Milli Mücadele Dönemi Şiiri Şairler ve Dergiler
25.08.2016
Milli Mücadele Döneminde Şiir:
30 Ekim-19l8′de Mondros mütarekesi ile başlayan ve 9 Eylül 1922′de Yunanlıların İzmir’de denize dökülmesiyle biten bu döneme, Mili Mücadele dönemi ve edebiyatı denir.
Bu dönemin şiiri şekil ve konu olarak daha çok Milli Edebiyatın devamı niteliğini taşımaktadır. 1911 de başlayan sade Türkçe ile yazma anlayışı, konuda, şekilde, özde milliyetçilik olarak özetlenebilecek bir şiir anlayışı yerine oturmuş demektir. Buna rağmen Mehmet Akif ve Yahya Kemal bu süreçte de aruz ölçüsünü kullanmayı sürdürürken diğer şairlerimiz hece ölçüsünü ve dörtlük sistemini kullanmıştır.
1918 -1923 yılları arasında. İstanbulda işgal kuvvetleriyle işbirliği yapan Osmanlı Hükümeti ve Ankarada ülkenin bağımsızlığı için Kurtuluş Savaşını yürüten TBMM Hükümeti iki ayrı kutup olarak karşı karşıya kalmıştı. Yönetimde iki başlı bir kutuplaşma vardı. Bu bakımdan şairler ve yazarlar da İstanbul hükümetini destekleyenler ve Ankara Hükümetini destekleyenler olarak gruplaşmıştı. Bunun sonucu olarak basın da İstanbul Basını ve Anadolu Basını olarak iki merkezde gruplaşmıştı. Bu iki grup kendi içinde alt gruplara da ayrılıyordu.
Nitekim savaştan sonra Osmanlı Hükümeti taraftarı olan ve Milli Mücadele aleyhine yazılar yazan pek çok sanatçı 1923 ten sonra ya ülke dışına kaçmışlar ya da sürgüne gönderilmişlerdir.
Milli Mücadele döneminde işgale karşı çıkan Ankara hükümetine taraf olan şairler yazarlar ve basın genellikle Anadolu’ya çekilmiş ve Anadolu’da başlayan Milli mücadeleye taraftar olan şiirleri romanlar, denemeler, makaleler vb yazmaya başlamıştı. Bu şair ve yazarların pek çoğu 1911 yılında başlayan Yeni Lisan ve Milli Edebiyat taraftarı olan sanatçılardı. “Millî Mücadele Dönemi Edebiyatı bir var olma mücadelesinin edebiyatıdır. Onun için yaşanılan olayların birer yansıması gibidir. Halkın duygularına hitap edilerek millî heyecan uyandırılmak istenmiştir.”
Bu bakımdan 1918 – 1923 yılları arasındaki Milli Mücadele Döneminde Şiirinde tarih şuuru, vatan sevgisi, işgallerin yarattığı hüzün, cephelerde verilen kahramanlık mücadeleleri, çekilen eziyetler başlıca konulardır.
Bu felaket günlerinde halka moral vermeye gayret eden şairlerin tarihimizin şanlı sayfalarından söz ederek halka moral vermeye çalıştıkları sezilmektedir. Milletin direncini arttırmak gayreti ve milletin özlemini çektiği şanlı günlerin işlenmesi çabasıyla şiirlerin temaları geçmişteki "büyüklük", "şan", "fetihler", "kurtarıcılar" olmuştur. Bunların yanında milletin içine düştüğü keder, çektikleri felaketler yoksulluklar, savaşı kazanmak uğruna katlanılan zahmetler, çileler de dile getirilir.
İstanbul’un ve İzmir'in İşgali bütün yurtta infial uyandırmış şairlerimiz buna duyulan öfkeyle karışık ıstırabı şiirlerinde dile getirmeye başlamışlardır. Mehmet Akif’in “ Bülbül” “ “Çanakkale Şehitlerine “Halide Nusret’in “ Git Bahar”,” İstiklal Şehitlerine”, “Gel Bahar” ve Bahar Geldi”, Faruk Nafiz "Ah İzmir!", "Bu gün", Avni Şadi "Ey Sevgiliye", Hüseyin Suad "vermeyiz İzmir'i", Yusuf Ziya "Eğil Dağlar", Süleyman Nazif'in "Nerede Osmanlılar?" ve "Son Nefesimle Hasbıhal" İzmir ve İstanbul’un işgali üzerine yazılmış şiirlerden bazılarıdır.
Kurtuluş Savaşı’nı desteklemek, milli’ duyguları ele alarak, orduyu coşturmak ve moral vermek amacıyla yazan şairler arasına Faruk Nafiz, Halide Nusret, Mehmet Emin, Kemalettin Kamu’yu da katmak gerekecektir.
Şanlı tarihimiz "diriliş"inin özlemini dile getiren Osmanlıların şanlı günlerini hatırlatarak verilen mücadelenin başarısına ilham olmaya çalışan şiirlerden en önemlilerine bakacak olursak: Yahya Kemal'in 1919'da yayınladığı "Akıncılar", Abdülhalim Hadi'nin "Tuna", Kemaleddin Turgut'un "Zafer Günleri", Emin Receb'in "Meriç", Necmeddin Halil'in 'Ninemin Hatıralarından " ve "Dedemin Hatıralarından" adlı Balkan fütuhatını hasretle dile getiren şiirleri de hatırlamak gerekir.
Fütuhatı gerçekleştiren padişahlar ve devirleri de şiire konu olmuştur. Midhat Cemal "Selim"i Ziyaret'! .Ali Emin, Yavuz Selim'in şiirlerini tesdis ve tahmis ederek, bu hakanı yeni mücadelenin liderlerine örnek gösterir. Faik Ali, Vedat Örfi gibi daha birçok şair Yavuz üzerine şiirler kaleme alırlar.
Bu dönemdeTürk milletinin başına çöken felaket Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu, İstanbul’un Fethini tarihin şanlı günlerini ve Şanlı padişahlar ile onların yazdığı şiirlerini akla getirmiştir Fatih Sultan Mehmet İstanbul'la birlikte şiirlerin konusudur. Özellikle İstanbul'un işgali şairlerimizi eski günlere götürmüştür. O günlerin hasretiyle yanıp tutuşurlar. Ali Ekrem, Yusuf Ziya, Halid Fahri, Akil Koyuncu, Arif Dündar Fetihli, Fatih ve İstanbul konulu şiirler yazan şairlerden bazıları olarak dikkat çekerler
Osman Gazi ve Bursa bu devir şiirinin diğer önemli motifleridir. Halid Fahri "Bursa'da Akşam"ı, Mehmed Akif "Bülbül"ü yazmıştır. Ayrıca Mehmet Akif in yazdığı "istiklâl Marşı", da bu dönemde yazılmıştır. İstiklal marşı için yapılan yarışmaya pek çok şair katılmış ve İstikla mücadeelsi konusunda pek çok şair bu vesile ile şiirler yazmışlardır. İstiklal Marşı Millet Meclisi'nde, 12 Mart 1921'de Millî Marşımız olarak kabul edilir.
MİLLİ EDEBİYAT VE MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ ŞAİR VE YAZARLARI
Millî Edebiyat akımında yer almış şair ve yazarların Belli başlılarını şöyle sıralayabiliriz: Mehmed Emin Yurdakul, Süleyman Nazif, Mehmed Akif Ersoy, Yahya Kemal Beyatlı, Ziya Gökalp, Midhat Cemal Kuntay, Halide Edib Adıvar, Yakub Kadri Karaosmanoğlu, Hamdullah Subhi Tanrıöver, Samih Rıfat, Müftüoğlu Ahmed Hikmet, Ali Ekrem Bolayır, Celal Sahir Erozan, İzzet Ulvi, Enis Behiç Koryürek, Celal Nuri İleri, Ahmed Ağaoğlu, Ruşen Eşref Ünaydın, Halit Fahri Ozansoy, Yusuf Ziya Ortaç, Falih Rıfkı Atay, Faruk Nafiz Çamlıbel, İbrahim Alâeddin Gövsa, Halil Nihad Boztepe, Orhan Seyfi Orhon, H. İsmail Sevük, Müfide Ferid Tek, Şukufe Nihal Başar, Halide Nusret Zorlutuna’dır.
MİLLİ EDEBİYAT VE MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ DERGİ VE GAZETELERİ
1911 1922 yılları arasında şairlerimizin ve yazarlarımızın yazdığı dergilerin başlıcaları ise şunlardır.
Millî Mücadele devrini işleyen sanatkârlar şu dergi ve gazetelerde yazdılar: İleri, Tasvir-i Efkâr, Tevhid-i Efkâr, Hâkimiyet-i Milliye, Vakit, Akşam, Tanin, Renin, Hâdisât, Açık Söz, Yeni Gün, İzmir'e Doğru, Yeni Adana, Babalık, İstikbal, Dertli, Büyük Mecmua, Genç Yolcular, Sebilürreşd, Servetifünun, Dergah, Sehâ, Yarın, Ayine, Millî Mecmua, Yeni Mecmua, Küçük Mecmua.
Bu dönemde Mustafa Kemal için de birçok şiir yazılmıştır. Savaştan sonra da mücadelenin heyecanını yansıtan pek çok şiir yazılmış yazılmaya da devam edilmektedir.
Edebiyat Dil bilim, Kültür, Folklor, Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, ve Araştırmalarınız bize başvurarak bu sitede Paylaşabilirsiniz.
BAŞVURU İÇİN : ESA, İLETİŞİM veya s_kuzucular@hotmail.com
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın