Niğar Köroğlu’nun Karısı ve Sevgilisi

 

 

Nigar ( Köroğlu’nun Karısı ve Sevgilisi )

 

Bilindiği gibi Köroğlu destanı Koroğlu gibi adlar da alarak Türk Dünyasının yayıldığı her yere yayılmış, çok sayıda kollara ve rivayetlere ayrılmıştır.( BKZ Köroğlu Hikayesi Kolları ve Yeni Varyantları - Doğan Kaya)   Bazı araştırmacılar kahramanı Köroğlu, Koroğlu veya Goroğlu olan bu hikâyelerin 24 kol, 630 varyanta[1] ulaştığı belirtir. Fakat  bu rakamların çok daha yüksek olduğunu belirtenler de vardır. ( BKZ Köroğlu Destanı ve Kolları İrfan Özfatura )

Köroğlu Destanları ilk kez “1830-1841 yıllarında Rusya’nın İran Büyükelçiliği’nde çalışan Alexander Chodzko tarafından İran Azerbaycan'ında derlenmiş ilk 13 kolun; 1842’de, Londra’da yayımlanan ”[2]  kollarında Nigar, karakteri önemli bir kahraman olarak yer almıştır. Nigar karakteri tüm varyantlarda olmasa bile bazı kollarda ve varyantlarda farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle de destandaki rolüne göre, adı, konumu ve yaşadığı yer isimleri hatta karakteri de farklı farklı şekillere bürünmektedir. Nigar, Köroğlu Destanlarının tüm varyant ve kollarında karşımıza çıkmamasına  rağmen  Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Doğu Türkistan varyantlarının birçoğunda bulunmaktadır. ( BKZ  Köroğlu Hikayesi Hakkında ve Bolu Varyantı Özeti )

Nigar karakteri; daha ziyade Azerbaycan, İran Azerbaycan'ı, Türkmenistan, Özbek ve diğer Doğu Türklerine ait kollarında daha çok bulunmaktadır.  Anadolu sahası içindeki bazı kollarında  “Köroğlu'nun İstanbul Seferi”  “Demircioğlu Erzurum Seferi”, “ Kiziroğlu – Kars_” kollarında ve varyantlarında ise Han Nigar, Telli Nigar, Nigar Hanım adlarıyla Köroğlu'nun sevgilisi ve eşi olarak karşımıza çıkmaktadır.( BKZ Köroğlu Hikayesi Kars Varyantı Köroğlu ile Kiziroğlu Mustafa )

Köroğlu destanlarının bazı kolları büyük ölçüde Köroğlu’nun Nigar’ı alarak Çamlıbel’e getirmesi olayı ile neticelenir. Örneğin Tebrizli Âşık Meşi Paşayî’nin anlattığı   “Köroğlu’nun İstanbul Seferi” adlı kol, Köroğlu’nun Nigar Hanım'ı, İstanbul’dan Çamlıbel’e getirmesini konu almaktadır. Sivas’ta derlenen Köroglu-Han Nigâr, Hasan Bey-Telli Sanem[3] varyantında da Nigar, en önemli karakterler arasındadır.

Köroğlu Destanındaki Nigar karakterinin yeri ve kimliği anlatıldığı bölgeye göre değişir. Anadolu’da derlenen Köroğlu hikâyelerinin bazılarında karşımıza çıkan Nigar genellikle Bolu Beyi’nin kız kardeşi olarak gösterilir. ( BKZ  Köroğlu Hikayesi Hakkında ve Bolu Varyantı Özeti )   Azerbaycan sahası kökenli derlemelerde Dağıstan, İstanbul, Erzurum hatta Isfahan'da olduğu anlatılır.  Nigar'ın adı ve işlevi Köroğlu kollarında farklı farklı hallere bürünmüştür. Bu nedenle Nigar'ın adı bazen  Han Nigar, Isfahan’da Nigar, İstanbul’da Murad Han’ın kızı Nigar, Erzurum'daki Niğar olarak karşımıza çıkar. Lakin Nigar karakteri, Köroğlu destanlarının her kolunda veya varyantında bulunmaz. Örneğin Anadolu'daki varyantların bir çoğunda Niğar karakteri yoktur.( BKZ Köroğlu ve Hayatı İle İlgili Tespitler )

 Nigar, bazı Köroğlu destanlarında Köroğlu’nun ilk önce sevgilisi sonra da eşi olmuştur.  Anadolu’da derlenen varyantlarda  Nigar karakteri ilk önce Köroğlu’nun sevgilisi olmuş sonra da Köroğlu ile kaçıp Çamlıbel’e gelmiştir.  İstanbul’dan, Bolu’dan, Erzurum’dan, Isfahan'dan  veya Dağıstan’dan Köroğlu ile kaçıp gelen Nigar, geldiği yere göre de adlar alır.  Han Nigar, Nigar Hanım, Telli Nigar gibi.  Bazı varyantlarda Nigar’ın kimliği ile işlevi de değişir. Örneğin bazı Köroğlu varyantlarında Telli Hanım adındaki bir kadın Köroğlu’nun oğlu veya keleşlerinden birisi ile evlenen bir kadın iken, bazı varyantlarda ise Köroğlu’nun eşi veya sevgilisi  Telli Nigar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Nigar’dan söz eden varyantlarda-ki Niğar karakteri; olgun, akıllı , usturuplu, cesur, Köroğlu’na yol gösteren, öz güveni çok yüksek, bir erkeğe olan sevgisini açıkça ifade etmekten çekinmeyen,  “Çamlıbel’in hakimi” [4], hatta Köroğlu’nun başka kadınla bile evlenmesine müsaade edecek kadar hoşgörülü, kuma almayı kabullenen, Ayvaz’ı evlat edinen,  bir kahraman olarak betimlenir. Nigar,  Köroğlu’nun çok sevdiği, sözünden çıkmadığı, Köroğlu’nun akıl hocası, Köroğlu’nun ölene kadar bırakmadığı, hatta” Nigar öldükten sonra ortalıktan kaybolduğu”  bir karakter olmaktadır. Köroğlu'nun eşi olmadığı ve Köroğlu'nun sevgilisi olarak gösterildiği varyantlarda Köroğlu'nu evine ve odasına alan, onunla birlikte olmaktan çekinmeyen bir kadın olarak aktarılır. ( BKZ Köroğlu ve Hayatı İle İlgili Tespitler )

Birçok Köroğlu destanı varyantlarında Kör oğlu ile Nigar’ın ilk karşılaşmalarında, tanışmalarında deyişmeler yaptıkları görülür. ( BKZ Köroğlu Şiirleri )


Aldı Köroğlu

Salam verdim, salam almaz
Görüm kessin salam seni.
Akçasız, pulsuz aşiqem,
Pulum yohdu alam seni.
…
Hansı dağların qarısan?
Hansı bağların barısan?
Nigar, Koroğlu yarısan
Bilir, külli-âlem seni.''

Aldı Nigar

Uca-uca dağlar başı
Çenli de olur, çensiz de olur
Cehd ele bir işde tapıl
Senli de olur, sensiz de olur.

Koroğlunun atı olsa
Demir, polad katı olsa
Bir iyidin zatı olsa
Pullu da olur, pulsuz da 

 

İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

• Köroğlu Hikayesi Kolları ve Yeni Varyantları - Doğan Kaya
• Köroğlu Destanı ve Kolları İrfan Özfatura
• Köroğlu Şiirleri
• Nigar Köroğlu’nun Karısı ve Sevgilisi
• Köroğlu ve Hayatı İle İlgili Tespitler
•  Köroğlu Hikayesi Hakkında ve Bolu Varyantı Özeti
•  Köroğlu Hikayesi Kars Varyantı Köroğlu ile Kiziroğlu Mustafa
• Halk Hikayeleri Hakkında Yapılan Çalışmalar
•  

 

KAYNAKÇA

• [1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/asik-edebiyati-asiklar/koroglu-ve-hayati-ile-ilgili-tespitler/875
• [2]  Dr. Fazıl ÖZDAMAR, KÖROĞLU’NU GREİMAS’LA OKUMAK: “KÖROĞLU’NUN İSTANBUL SEFERİ”NE YAPISALCI BİR YAKLAŞIM, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/818592
• [3] Yrd. Doç. Dr.,Serdar UĞURLU , Köroglu-Han Nigâr, Hasan Bey-Telli Sanem https://www.kafkas.edu.tr/dosyalar/sobedergi/file/19%20Son/07.pdf
• [4] Doç. Dr. Metin EKİCİ, ANADOLU SAHASI KÖROĞLU ANLATMALARINDA KADIN TİPLERİ, http://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=44&Sayfa=9