd-i matla


Hem kadeh hem bâde hem bir şûh sâkidür gönül    Matla beyti:
Ehl-i aşkun hâsılı sâhib-mezâkıdur gönül

Etse Nef΄î n’ola ger gönlüyle dâim bezm-i hâs
Hem kadeh hem bâde hem bir şûh sâkidür gönül  Nefi Redd-i matla

Her kaçan şi΄r okusam ol hadd-i gül-gûn üstüne        Matla beyti:
Dil-berün derler okursın yine efsûn üstüne      

Ey Necâtî al kâgıd üzre yazar hûblar
Her kaçan şi΄r okusam ol hadd-i gül-gûn üstüne  Necati [2] Redd-i matla

 

KAYNAKÇA 

[1]
[2] http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20%20EDEBIYATI/sener_demirel_divan_siirinde_reddi_matla.pdf