Refik Halit Karay Memleket Hikayeleri Vehbi Efendi'nin Kuşkusu Hikayesi Özeti

10.11.2019

Türk edebiyatında Anadolu halkı ve Anadolu insanını edebi manada ilk kez ele alan öyküler Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri adlı eseri olmaktadır. Önceden yazılmış olan Karabibik ve Zehra gibi öyküler ilk örnekler olmakla beraber Refik Halit’in bu eseri kadar başarılı olamamışlardır. Refik Halit’in Memleket ve Gurbet Hikâyeleri bu konuda yazılmış olan en başarılı ilk örnekler olmaktadır.

Refik Halit Karay’ın bu hikâyeleri yazmasındaki en önemli vesile ise İttihat ve Terakki içerisindeki çekişmeleri nedeni ile Sinop’a sürgüne gönderilmesi ve sürgün yıllarında Anadolu’nun bir çok yerini dolaşmış olmasıdır. Refik Halit, İstanbul’da doğup büyüyen bir yazar olarak sürgüne gittiği Anadolu’ya bu gözle bakabilmeyi başarmış o yıllardaki Anadolu, köylüsü, kasabalısı ve şehirlisini İstanbullu bir yazar gözü ile gözlemlemiş, oldukça doğal bir şekilde ve edebi bir üslupla onların bu hayatlarını öykü haline getirmeyi başarmıştır.

Hayatında iki defa ama oldukça uzun süreler sürgünde yaşayan Refik Halit’in bu sürgün yılları ile sürgündeki çektiği acıları Türk edebiyatına Memleket ve Gurbet hikâyelerini kazandırmıştır. Refik Halit Karay'ın ilk sürgün yıllarındaki eserini Memleket Hikâyeleri adlı eserini dünyaya getirmiştir. Refik Halit bu öykülerini Memleket Hikâyeleri başlığında toplamış ve bu kitabını 1919’da yayımlanmıştır. Memleket Hikâyeleri, yazarın Sinop, Çorum, Ankara ve Bilecik'te geçen ilk sürgün yıllarında oluşan öyküleri kapsamaktadır.

VEHBİ EFENDİNİN KUŞKUSU

Düyunu Umumiye idaresinde kantar kâtibi olan Vehbi Efendi konuşmayı hiç sevemeyen bir şey sorulmadıkça da hiç sesini çıkarmayan, uysal bir adamdır. Hatta bu sakin huyu yüzünden pek çok tanıdığı onu bön bir adam olarak da görmektedir. Vehbi Efendi’nin tüm günleri evi ile kalem arasında geçmektedir.

Yaşı geçkin olduğu evi barkı düzenli işi ve maaşı olduğu için pek çok kadın onunla evlenmek istemiş fakat o yine de evlenmeyip bekâr kalmıştır.

Vehbi Efendinin evi tahta bir kapı çekilerek ikiye bölünmüş bir evdir. Yani evini ikiye bölerek diğer yarısını kiraya vermiştir.

Vehbi Efendinin bölünmüş olan kiraya verdiği evde ise bir kadın ile iki kızı yaşamaktadır. Kiracısı olan kadının bir kızı gelin olma yaşına gelmiştir. Bu nedenle kiracısının büyük kızı Vehbi Efendi’ye cilveler yaparak onu ayartmaya çalışmaktadır. Çünkü Vehbi Efendi’nin dört kuruşluk maaşına göz koymuş ve onunla evlenmek istemektedir.

Bu kızın cilveleri Vehbi Efendi’yi en sonunda baştan çıkarır. Vehbi Efendi bir gece dayanamayıp aradaki kapıyı çıkarıp kızın yanına gitmek ister ama korkusundan geri dönüp kapıyı yerine takar.
Esasında kıza elini bile sürmemiştir.

Fakat bir gün h,iç ummadığı bir şey olur. Muhtar mahalleden birkaç kişiyi alıp onun yanına gelir. Muhtar ve yanındakiler Vehbi Efendi’ye komşusunun kızını hamile bıraktığı için o kız ile evlenmesi gerektiğini söylerler. Buna çok şaşıran Vehbi Efendi böyle bir şey yapmadığını iftiraya kurban gitiiğini söyle de muhtar, kapının çivilerinin yamuk olduğunu ve kız ile cilveleştiğine dair birkaç şeyi daha söyleyerek Vehbi Efendi’ye inanmazlar.
Hatta tüm bunlar Vehbi Efendi’yi de ikna etmiş, Vehbi Efendi o kızın kendisinden hamile kaldığına bile inanmıştır.
Sonunda Vehbi Efendi o kız ile evlenir ve çocukları da olur. Ama bir gün Vehbi Efendi kahvenin önünden geçerken mahallenin en çapkın adamı bağıra çağıra o çocuğu ve kızı ona nasıl ayamadıklarını haykırır. Vehbi Efendi’nin dünyası başına yıkılmıştır.