Tecdid-i Matla Nedir

Osmanlıca yazılışı: tecdid :  تجديد

Tecdid, Arapça kökenli bir sözcüktür ve Arapça da “yeni, yenileme,  gelişen, taze “ anlamlarında sözcükler üretilen  [cdd.]  kökünden gelmektedir. Bu nedenle yenilik anlamına gelen “cedid”;  yeni, taze anlamına gelen “cedide”,  kesik, taze biçilmiş anlamına gelen “ cadīd جديد “ , yenilenme, tazelenme anlamına gelen “ teceddüd “ gibi sözcüklerle aynı kökten gelmektedir.

Tecdid sözcüğü sözlüklerde “yenileme, yenilenme, tazelenme” anlamları ile izah edilmektedir.

tecdîd-i nikâh: nikâh tazeleme, yenileme.

tecdid-i iman :  İmanı yenileme, tazeleme.

Makta : مقطعه kelimesi de Arapça kökenli bir sözcüktür. Arapça” tulü' “ kökünden gelir. Tulü’ sözcüğü doğacak yer, doğuş yeri anlamında bir sözcüktür. Matla’, kelimesinin Osmanlıcada sözlük anlamları: doğacak yer, Güneş ve yıldızların gök cisimlerinin doğması şekillerindedir.[1]

TECDİD-İ MATLA’ NEDİR

Şu halde tecdîd-i matla', matla' beytini ( kasîdelerin orta yerlerine doğru ) yeniden kullanmak [2] demektir.

Matla beyti gazel veya kasidelerin ilk beytidir. Gazel ve kasidelerdeki ilk beytinin dizleri kendi arasında kafiyelidir. Şu halde tecdid-i matla’,  ilk beytin şiirde bir kez daha tekrar edilmesine matlaın yenilenmesi yani tekrar yinelenmesidir. Matla beytinin tekrar edilmesi ise genellikle kasidelerde olur.  ( BKZ Redd-i matla Nedir ve Örnekleri )

Bilindiği gibi kasidenin ilk beytine de matla beyti denir ve matla beytinin dizeleri kendi arasında kafiyeledir. Kasidelerin ortalarında her iki dizesi de kafiyeli bir başka beyit yazılırsa bu beyte ise matla beyti denemeyeceğinden tecdid-i matla denir. Tecdid-i matla  daha ziyade kasidelerin sonunda yer  tegazzül bölümüne  bir gazelin ilave edilmesi neticesinde ortaya çıkar.  Tegazzül bölümünde kasideye bie gazel ilave edilince ilave gazelin ilk beytinde de matla beyti oluşmuş olur. ( BKZ Kaside Nedir ve Kasidenin Bölümleri-

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

• Redd-i matla Nedir ve Örnekleri
• Beyit Nedir Merhun Tac Mütali Musarra Matla Makta Beyitleri
• Matla Beyti Redd-i Matla Hüsn-i matla Musarra Nedir Örnekler
• Hüsn ü makta - Matla ile Makta ve Matla Nedir
• Beyit Nedir ve Türleri Azade Müfred Şah-Matla Makta Metali Berceste
• Kaside Nedir ve Kasidenin Bölümleri
• Kaside Nedir Tüm Özellikleri Konuları Türleri Bölümleri Örnekler

KAYNAKÇA

[1] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/post/matla-beyti-redd-i-matla-husn-i-matla-musarra/100950

[2] https://www.osmanice.com/osmanlica-31604-nedir-ne-demek.html