Edebi Edebiyye Edebi Eser Nedir
Edebi Edebiyye Edebi Eser
Edebe veya edebiyata mensup anlamına gelir. Arapça Edep kelimesinden türemiştir. (Edeb Nedir Edeb ve Edebiyat )
Edeb kelimesi “ Zarafet, usluluk, gönülden ve fiilen güzel davranış ”söz ve ifade “[1] ; “Güzel terbiye, iyi huy, saygı, “Toplum töresine uygun davranma veya İyi ahlak, incelik, terbiye”; İslami görgü kurallarına uyarak ruhunda zarafet oluşan "incelik, görgü, ahlak, terbiye, nezaket, sevecen” [2]anlamlarına gelen bir sözcüktür.
O halde edebe uygun olan söz veya edebiyata uygun yazılmış, söz, yazı ve yazanlar olarak tarif etmek mümkündür. Buna rağmen edebi kelimesinin anlamı daha çok edebiyatla ilgili edebi kelam değerini kazanmış yazı. Manasında kullanılır.
Edebi kelam ise sözü ayıp, kaba veya bayağı ifadelerden kurtararak ifade etmek”; “ hatalardan, çirkin ifadelerden, galiz tabirlerden, yapı ve biçim eksikliklerinden arınmış söz “ şekillerinde tarif edilebilir.
Edebi Kelam sözü ayıp, çirkin, hoş olmayan, düşük, çirkin, kaba, uğursuz sayılan ifadelerden arındırarak estetik bir şekilde söylemek, anlamı güzelleştirmek, denilmesi veya duyulması hoş olmayacak sözleri dolaylı ama zarafetle ifade etmek kabiliyetidir. Edebi kelam “mübtezel veya bayağı tabirlerden arınmış edebe ve edebiyata yakışan yazılardır. ( bkz Edebi Kelam Edebi Söz Nedir Ta'zim ve Asalet Nedir Nasıl Yapılır?) Şu halde kem, ayıplı kaba, uygunsuz sözlerle yazılmış yazılar hangi türde yazılmış olursa olsun edebi değildir. O halde edebi sözcüğü edebi eserlerde eserin yazım tekniğinden ziyade aranan ilk şey edebi lafza uygun olup olmadığı, asaletli ve mümtaz olup olmadığı ile ilgili olmaktadır. ( bkz Edebi Kelam Edebi Söz Nedir Ta'zim ve Asalet Nedir Nasıl Yapılır?)
Edebi Eser:
Edebi Söz Edebi eser ve Edebi yazı denilince edebi niteliklere edebi kelam olma özelliklerine sahip manzum ve nesir her türdeki yazı ve eserler anlaşılır. Sözün edebi olmasının nesir veya mensur olması ile ilgisi yoktur. O halde edebi değer taşıyan manzum ve nesir her yazı edebi eserdir.
Okuyanda anlatım, duygu hayal, düşünce ve bakış açıları yönünden insana değer katan eserler edebi eser niteliği taşır. O halde debi eseri “ Okuyanlarda estetik duygular uyandıran, duygu düşünce ve hayal yönünden sanatsal nitelikler, evrensel veya yerel zenginlikler kazandıran, dili düşünceyi, hayal gücünü ve ifade olanaklarını zenginleştiren eserlere denir şeklinde bir tarif yapabiliriz.
Edebi niteliklere sahip olarak duygu, düşünce, öykü ya da hayallerimizi dile getiren eserler edebi eser sınıfına girerken, bu tür nitelikleri kazanamayan eserler edebi sayılmaz. Misal olarak sadece siyasi gaye taşıyan, reklam amaçlı yazılmış olan, ticari maksatlar için yazılmış, olan, popülist olarak kabul edilebilecek eserler edebi sayılamazlar. Bir eserin edebi olabilmesi için ticari amaç taşımaması, yukarıda izah edilen estetik, sanatsal ve kültürel nitelikleri taşıması gerekir.
Edebi eser ile Edebi tür birbirlerinden farklı kavramlardır. Edebi eser edeb ve edebiyata uygunluğunu edebi tür ise yazım tekniğini ifade eder.
Edebi eserlerin her devir de okunmuş ve beğenilmiş olanlarına Şaheser denilir.
İLGİLİ LİNKLERİMİZ İÇİN TIKLAYIN
Edebi Kelam Edebi Söz Nedir Ta'zim ve Asalet Nedir Nasıl Yapılır?
Edebi Dil Nedir Türk Lehçelerinde Karşılıkları
Edebi Edebiyye Edebi Eser Nedir.
Edebi Edebiyye Nedir ve Tamlamalari
KAYNAKÇA
[1] Tahir ‘ül Mevlevi Edebiyat Lugati, Enderun yayınları, Ank. 1970, shf. 39
[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/edebi-kelam-edebi-soz-nedir-ta-zim-ve-asalet-nedir/85846
