Alıcı Kuşlar Mazmunu

 ALICI KUŞLAR

Doğan, şahin, atmaca, kartal, karakuş  gibi yırtıcı kuşlar   şiirimizde  sık sık işlenen motifler ve mazmunlar arasındadır. Bu tür kuşlar haber ci kuşlar olarak değil ömrü az olan başka kuşlara veya hayvanlara zarar veren, keskin gözlü, keskin bakışlı, pençeleri ile vurup öldüren yakalayan öldürücü kuşlar olarak değerlendirilmiş ve bu yönleri ile kullanılmışlardır.

Karada, havada ya da sudaki  avlarını (kemirgenler, ufak memeliler, sürüngenler, balıklar, diğer kuşları vs.) gözleyerek avlarını kapıp kaçan kuşlara alıcı kuş veya  yırtıcı kuş denmektedir.

Alıcı kuşlar eski Türklerde  kutsal görülmüş,   boyların damgalarında ve sembollerinde de kullanılmış, Türk boylarının işareti remzi, ongunu veya damgası olarak kabul edilmişlerdir.  Alıcı kuşların şaman inancından gelen ve günümüze kadar ulaşan  özelliklerinden birisi de mahalleden ölü çıkacağını önceden bilip haber verebildiklerine dair olan inançlardır.  Bu inanç alıcı kuşların da haberci kuşlar arasında görüldüğüne dair bir işaret olmaktadır ( BkzHun-i-Kebuter-Guvercin-Kani/40145 )

Eski şiirin alıcı kuş muhayyilesinde , “alıcı kuşların ömrünün az “ olduğu inancı vardır. [1] Diğer kuşları avladıkları ve öldürüldükleri için onların da ömrü azdır. Alıcı kuşların pek çoğu diğer kuşları yakalamak için kayalara çarparak veya avcılar tarafından avlanarak  ölen kuşlar olarak görülür.

Çok söyleme bu darb – meseldir ki
Ömrü az olur yırtıcı olan kuşun   ( Beliğ)

Yırıtıcı kuşun olur ömrü kalil
Musaddak oldu ana bu temsil  ( Fazıl)

Nalesinden incinip dar etme zülfinden dili
Canlar avlarsın ceres takmaz mısın şehbazına      Ahmet Paşa

Gönlümün iniltisinden üzülüp  beni şahine benzeyen saçlarından uzaklaştırma, madem ki gönül avlıyorsun da şahinin ayaklarına neden ceres bağlamıyorsun.

Bu motif günümüz şiirinde de kullanılmaktadır.

alıcı kuslar gibi 
basımın ustunde donup durmayın
kolkola girip yanlızlıgımı
vurmayın yuzume
kar taneleri... ( Nilüfer)

----

duran el 
gitmeyen ayak 
bir göz ki 
arkasında bir ölü gözü 
bir ses ki 
arkasında bir ölü sesi 
döner durur 
kardeşliğin alıcı kuşu 
kalkar konar 
bir açık yürekten bir ötekine 
bir bugüne bir yarına 
alıcı kuşu kardeşliğin.  ( Arif Damar)

---

döner başım döner alıcı kuşlar,
kışlara dönmüş yazım, ölüme dönmüş yüzüm yar.   ( Funda  Arar)

 

Kuşlar ile İlgili Konu Başlıkları aşağıdadır.

• Anka-Zümrüd-ü-Anka-Simurg-mazmunu-ve-ozellikleri-beyitlerle/4849
• Dervis-Şemseddin-ve-dih-murg-mesnevisi/1818
• Huffas-Yarasa-nedir-Hz-İsa-nin-kusu-Murg-u-İsa-vatv-t-sebpere/39341
• Murg-i-eyvan-kuslar-eyvani/67711
• Simurg-Zümrüd-ü-Anka-efsanesi/4184
• Kaknüs-Musikâr-kusu/50909
• Alici-kuslar-mazmunu-siirimizde/4831
• Gul-ile-Bulbul-divan-siirinde-gul-ile-Andelip/48117
• Hun-i-Kebuter-Guvercin-Kani/40145
• Kebuter-Kebk-Guvercin/55872
• Hüdhüd-ibibik-hz-suleyman-in-ulagi/43275
•  

KAYNAKÇA 

[1] A. T. Onay, Eski Tiirk Edebiyatında Mazmunlar, Ankara 1993, s. 33. alem-ber-câme maddesi.SHF99