Halk Hikayeleri Hakkında Yapılan Çalışmalar

23.02.2012

Halk hikâyeleri hakkında yapılan çalışmalar kronolojik olarak şu sırayı takip eder.

İlk çalışmalar yabancı Türkologlar tarafından yapılmıştır. İlk çalışmayı Ignacz KUNOŞ, “Türkische Volksromane in Klein-Asien” adlı eseriyle yapmıştır. Eserde Köroğlu, Şah İsmail, Mahmut ile Elif, Melikşah, Âşık Garip, Derdi yok ile Zülfisiyah gibi hikâyeler konularına göre tasnif edilmiştir1.

Otto SPIES, “Türkische Volksbücher” adlı çalışmasında, bazı hikâyelerimizi incelemiş, Melikşah ile Güllühan, Asuman ile Zeycan adlı hikâyelerimizin metnini vermiştir2.

Dr. Hans August FISCHER, aynı yüzyılda “Şah İsmail ile Gülizar” adlı hikâyemizin çeşitli varyantları üzerinde bir çalışma yapmıştır3.

RAQUETTE, 1930 “Tahir ile Zühre” hikâyesini yayımlamıştır.

Fuat KÖPRÜLÜ, hikâyelerimizin üzerinde çalışmalar yapan ilk Türk araştırmacısıdır. “Kayıkçı Kul Mustafa ve Genç Osman” adlı eseri bu alandaki ilk çalışmadır4.

Pertev Naili BORATAV’ın, “Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği”adlı eseri halk hikâyelerimiz üzerinde yapılan ilk ciddi çalışmadır. Boratav eserde halk hikâyelerinin, mevzu, şekli, dil ve üslubu, diğer halk edebiyatı türleriyle ilişkisi, hikâyenin doğuşu, yapısı, tarihle ilgisi, tasnifi üzerinde durmuş Gül ile Alişir, Köroğlu, Celali Bey’le Mahmut Bey hikâyelerinin metinlerini vermiştir5.

Pertev Naili BORATAV, 1931 yılında “Köroğlu Destanı” adlı bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmada Köroğlu’nun muhtelif varyantlarının mukayesesi yapılmıştır.6 .

Mustafa Nihat ÖZÖN, 1936 yılında “Türkçede Roman” adlı eserinde, hikâyelerimizi sınıflandırıp, kimi hikâyelerimizin özetlerini vermiştir7.

Şükrü M. ELÇİN, 1949 yılında “Kerem ile Aslı hikâyesini yayımlamıştır8.

İlhan BAŞGÖZ, 1949 yılında “Biyografik Türk Halk Hikâyeleri” adlı eserini doktora tezi olarak hazırlanmış ve Türk halk hikâyeleriyle, Arap, Fransız, İngiliz halk hikâyelerini karşılaştırmıştır9.

Wolfram EBERHARD, “Mistrel Tales, From Southeastren Turkey” adlı eserinde Güney Anadolu’dan derlediği beş hikâyeyi, Ali Paşa, Köroğlu, Hurşit ile Mahmiri, Kozanoğlu, Elbeylioğlu'nu tahlil etmiştir10 .

Prof. Dr. Mehmet KAPLAN danışmanlığında As. Mehmet AKALIN ve As. Muhal BALİ, Köroğlu Destanı adlı eseri yayımlamışlardır11.

Halk edebiyatı asistanlarından Muhan BALİ ,”Ercişli Emrah ile Selvi Han” adlı mukayeseli çalışmasını 1973 te yayımlamıştır12.

Dr. Fikret TÜRKMEN, 1972 yılında “Âşık Garip Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Çalışma” adlı eserini yayımlar. Âşık Garip’in varyantları üzerinde durup, mahiyetini, teşekkülünü, tasnifini, yapısını ve şiirleri üzerinde mukayeseleri yapmıştır13.

Doç. Dr. Fikret TÜRKMEN ,”Tahir ile Zühre” hikâyesinin yirmi iki varyantı üzerinde durarak yaptığı çalışmada, bir yazma, bir de Behçet Mahir’den derlenen sözlü derlemeyi yayımlamıştır14

Ali Berat ALPTEKİN, “Kirman Şah Hikâyesi Üzerinde Bir Çalışma ”adlı bir doktora ön çalışması gerçekleştirmiştir 15.

Zeynelabidin MAKAS, “Yaralı Mahmut ile Mahbub Hanım” Hikâyesini hazırlamıştır 16.

Doç. Dr. Ensar ASLAN, “Yaralı Mahmut Hikâyesi Üzerinde Bir Çalışma “adlı eserinde, epizot bakımından varyantlarını karşılaştırıp konusu, kaynağı, teşekkülü, motifleri, şiirlerinin mukayesesi üzerinde durarak iki varyantının metnini vermiştir17.

Şükrü ELÇiN, “Halk Edebiyatına Giriş” adlı eserinde Hikâyelerimizi kültür tarihi bakımından incelemiş bazı tasniflere tabi tutmuştur. Hikâyeleri Türk, Arap, İslam, İran, Hint kaynağından gelenler olarak üç kolda toplamıştır.18.

Doğan KAYA, “Mahmut ile Nigar Hikâyesi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma adlı eserinde bu hikâyemizin konusu, teşekkülü, tasnifi, yapısı, şiirlerinin mukayesesi, karşılaştırmaları üzerinde durmuştur19.

Tüm bu çalışmaların yanı sıra özellikle Erzurum Atatürk Üniversitesinde lisans tezi olarak pek çok derlemeler yapılmıştır. Doç. Dr. Ali Berat ALPTEKİN, “Türk Üniversitelerinde Yapılan Talebe Tezlerindeki Halk Hikâyeleri Bibliyografyası” adlı eserinde sözü edilen çalışmaların listesini vermiştir 20.

KAYNAKÇA

1 Ignaz KUNOŞ, Türkische Volksromane in Klein-Asien, Budapeşte, 1892-1893. s. 453-468.
2 Dr. Otto SPIES, Türkische Volksbücher, Leibzig, 1929. (Türk Halk KitaplarI, Çeviren, Behcet GÖNÜL), Ýstanbul, 1941.
3 Dr. Hans Augus FISCHER, Sah İsmajil und Gülüzar, Ein Türkscher Volksromane, Leibzig, 1929.
4 Fuat KÖPRÜLÜ, Kayýıkçı Kul Mustafa ve Genç Osman Hikâyesi, İstanbul, 1930.
5 Pertev Naili BORATAV, Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliði, Ankara, 1946.
6 Pertev Naili BORATAV,Köroğlu Destanı, İstanbul, 1931.
7 Mustafa Nihat ÖZÖN,Türkçede Roman, İstanbul, 1931.
8 Şükrü Murat ELÇİN,Kerem ile AslýıHikâyesi, Ankara, 1949.
9 İlhan BAŞGÖZ,Biyografik Türk Halk Hikâyeleri, DTCF, Doktora Tezi, Ankara, 1949.
10 Wolfram EBERHARD, Mistrel Tales From Southeastren Turkey, Berkeley, California, 1955.
11 Prof. Dr. Mehmet KAPLAN, Mehmet AKALIN, Muhan BALİ, Köroğlu DestanııAnkara, 1973.
12 Muhan BALİ,Ercişli Emrah ile Selvi Han Hikâyesi, Ankara, 1973.
13 Dr. Fikret TÜRKMEN, Âşık Garip Hikâyesi Üzerine Karşılaştırmali Bir Araştırma, Ankara, 1974.
14 Doç. Dr. Fikret TÜRKMEN, Tahir le Zühre, Ankara, 1983.
15 Ali Berat ALPTEKÝN,Kirman Şah Hikayesi Üzerine Bir ÇalışmaDoktora Ön Çalalışması, Erzurum,1980
16 Zeynelabidin MAKAS, Yaralı Mahmut ile Mahbub Haným Hikâyesi, Doktora Ön Çalıþması Erzurum, 1979.
17 Doç. Dr. Ensar ASLAN, Yaralýı Mahmut Hikâyesi, Dicle Üniveritesi Yayınları, ? 1990.
18 Şükrü ELÇİN, Halk EdebiyatınaGiriş; Ankara, 1981.
19 Doðan KAYA,Mahmut ile Nigâr Hikâyesi Üzerine Karrşılaşırmalı Bir Araştırma, Ankara, 1993.
20 Ali Berat ALPTEKİN, Türk Üniversitelerinde Yapılan Talebe Tezlerindeki Halk Hikâyeleri Bibliyografyası,Türk Dünyası Araştırmaları. 23, İstanbul, 1983.

Yazan. Şahamettin Kuzucular

İlgili Linkler

Şahamettin Kuzucular

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Halk Hikayeleri Hakkında Yapılan Çalışmalar

Yorumlar