Dil -Ârâm Kimdir Dilârâm Nedir

06.10.2015

Dil- Ârâm :

Osmanlıca yazılışı : Dil- Ârâm : آرام دل

“ Dil “ دل Farsça gönül, “ ârâm “ آرام ise, süs eğlence güzellik, meşk, etmek anlamında bir kelimedir. Dil- Ârâm: terkibi ise, “ gönül eğlendirici, kalbe rahatlık veren, gönül okşayan” [1], “gönül kapan, kadın adı “ [2]anlamlarına gelir.

Dil- Ârâm: Fars destanlarında, elde ettiği zaferleri, avcılık ve aşk maceraları ile anılan Behram – Gur ‘un sevgilisidir.

Behram -ı Gur, İran destanlarında yedi iklimin hükümdarı, yedi iklimdeki yedi hükümdarı olarak gösterilmiştir. Yedi ülkeyi fethetmiş ve kendisine tabi olan hükümdarların kızlarını da kendisine eş olarak almıştır. Ava ve eğlenceye düşkün; bir hükümdar olan Behram-ı Gur, yedi ayrı ülkede, yedi ayrı renkte yedi saray yaptırır. [3] Bu yedi sarayın her birinin içine kendisine eş olarak aldığı yedi hükümdarın kızlarını yerleştirir. Sonunda Behram-ı Gur bir yaban eşeğinin peşinden gidip o mağaraya girerek kaybolur ve bir daha da bulamazlar. [4][5] Dil- Ârâm ise Behram – Gur ‘un aklı ve güzelliği ile ün kazanan, Behram Gor’un Heft Peyker olarak anılan yedi sevgilisi içinde en meşhur sevgilisi olarak edebiyata geçmiştir. Yedi İklimin hükümdarı Behram-ı Gür, yedi iklimin hükümdarının kızları olan Yedi Güzel ile evlenmiş, bunların her birisi için yedi iklimi temsil eden yedi renkli görkemli saray yaptırmıştır. İşte bu eşleri içinde en meşhur olanı da Dil- Aram olmuştur.

. Dil- Ârâm ,Behram – Gur ‘un aklı ve güzelliği ile ün kazanan meşhur sevgilisi olarak Farsça ilk şiir söyleyen şairlerden biri kabul edilir.[6]

Behram – Gur divan şiirinde karşımıza çok sık çıkan bir destan kahramanıdır. Özellikle yedi iklime hükmeden ulu bir hükümdar oluşu, yedi ayrı ülkede yedi ayrı saray yaptırıp yedi ayrı hükümdarın kızı ile evlenmesi, aşka, avcılığa, eğlenmeye dalışı yüzünden ülkesinin dirlik ve düzeninin bozması ve sonunda bir eşeğin peşine düşerek ortadan kayboluşu ile çok sık anılmıştır.

Nedür bu himmet-i Gûr-efgenî-i Behrâmî
Nedür bu heybet-i Fârûk u satvet-i Haydar NEV’İZÂDE ATÂYÎ

( Onun himmeti, çukura düşüren Behrâm'ın himmeti gibidir.)

Mah- ı nev sanma elinde göricek peykarın
Titredi Behram elinden düştü zerrin hancerin Nefi
( Gökte gördüğün yeni ayı hilal zannetme, seni gören behram korkudan titrediği için elindeki altın yazldızlı hançeri yere düştü. )

Ehl-i dil ârâm ider her kande kim rağbetlenür
Gâh olur gurbet vatan gâhî vatan gurbetlenür Hâmî-i Âmidî

“Gönül ehli her nerede karar kılsa, orası rağbetleşir. Kâh gurbet vatan olur, kâh vatan gurbetleşir”

Dil- Ârâm , özel isim halinde de ve Behram – Gur ‘un sevgilisi olarak Behram-Gur ile birlikte geçer.

Olsa bu cilve bu naz şakar – Behram da ger
Zühre gökten inip olurdu Dil –Âram ana             Nefi

Yok aşk-ı Dil- Ârâm’da Behram’a tahammül
Görse seni eyler di dil – ârama tahammül.              Naili

Göreydi ger reviş –i bezm ü rezmini Behram
Komazdı meclisi’ne tiğsiz Dil- Âramı                    Nefi [7]

Aşk ehline âlemde dil-ârâ mı bulunmaz
Mecnûn isen ey dil sana leylâ mı bulunmaz (Hafız Ahmed'in taş plak Nevâ’dan hicâz bir gazel)

Gülzârdan ol şûh-ı dil-ârâ ile geçtik
Güya ki nesimiz gül-i rânâ ile geçtik      Naili