Parmaksız Salih Konu Özet Analiz Necip Fazıl

03.10.2019

PARMAKSIZ SALİH OYUNU VE NECİP FAZIL HAKKINDA

Parmaksız Salih adlı oyun Necip Fazı’ın 1948 yılında yayımlana ve sahnelenen oyunudur. Eser yazıldıktan sonra şehir Tiyatrolarında oynanmış fakat bu oyun bizzat Necip Fazıl tarafından iyi sahnelenmediği “Bir cins atı, eşek seviyesine indirmiş! “ gerekçesi ile yarıda kestirilmiş ve oyunun sahnede tamamlanması engellenmiştir.

Necip Fazıl’ın ilk oyunu olan TOHUM (İstanbul 1935) adlı oyununu 1937 yılında yazdığı Bir Adam Yaratmak adlı oyunu izlemiş, bu oyunu bir yıl boyunca kapalı gişe oynayarak çok büyük bir sükse yaratmıştı. Buna rağmen 1938 yılından 1948 yılına kadar oyun yazmamış 1948 yılında ise Parmaksız Salih adlı oyununu yazmış 1948 yılından 1960 yılına kadar tiyatro eseri yazmamıştı..[1]

Yazarın Parmaksız Salih adlı eseri Necip Fazıl Kısakürek’in kendi öz biyografisi ile en alakalı eseri olmalıdır. Necip Fazıl bu eserinde gençlik yıllarında müptela olduğu kumar tutkusunu ve kaybetme temasını ele almış, bu nedenle bu eserinde kendi hayat tecrübelerinden büyük ölçüde faydalanmıştır. Necip Fazıl, mecelleyi kaleme alan dedesi Mehmet Hilmi Bey’in İstanbul Çemberli taş’taki konağında çok şımartılarak ve yaramazlıklar yaparak, büyümüş, bu şımarıkları nedeni ile girdiği okullardan atılan haylaz bir çocuk olarak girdiği Deniz Harp Okulu’ Bahriye Mektebi’ne kadar devam etmişti. Nitekim bazı nedenlerle bu okulu da yarım bırakıp 1921’de Darülfünûn'un Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümüne girmiş 1924 yılında Maarif Vekâleti’nin açtığı sınav ile Paris’e gitmiş ve orada tam bir bohem hayatı yaşamıştı.. [2] Fransa'da Sorbonne Üniversitesi Felsefe Bölümünde okurken kumara da başlamıştı. Bir yılın sonra bursu kesilince yurda dönmüş, [3] fakat uzun bir müddet 1934 yılına kadar kumar alışkanlığı ve bohem yaşantısını yine de terk etmemişti. “Necip Fazıl, bohem hayatın her zerresini yudumlamış; ruhuyla zekâsıyla, varlığının en derinliğiyle acısını, tehlikelerini, zafere ya da yenilgiye götüren bütün yollarını adım adım aşındırmıştı” [4]

Necip Fazıl Kısakürek, Parmaksız Salih adlı eserinde bohem hayatının her yönünü anlatmamış olsa bile özellikle kumar tutkusu ve kumar nedeni ile kaybedilenler teması üzerinde durmuştu. Bu nedenle bu eseri bizzat kendi yaşadığı tecrübeleri, hisleri, oyunun vaka düzeneğindeki olayları kısmen de olsa kendisi yaşamıştı. Nitekim bu eseri hakkında bu eserinde şunları yazıyordu “ Parmaksız Salih, benim altıncı tiyatro eserimdir. Şehir tiyatrolarında temsil edilen oyunlarımın da dördüncüsüdür. Eserimi, kumar hakkında bu zamana kadar yazılmış birçok eserle mukayese etmeden söylüyorum: Dünyada (Dostyevski) den itibaren, bu mevzuda yazılmış nice piyes ve roman okudum. Fakat hiç birinin, kumar ejderhasını tam yakalayıp sımsıkı çevreleyebilmiş olduğuna inanamadım.” [5]

“Parmaksız Salih” oyun kumar düşkünlüğü konusunu “kaybetmek” teması üzerinden işlemiş, oyunun vaka düzeni de kumara alışan oğlunu kurtarmaya çalışan kumarbaz baba üzerinde kurulmuştur.

OYUNUN FİLM UYARLAMALARI

Bu oyun iki kez filme de uyarlanmış, iFaruk Kenç tarafından yönetilen 1950 yapımı ilk filminin yapımcılığını And Film adına Turgut Demirağ üstlenmiş,[6] 1968 yapımı olan ikinci filmde ise Namı Diğer Parmaksız Salih - 1968 Turgut Özatay ve Nebahat Çehre rol almışlardır. [7]

KONUSU

Parmaksız Salih ünlü bir kumarbazdır. Parmaksız Salih, kaybettiği evladı ile 22 yıl sonra bir kumar masasında karşılaşır. Parmaksız Salih’in oğlu borca batmış durumdadır ve ailesi ile perişan bir hayat sürmektedir. Parmaksız Salih bu duruma düşen oğlunu kumar alışkanlığından kurtarmak için ölmeyi de göze alır.

ANAFİKİR.

Kumar alışkanlığına kapılan kişiler sadece para değil , para da dahil her şeyini kaybeder.

ÖZETİ

Parmaksız Salih kumar uğruna sağ başparmağını kaybetmiş bir kumarbazdır. Parmaksız lakabını da bunun için almıştır. Çok iyi zar tutan ve Salih bu sayede servetler kazanmış, kumar tutkusu yüzünden kangren olan parmağını ihmal ederek kestirmek zorunda da kalmıştır. Parmağını kaybettikten sonra kazandıklarını tek tek kaybetmeye başlar. Karısı öldükten sonra kolunda ütü yanığı olan Yusuf adlı oğlunu komşusuna emanet etmiş kumardan kazandığı 12500 lira toplu parayı oğluna bakması için yaşlı komşusuna göndermiştir. Fakat Salih, kumar için Mısır’a gittiğinde oradan taşınmak zorunda kalmış, Salih’in oğlunu ve parasını diğer bir komşusuna teslim etmiştir. O aile de Yusuf’u okutmuş. Yusuf avukat olmuştur. .

Kangren olan parmağını kesilince her şeyini kaybetmeye başlayınca oğlunu aramaya koyulur. Ama oğlunu emanet ettiği yaşlı kadının taşındığını öğrenir. Fakat yaşlı kadının oğlunu bir başkasına verdiğini de öğrenemez. Salih küçük bir kumarhane açmıştır ama artık zar tutamadığı için kumarda kaybetmektedir. Bu nedenle, sadece oyun oynatmaktadır. Bir akşam kumarhanede oyuncular arasında hile yapıldığına dair söylentiler çıkmaya başlamıştır. Salih olaya müdahil olup, hile yaptığından şüphelenilen oyuncuyu ayağa kaldırıp kollarını sıvamasını ister. Oyuncu kollarını sıvadığında kollarındaki yan yana dört ızgara yanığı olduğunu fark eder. Salih bu yanığın neden olduğunu sorunca oyuncu küçükken ütü ile yandığını söylemiştir. Bunun üzerine onun adını da sorar. Oyuncu adının Yusuf olduğunu söylemiştir. Genç adam yirmi yedi yaşındadır ve kumarbaz babası onu komşularına emanet edip gitmiş ve onu komşuları büyütmüştür. Bu bilgilerden Salih bu adamın kendi oğlu olduğunu anlamıştır. Yıllardır aradığı oğlu karşısındadır. Bunun üzerine ister istemez gence bir tokat atar.. Millet hile yaptığından ötürü vurduğunu zannederken Salih o gence” önce kazanıyor ama sonra ama sonra daha çok kaybediyorsun bir daha oynama” demiştir. . Yusuf ise şiddetle karşı çıkmış “ Buna haddin yok “ diyerek Salih’e bağırmıştır.

Yusuf evindeki antika halıları çalıp satarak kumar oynamayı sürdürecek kadar kumara bulaşmıştır. Eşi Macide bu suçu işlerken onu yakalamış ama Yusuf son defa oynayacağı ve her şeyin düzeleceği konusunda yemin ederek evinden ayrılmıştır. Karısı, Yusuf’a Saniye hanıma ait olan veraset davasındaki 30 000 lirayı tahsil edip etmediğini sorar. Yusuf ise o parayı yarın tahsil edeceğini söyler. Yusuf evden çıkınca içeriye Salih girmiş ve Macide’ye Yusuf’un kayıp babası olduğunu ve onlara yardım etmek için oraya geldiğini anlatır. O anda içeriye aile dostları fabrikatör Ali gelmiş, Macide’nin isteği üzerine Salih bir köşeye saklanmıştır.

Fabrikatör Ali, Macide’ye olan aşkını tekrar ederek Yusuf’un bir sürü borcu olduğunu , Yusuf’un borçlarını ödeyecek açık çeki Macide ye vereceğini ama karşılığında Macide ile birlikte olmak istediğini söyler. Fabrikatör Ali üniversite yılarlından beri Macide’yi elde etmeye çalışmakta bu durumu fırsat bilip Macide ile birlikte olmak istemektedir. Macide Fabrikatör Ali’yi tersler. Saklandığı yerden çıkan Salih, çocuk odasında ki avizenin çocuklar için tehlikeli olacağını hatırlatır ve Yusuf için bir şeyler yapacağını ama Yusuf’a şimdilik kendisinden bahsetmemesini tembih ederek ayrılır.

Kumarhanede Yusuf ile Fabrikatör Ali aynı masada kumar oynarken Yusuf e antikacıdan aldığı parayı da kaybeder. Daha sonra bütün iddiaları yükseltip satış vekâleti ile Saniye Hanım adına kazandığı ve Saniye Hanım’a ait olan 30 000 lirayı da kaybetmiştir. Artık her şeyini, tüm parasını mesleğini hatta şerefini dahi yitirmiş durumdadır. Salih olanları öğrenip Yusuf’un peşinden gider. . Yusuf’tan önce gelerek olanı biteni Macide’ye anlatır. Macide yıkılmıştır ama Salih her şeyi düzeltecek bir şeyler yapacağını söyleyerek ayrılır

Salih’in tek serveti düzenli olarak yatırdığı hayat sigortasıdır. Salih çocuk odasındaki devasa avizenin vidalarını gevşetip başına düşmesini sağlar. Ölümü halinde alınacak para yakınlarına verilecektir. Alınacak tazminatın varisi olarak Yusuf yazdırılmıştır. Yusuf ve Macide odaya girdiklerinde Salih’i kanlar içinde bulurlar. Salih, oğlu Yusuf’tan özür dileyip helallik isterken hayat sigortasından ihtiyaçları olan parayı alabileceklerini söyleyip ölüverir.

İLGİLİ LİNKLER

· Necip Fazıl Kısakürek Hayatı ve Edebi Kişiliği

· N. F. Kısakürek Bir Adam Yaratmak Konusu Özeti Tahlili

· REİS BEY KONU ÖZET İNCELEME -NECİP FAZIL KISAKÜREK

· TOHUM KONU ÖZET İNCELEME VE NECİP FAZIL KISAKÜREK

· TOHUM KONU ÖZET İNCELEME VE NECİP FAZIL KISAKÜREK

· Parmaksız Salih Konu Özet Analiz Necip Fazıl

· REİS BEY KONU ÖZET İNCELEME -NECİP FAZIL KISAKÜREK

· Kısakürek Bir Adam Yaratmak Konusu Özeti Tahlili

· Çile Necip Fazıl

· NECİP FAZIL ŞİİRİNİN TEMATİK KAYNAĞI

KAYNAKÇA