Otantik Alaca ve Altınoluk Kumaşları

Alaca: 

Geleneksel kumaş türbemizden biridir. Genelde renkli pamuklu iplikle dokunan erkek ve kadın dış giyiminde  kullanılan kumaşlardandır. Alaca karışık renkli manasına gelir.  Günümüzde de üretilen  bu kumaşlar  eski devirlerde  de Buldan, Arapkir ve Gaziantep'te dokunmuş bu yörelerimizde bu gün dahi bu tür kumaşlar geleneksel yöntemlerle dokunmaya devam etmektedir. 

Alaca kumaşlar Lacivert ya da bordo zemin üzerinde sarı çizgileri olan, üzerinde birçok rengin bulunduğu, eskiden ipekli olarak  dokunan  günümüzde ise  pamuklu olarak   dokunan dayanıklı ve kullanışlı bir kumaş türüdür.

Eskiden  İstanbul ve Anadolu'nun birçok yöresinde Osmanlı dokumacılarının  en çok ürettiği kumaşlardan birisi olan alacaların en meşhurlarının  Tire ve Erzincan'daki el tezgâhlarında dokunanlar olduğu kaynaklarımızda geçmektedir.  Alaca kumaşlarının    Bursa, Halep, Manisa ve Kastamonu'da da dokunduğu çeşitli kaynaklardan  ortaya çıkmaktadır. [1]

Aalaca kumaşlarının dokunduğu yere göre adlar aldığı anlaşılır. Örneğin  Şam'da dokunan ipek alacalara  Şam alacası denmiştir. 

Günümüzde Buldan (Denizli), Arapkir (Malatya) ve Gaziantep'te eski örneklere göre benzer alaca kumaşlarının dokunması için  teknik çalışmalar yapılmaktadır. [2]Alaca türü kumaşların karışık renkli anlamına gelen ala kelimesinden hareketle adlandırıldığını karışık renkli olan kumaşlara alaca dendiği anlaşılmaktadır.

Bazı bölgelerde beşparmak adı da verilen alacaların  kimi zaman kırmızı zemin üzerine sarı çubuklu şekillerde de dokunduğu anlaşılır. Bezayağı tekniğinde dokunan kumaş, pamuklu veya ipekli olabilirdi Selçuklular zamanından beri dokunan alaca kumaşı, kadın ve erkek giyimlerinde hırka, mintan, şalvar, entari gibi kıyafetlerde kullanılırdı. [3]

Alacaların  genellikle ev  tezgâhlarında dokunduğu, dokunan alacaların kutnuda olduğu gibi büyük hanlardaki iş yerlerine getirildiği  ve bu hanlarda  pişirilip yumuşatıldığı  bu iş için tasarlanmış merdanelerden geçirilip perdahlandıktan ve apre işlemlerinin  yapıldığı sonra da satılmak üzere bedestenlerdeki tüccarlara verildiği anlaşılmaktadır. [4]

Alacaların dokunduğu tezgâhların  şekli ve çalışma sistemi hakkında  Mehmet Ali Diyarbakırlıoğlu, Kutnu ve  Alaca Dokumacılığı, adlı yazısında detaylı bilgiler vardır.

Altınoluk: Alaca kumaşın yarı ipekli olanına altınoluk denilmektedir. Zeminleri kırmızı olup çizgileri sarı, siyah, beyaz, mavi, yeşil, mor gibi altı renk üzerinedir. Altınoluk geçmiş dönemlerde genellikle erkek gömlekleri ve kadın elbiselikleri yapımında kullanılmıştır. Bugün ise aynı kumaş folklorik amaçlı giysilerde kullanılmaktadır. [5] Ustufa cinsinden altın sırma veya kılaptanla işlenmiş çizgili İpek kumaşlara bu isim verilmiştir. Bu cins kumaşların üzerinde sırma işlemeli yollar bulunurdu. Alacalar zaman zaman işlemeli kadın şalvarları yapımında da kullanılmıştır. [6]

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

Türk Kumaşları ve Alfabetik Adları  Fikri Salman

Kumaşım Var Bezim Var

Aba : Kumaş ve Elbises

Abani ve Abal Kumaş

Otantik Alaca ve Altınoluk Kumaşları

Otantik Atlas Kumaş Yapımı ve Kullanım yerleri

Altınoluk Kumaş

Malatya Geleneksel Bervanik Kumaşları ve Yapım Tekniği

Eski Şiirimizde Kutnu Kumaş ve Elbise

Eski Şiirimizde Seraser

Abalı ile Dibâlı Üryani ile Kabâlı

GELENEKSEL DOKUMA TEKNİKLERİMİZ ve DOKUMA TÜRLERİ

KAYNAKÇA 

[1] Lahide IMER, Antep Yöresinde Üretilen Kutnu, Alacalı ve Meydaniye Kumaşları"n.n au. ıdmll< Omllkled, Ankara, 200I,

[2] Fikri SALMAN,Türk Kumaş Sanatıda görülen Geleneksel Kumaş Çeşitlerimiz,e-dergi.atauni.edu.tr

[3] Fikri SALMAN,Türk Kumaş Sanatıda görülen Geleneksel Kumaş Çeşitlerimiz,e-dergi.atauni.edu.tr

[4] Mehmet Ali Diyarbakırlıoğlu, Kutnu veAlaca Dokumacılığı , https://xn--diyarbakrlolu-62b0yc.com/kutnu-ve-alaca-dokumaciligi/

[5] Mehmet ÖNDER, Antika ve Eski Eser kılavuzu, Ankara, 1995. s. 5

[6] Fikri SALMAN,Türk Kumaş Sanatıda görülen Geleneksel Kumaş Çeşitlerimiz,e-dergi.atauni.edu.tr