Kat’  kelimesinin Osmanlıca yazılışı  - قات  şeklindedir.

Kat kelimesinin kökeni ise Arapçadır. Arapçadan dilimize girmiş olan bu sözcüğün sözlüklerdeki anlamları: kesme, kesilme; biçme, halletme, karar verme, sona erdirme, bitirme,[1] biçme, kat kat biçme, oyma, bükülen veya kıvrılan bir şeyin her kıvrımı, manalarındadır.

Kat’  sanatı Edebi söz sanatlarından biridir. Bir de ciltçilik ile ilgili bir Kat’ sanatı vardır. Ciltcilik ve kitap süsleme sanatı kat’ı, bir çeşit cilt süsleme tekniği olan ciltçilik, kitap süsleme, kâğıt kesme ile alakadar bir el sanatıdır.  ( Bkz Kat'ı Sanatı Tarihi Yapımı ve Malzemeleri )

Kat’ sanatının edebiyatta söz sanatı olarak kullanımı da kesme ile alakadardır.  Kat’ sanatı edebiyatta anlam ve güzel ifade etme ile alakalı bedîi söz sanatlarından birisidir.

Kat’   söz sanatı edebiyatta ise dizeyi,  sözü, ifadeyi tamamlamadan en uygun yerde sözü kesme, böylece okuyanda etki yaratma,  sözün te’sirini arttırma,  sözün devamını dinleyenin anlayışına bırakma, daha tesirli olacağı anda sözü kesme ile ilgili bir söz sanatıdır.   

Sözün kesilerek bu sanata başvurulmasının nedenleri şunlardır. Ya heyecanın derecesini arttırmak maksatlı söz kesilir veya devamının söylenmemesi gerekli olur.  Heyecandan dili tutulmuş da bitirememiş vehminin yaratılmak istenmesi veya sözünün etkisinin azalmaması  için yarıda kesilmesi de bu söz sanatının özellikleri arasındadır.  

Kat’   söz sanatı sözü, lakırdıyı, dizeyi bitmeden kısa kesme sanatı olarak da tarif edilebilir.  Kısa kesilen söz, ibare veya dizenin arkasının okuyucu, dinleyici tarafından getirilmesi veya anlaşılması beklenir. Fakat sözün kesildiği yer sözün etkisini artıracağı, sözün kesilmesinin söylenmesinden daha güzel olacağı bir yer ve durum hâsıl olmalıdır.


Ey kimsesiz âvâre çocuklar…
Hele sizler, Hele sizler…
Örtün evet ey ha’ile örtün, evet ey şehr
Örtün ve müebbed uyu, ey fâcire-i dehr…. [Tevfik Fikret (Sis’den

İkinci mısradaki “Hele sizler” ifadesinden sonra sözün kesilmesi ile güzel bir kat’ı sanatı yapılmış, ibarenin devamı ve devamı ile gelecek birçok duygunu ve kavramın anlaşılması okurun muhayyilesine bırakılmıştır.

Derdim öyle büyük ki…
Hayat öyle bir yük ki…      Ziya Osman Saba

Bir yer ki sevenler, sevilenlerden eser yok,
Bezminde kadeh kırdığımız sevgililer yok…...

Ah ey geceler, ey çölün üstündeki esrar
Ey gülleri zehrile yakan çöldeki rüzgâr
Ah ey geceler…                               Emin Bülent [2]

Bu dağın çilesi dolmaz, 
Bu dağın çilesi solmaz, 
Bu dağ bir... 
Sus şair, 
Hepsini demek olmaz!         Halide Nusret Zorlutuna

İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

• Mekniyye Nerdir ( istiare-i mekniye ) Kapalı İstiare
• Mekni- anh ve Mekni -bih Nedir
•  Kinaye Nedir Örneklerle Kinaye Söz Sanatı
• Kinaye Örnekleri Açıklamaları ve Tanımlarıyla
• MECAZLA İLGİLİ SÖZ SANATLARI
• Türk Edebiyatı ve Şiirinde Söz Sanatları Y
•  Divan Şiirinde Yergi Amaçlı Söz Sanatları Prof.Dr. Mine Mengi)
•  Erkan-ı İstiare ve Erkan ı Teşbih Nedir.
•  İstiare Söz Sanatı Nedir ( Türleri ve Örnekleri )
•  İntâk Nedir ve İntak Sanatı
•  İhâm Sanatı Tanım ve Örnekler
• Açıklamaları ile Muhteşem Hüsnü Talil Örnekleri
• Hüsn-i Ta'lîl Sanatı Nedir Hüsnü Talil
• İrâd-ı ve İrsal-ı Mesel Söz Sanatı Örnekleri ( İzahlarıyla)
•  Cemiyet Nedir. Cemiyet Söz Sanatı
•  İltifât Nedir ve İltifat Söz Sanatı
•  Kasr Söz Sanatı Nedir ve Örnekleri
•  Kat’ Söz Sanatı Nedir
   Muad Nedir ve İade Söz Sanatı
•  Lüzûm mâ lâ yelzem ( Söz Sanatı)

KAYNAKÇA

• [1] https://www.osmanice.com/osmanlica-15140-nedir-ne-demek.html
• [2] Yrd. Doç. Dr. Numan Külekçi, Edebî Sanatlar