Nâvek Nedir Sevgili ve Bakışları

Osmanlıca yazılışı : nâvek :  ناوک  ( Ok, tir)

Osmanlıca yazılışı : tîr : تير  ( Ok,)

Nâvek  ناوک  Farsça kökenli bir sözcüktür Nâvek sözcüğü sözlüklerde ok,  tîr veya ok gibi olan kirpik , okçu veya ok atıcısı anlamlarındadır. Son dönemlerde” kısa okları daha uzak yerlere atmaya yarayan ok atan alete”[1] de nâvek denmiştir.

Nâvek-i kalbi : içten çekilen âh.

Nâvek-i seheri : seher vaktinde edilen beddua (ilenç)

Nâvek, sözcüğünün Fars edebiyatında dahi eş anlamlısı ( anlamdaşı) vardır. Nâvek, sözcüğünün Fars edebiyatındaki anlamdaşı tîr sözcüğüdür.  Nâvek ve tîr sözcüğünün Türkçedeki karşılığı ok sözcüğüdür. ( bkz OK NAVEK TİR VE AVCI SEVGİLİ - SADAK OK TORBASI TIRDAN TIRKEŞ)  Nâvek , tîr ve ok’un Arapçadaki karşılığı ise hadenktir. ( bkz

Nâvek , ( tîr , ok ve hadenk)  yay ile atılan, ucunda sivri bir demir olan, hafif, sert, ince ve düzgün ağaç dallarından yapılan havada düzgün süzülmesi ve hedefi şaşırmamamsı için en arkasına tüy takılan ilkel bir silahtır. Eski devrin sosyal hayatında okçuluk, okçuluk eğitimi okçular, sadak, tirkeş, kemankeşler ve tozkoparanlar büyük önem taşırdı.  

Nâvek, ok hadeng ve tîr;  divan edebiyatında silah anlamından ziyade sevgilinin kirpiği, ve gözlerini ifade edecek şekilde kullanılmıştır. . Divan şairlerinin kalıplaşmış sevgili imajının bakışları ok gibidir ve aşığın bağrını delmektedir.  Yay kaşlı sevgili gözleri ile ok atar. Bakışları can alıcı, kaşları yay, kirpikleri ok ve mızrak gibi, saçlarını kement olarak kullanan,  aşığı avlayan gaddar bir avcıya benzetilir.  [2]

Aşığın ahı, çektiği cevrü cefanın nedeni sevgilinin oka benzetilen bakışlarından yaralanması nedeni iledir. Aşığın sinesine saplanan oklar sevgilinin  gözleri ve kirpiklerinden fırlar.

Âşık kaçan ki nâvek-i âh-ı seher çeker

Göklerde mihr ü mâlı yüzine siper çeker  Necati Bey

Hedef-i nâvek-i bî-dâd ki dirler o bizüz

Küşte-i gamze-i cellâd ki dirler o bizüz   KÂTİB-ZÂDE SÂKIB

Nesîm-i nev-bahârî gibi geçdi nâvek-i dil-ber

 Açıldı sînemün bâgında yer yer kırmızı güller  Şeyhülislam Yahya

Sînem hedef-i nâvek-i müjgân iderin ben

Cevr oklarına cânumı kurbân iderin ben   Şeyhülislam Yahya

İlgili linkler ve başlıklarımız

KAYNAKÇA 

[1] https://www.youtube.com/watch?v=pi64k4ecsxa

[2] ŞAHAMETTIN KUZUCULAR, OK TİR NAVEK NEDİR VE SEVGİLİ https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=48375