GirişKayıt

Kanuni Muhibbi Farsça Divanı ve Mektupları

14.03.2015

 

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/archive/0/09/20101228143816%21Beyazid_II.jpg

 

Arapça, Farsça, ve Sırpça'yı çok iyi bilen Kanûnî Sultan Süleyman doğu İslam kültürüne vakıf olduğu gibi batı kültürünü de çok iyi tanımaktaydı. Kanûni Sultan Süleyman, Türk Divan Edebiyatı ve şiirine eşsiz ve ebedi mısralar kazandıran ve en çok şiir yazan şairlerimizin başında gelir. Muhibbî, aşk iztırabı, kanaat, tevazu, felekten şikâyet gibi, her divan şairinde görülen klasik konuları işlemiştir. Çağdaşı olan 'Zati den sonra en çok şiir yazan divan şairidir. Bunca devlet işi, seferleri, savaşları ve diğer işleri arasında bu kadar şiir yazabilmiş olması oldukça şaşırtıcı bir durumdur.[1]

 

Kanuninin Muhibbi mahlası ile yazılmış bir divanı vardır. [2]Muhibbî, kelime manası olarak Arapça "hubb" kökünden "seven, sevgi besleyen, dost" anlamlarına gelir. Muhibbî veya vezin gereği nadiren de olsa Muhib, Sultan Süleyman, Meftûnî, Âcizî mahlaslarını kullandığı hacimli divanında tam 2779 adet gazel bulunmaktadır ki, Divan şairleri arasında en fazla gazel yazmış olan Zâtî'nin bile ulaştığı gazel sayısı 1825'tir. Kanuni böylece Divan edebiyatının gazel rekorunu kırmıştır.[3]

 

 

Farsça divan:

Muhibbi’nin Farsça divanı da dahil olmak üzere dört divançesi vardır. Bunlardan birincisi 30 yaprak, ikincisi 118 yaprak, üçüncüsü ise 261 yapraktır.Divanları üzerine yapılan araştırmalarda 2799 gazeli, 1 terci-i bendi, 30 murabbası, 18 muhammesi, 56 kıt'ası ve 217 beyti olduğu ortaya çıkmıştır.  [4] Muhibbi’nin Topkapı Sarayı Müzesi Arşivinde kendi el yazisiyla manzumelerini hâvi perakende müsveddeleri  de mevcuddur. (https://www.enfal.de/otarih )

 

Muhibbi’nin eski yazı ile basılmış divanları dışında günümüzde de divanı üzerinde çalışmları yapılmış ve basılmıştır. Kanuni divanı üzerinde en kapsamlı çalışma Prof. Dr. Çoşkun Ak’a aittir. Prof. Dr. Çoşkun Ak, Kanuninin  3000 civarında şiiri bir araya toplanmış ve kitap halinde "Muhibbi Divanı" adıyla 1987 yılında TC.Kültür ve Turizm Bakanlığınca prestij kitapları kapsamında bastırılmıştır.

 

Farsça divanının tespit edilen dört nüshası bulunmaktadır.[5] Birinci nüsha: Topkapı Sarayı kütüphanesi Revan, nr.738 Vişneçürüğü bir cilt içindedir. Serlevhalar tezhipli, sahife kenarları halkari tezyinatlı, yal­dız çerçeve içinde, 6 satırlı, okunaklı çok güzel talik yazı ile olup, kâğıdı aharlıdır. Divân Kanuni’nin hayatında, m.1565–1566 tarihinde Mehmet Şerif tarafından istinsah edilmiştir. 205 varaktır. ( 20 x12,5 ) ölçülerindedir.[6]

 

5b -37a varaklar arasında Farsça gazel, rübai, kıta ve müfredler bulun­maktadır. 39 – 205 varaklar arasında Türkçe divân bulunmaktadır. Farsça di­vanda 45 gazel, 22 rübai, 39 müfred bulunmaktadır. Eser üzerine Kasım Gelen bir yüksek lisans tezi hazırlamıştır.[7]

 

İkinci nüsha: Ali Emiri nr.323 Şemseli, köşebentli ve zencirekli, vişne rengi meşin bir cilt içindedir. Kağıdı aharlı, 17 satır talik yazı iledir. İstinsah kaydı yoktur. 22 varaktır. ( 19 x 12,4 ) ( 14,2 x 7,8 ) cm. ölçülerine sahiptir. Divanda 95 gazel, 5 rübai, 5 kıta, 34 müfred bulunmaktadır.[8]

 

Üçüncü nüsha: Üniversite Kütüphanesi, Türkçe yazmalar nr.5477 Sırtı mukavva bir cilt içindedir. Kâğıdı aharlı, 13 satırlık yazı iledir, istinsah kaydı yoktur. 263 varaktır. ( 21,8 x 14 ) ( 16 x 10 )cm. ebadındadır.

 

Türkçe divanı müteakip, 253b- 262b varakları arasında 38 adet Farsça gazel bulunmaktadır. 253b de, süslü yaldızlı bir çerçeve içerisinde: “Divân-ı farsi-i Sultan Süleyman aleyhi rahme ver- rıdvan” ibaresi vardır.

 

Dördüncü nüsha: Ali Emiri kütüphanesi nr. 322 Sırtı meşin, üzeri ebru kaplı mukavva bir cilt içindedir. Kâğıdı mavi renkte, incedir. Başlıklar kır­mızı, muhtelif satırlı, rika yazı iledir. İstinsah kaydı yoktur. ( 21 x 15,5 ) ( 18,5 x 11 ) ebadında olup, 17 varaktır. Divanda 92 gazel, 4 rübai, 35 müfred bulunmaktadır. [9]

 

KANUNİ'NİN FRANSUVAYA YAZDIĞI MEKTUP

Osmanlıcası:

"Ben ki Sultan-i salâtin-i zaman burhân-i havakın-i avân tâc-bahs-i husrevân-i cihan zillullâhi'1-meliki'l-mennân Akdeniz'in ve Karadeniz'in ve Rumeli'nin ve Anadolu'nun ve Şam ve Halep ve Karaman ve Rûm'un ve vilâyeti-i Dulkadriye'nin ve Diyârbekir'in ve Azerbaycan ve Van'ın ve Budun ve Tamisvar vilâyetlerinin ve Mısır'ın ve Mekke'nin ve Medine'nin ve Kudüs'ün ve Halilü'r-Rahmânin külliyen diyâr-i Arab’ın ve Yemen'in ve Bağdad ve Basra ve Cezayir vilâyetlerinin ve dahi nice memleketlerin ki âbâ-i kiram ve ecdâd-i izamim -enârallâhü berâhinehüm- kuvvet-i kahire ile fetheyledikleri ve cenabı-i celalet-meâbim dahi tig-i âtes-bâr simsîr-i zafernigârim ile fetheyledigim nice diyarın sultanı ve pâdişâhı hazret-i Sultan Bâyezıd oğlu Sultan Selim Han oğlu Sultan Süleyman Şah Hân'ım"

 

Günümüz Türkçesi ile:

"Ben ki, Akdeniz’in ve Karadeniz’in ve Rumeli’nin ve Anadolu’nun ve Karaman ve Rum’un ve Dulkadir Vilayetinin ve Diyarbekir’in ve Kürdistan’ın ve Azerbaycan’ın ve Acemin ve Şam ve Haleb’in ve Mısır’ın ve Mekke’nin ve Medine’nin ve Kudüs’ün ve bütün Arap diyarının ve Yemen’in ve ecdadımın fethettikleri daha birçok diyarın Sultanı ve Padişahı Sultan Bayezid Han oğlu Sultan Selim Han oğlu Sultan Süleyman Han’ım; sen ki Frençe Vilayetinin kralı Françeskosun....”

 

SİTEMİZDE KANUNİ İLE İLGİLİ LİNKLER 

 

Muhibbi- Kanûnî Sultan Süleyman TÜM  Şiirleri

 

KAYNAKÇA 

profile

Şahamettin Kuzucular

0

0

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar