GirişKayıt

Direktör Âli Bey Ayyar Hamza Hakkında ve Özeti

17.01.2020

 
AYYAR HAMZA
 
Direktör Âli Bey ve Ayyar Hamza Adlı Eseri Hakkında Bilgiler
 
Ayyar Hamza adlı oyun Direktör Ali Bey’in Güllü Agop’un da yardımı ile Fransız komedi yazarı Moliere’in  Scapin'in Dolapları ( özgün Fransızca adı Les Fourberies de Scapin) adlı eserinden 1871 yılında  Türkçe’ye adapte ettiği bir uyarlamadır.  Osmanlıca yazılmış olan bu eser M. Nihat Özön tarafından  (İstanbul 1940) ve sadeleştirilerek yeni harflerle yazılmış, Şemsettin Kutlu (İstanbul 1974) tarafından neşredilmiştir.[1]

Direktör Âli Bey  (d.1844 - ö. 3 Şubat 1899) İstanbul`da doğup büyümüştür.  Babası Şam, Halep ve Urfa sancağında kapı kethüdalığı yapan Yûsuf Cemil Efendi’dir.  [2]Erken yaşlarda Fransızca konuşup yazabilecek duruma gelmiş, bu sayede Mektûbî-i Sadr-ı Âlî Odası’nda göreve başlamıştır. Bu şekilde başlayan memuriyet hayatı  meclis-i Sıhhiye âzalığı, karantina başkâtipliği, müfettiş, komiser, mutasarrıf, vali , dipomat ve direktör olarak,  Eflak-Boğdan, Romanya, Viyana, Tuna eyaleti, Varna , Batum, Dimetoka , Rodop, Podgorica, Kosova, Diyarbekir, Siirt, Harput ve Bağdat’ta bulunmuştur. Direktör Ali Bey’in  Kokona Yatıyor, Misafiri İstiskal, Geveze Berber, Tosun Ağa ve Memiş  Ağa adlı başka uyarlamaları da vardır.

 Kaymakamlık ve valilik görevlerinde bulunmuş olan Ali Bey,  Düyûn-ı Umumiye müfettişi görevi ile doğu illerinde ve Irak'ta görev yapmış,  Bağdat’ta görevde iken İstanbul’a dönmek için Irak’tan Hindistan’a; Hindistan’dan Süveyş kanalı üzerinden İstanbul’a gelmeyi tercih ederek bu yolculuk boyunca gezdiği gördüğü yerleri Seyehat Jurnali adlı eserinde kaleme de almıştır.[3]  Bu eseri batılılaşma dönemindeki ilk seyahatnamelerden birisidir. Tanzimat Dönemi yazarlarındandır.  1890-1893 yılları arasında Trabzon'da valilik yapmış olan Ali Bey, Önceleri ve sonrasında da genellikle Düyûn-ı Umûmiye İdaresi'nde direktör olarak çalıştığı için Direktör Ali Bey namı ile anılmış, [4] 1894’ten sonra ölünceye kadar da bu görevini sürdürmüştür.[5]


Osmanlıların Molière’i” olarak tanınan Âli Bey Tanzimat Döneminin popüler mizah dergisi olan Teodor Kasap’ın  "Diyojen" isimli mizah dergisine yazılar yazmış, Namık Kemal ve Güllü Agop ile kurduğu dostluklar sayesinde birçok adapte eser yazmıştır. Kokona Yatıyor ve Ayyar Hamza adlı adapte eserlerinden başka Güllü Agop ile Birlikte Memiş Ağa ve Çıngırak adlı oyunlarını da adapte etmiştir.

Ayyar Hamza adlı oyun ilk önce A. Vefik Paşa  tarafından  Mollıere’den  “Dekbazlık “ adı altında adapte edilmiş, daha sonra bu Eser Ali Bey tarafında i Ayyar Hamza  adı ile Kavuklu ve Pişekar  tiplerine uyarlanarak  adapte edilmiş bu uyarlama ilk kez Güllü Agop’un Gedikpaşa Tiyatrosunda da sahnelenmiştir. 1871

Âli Bey, bu kitabının önsözünde bu eserini o tarihlerde çok da önemsenmeyen noktalama ve yazım kuralarına ayarak yazdığını da vurgular. [6]

AYYAR HAMZA ÖZETİ

Kişileri:

Ayyar Hamza:  Sahtekar dolandırıcı, kurnaz ve dalavereci bit tip . Sena ve Nimet Beylerin istedikleri kızlarla  evlenmesini sağlamaya çalışırken  kendi ne de çıkar sağlayan bir kurnaz.

Sena Bey:  Muhterem Efendi’nin oğludur. Babasının istediği kız yerine kendi sevdiği kız ile evlenmeye çalışan  bir genç .

Nimet Bey: Huzuri Efendi’nin oğludur. Babasının istediği kız yerine kendi sevdiği kız ile evlenmeye çalışan  bir gençtir.

Muhterem Efendi: Oğlunu zengin bir adamın kızı ile evlendirmeye çalışan bir adam

 Zuhuri Efendi : Oğlunu zengin bir adamın kızı ile evlendirmeye çalışan  zengin bir adam

AYYAR HAMZA ÖZETİ

Olay eski İstanbul da bir mahallede geçer.  Sena ve Nimet Beyler zengin ailelerin çocuklarıdır. Babaları Muhterem ve Zuhuri Efendiler oğullarını evlendirmek için Mısır’dan İstanbul’a gelmektedirler.  Muhterem ve Zuhuri Efendiler oğullarını kendi istedikleri zengin ailelerin kızları ile evlendirmeyi düşünmektedirler. Fakat Nimet ve Sena Beylerin sevdikleri kızlar vardır. Seçkin iki ailenin iki oğlu gönül işlerini sürdürürken babalarının a geleceğini öğrenirler.

Muhterem Efendi oğlunu iş ortağı Zuhuri Efendi’nin kızı ile evlendirmek istemektedir. Oysa Sena Bey, babasından gizli olarak Ziba Hanım ile evlenmiştir.  Zuhuri Efendi de oğlu Nimet Bey’i  Ziba Hanım ile evlendirmeyi tasarlamaktadır.  Bunun üzerine Sena ile Nimet Beyler konuşurlar ve bir çıkar yol arayışına girerler.  Ziba Hanım, eşi Sena Bey’in bir başkası ile evlendirileceğini duyunca çok üzülmüştür. Bunun üzerine Nimet Bey,  dalavereci bir adam olan uşağı Ayyar Hamza’dan yardım ister.

Ayyar Hamza, mahallenin en uyanık, görmüş geçirmiş ama güvenilmez bir adamıdır.  Lakin her iki delikanlı da oldukça zor durumda kalmıştır. Çünkü her ikisinin babası da otoriter laf dinlemez adamlardır.   Muhterem Efendi, olayı duyunca çok sinirlenir.  Ayyar Hamza devreye girerek önce onu yumuşatır. Ayyar Hamza  Nimet Bey’in evlendirileceği kızın iki saat içinde beş yüz altın gelmezse Mısır’a gideceği söylenir.   Bunun üzerine Nimet Bey, işleri çok karıştırdığı için Hamza’ya saldırır.

Hamza’da bu yüzden Zuhuri Efendiye kinlenir. Bu para temin edilir ama bu kız Nimet Bey’in evlendirilmek istendiği Ziba Hanım değildir.  Ayyar Hamza, Nimet Bey’e alınan kızın sevgilisinin Zuhuri Efendi’yi öldüreceği yalanını ortaya atar. Zuhuri Efendi’yi bir torbaya koyan Ayyar Hamza Zuhuri Efendiyi hile ile de dövmüştür.

Nimet Bey’in uşağı olan Hamza, delikanlıların cimri babalarından, çeşitli kurnazlıklarla çok sayıda altın almayı başarmıştır.  En sonunda Sena Bey, Nimet Bey’in alacağı kızla, Nimet Bey de Sena Bey’in dört yaşında kaçırılan kız kardeşi – Yani Muhterem Efendi’nin kızı-  Eda Hanım ile evlenmiş olurlar.

En sonunda Hamza kendisini ölü gibi gösterip Efendisi Nimet Bey’in de gönlünü almayı başarmıştır.

Ama oğulları Sena Bey ve Nimet Bey sevdikleri bayanlarla “izdivaç” arzusundadırlar. a ve Nimet Bey'in istedikleri kadınla evlenmek için Ayyar Hamza ile anlaşırlar. Hilekâr, dolandırıcı anlamlarına gelen  Arapça sözcük iyi bir uyarlama tercihi olmuş.- Zekâsı ve kurnazlığı sayesinde içinde bulunduğu toplumsal sınıfın dışına, ötesine çıkmayı başarabilen karakter; olayların akışını sağlayan, gerektiğinde hızlandıran gerektiğinde düşüren kişi konumunda. 


MİZAH İLE İLGİLİ BAŞLIKLAR VE LİNLERİMİZ 

KAYNAKÇA

profile

Esa

0

0

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar