Reşat Enis Aygen'in Afrodit Buhurdanında Bir Kadın Romanı Hakkında Konu ve Özeti

Afrodit Buhurdanında Bir Kadın  Romanı Hakkında Reşat Enis Aygen,  

Yıldız adında anne-babasız bir kızdır. Yoz ev ortamı ve uğradığı onur kırıcı olaylar nedeniyle evden kaçar, önce daktiloluk, sonra fabrika işçiliği yapar. Ama düşük ücret ve ağır çalışma koşullarına daima, onun kadınlığını istismar teşebbüsleri eşlik eder. Yıldız yaşlı bir fabrika işçisiyle evlenir. Ama hastalanıp çalışmaz duruma düşen eşi ile çocuğunu geçindirmekte zorlanır, yardım talep etmek için çaldığı kapılarda, patron ve ustabaşların çirkin teklifleriyle karşılaşır, fuhuşa zorlanır...

Afrodit Buhurdanında Bir Kadın, Reşat Enis Aygen’in ilk kez 1937- 1938 yılında yayınlanan yoksul kadınların cinsel yönden sömürülmesi konulu bir romanıdır.  Afrodit Buhurdanında Bir Kadın, adlı roman Türk Edebiyatında kadının haklarına dikkat çeken, yoksul kadın işçilerinin patronlar ve kadınları bir mal, cinsel bir meta gören toplumu bu yönleri ile eltiren ilk romanlardan birisi olarak kabul edilmiştir.  

Roman ezilen, mal ve meta gibi görülerek kullanılan kadınlar konusu üzerinde insan hakları, işçi hakları, ezilen işçiler, yoksul ve çalışan insanların patronları ve kendi sosyal çevreleri ile ilişkileri konularını işlemesi de dikkati çekmektedir. İşçi sınıfı ve düşük gelirli ailelerin yaşadıkları ekonomik sıkıntıları dönemim şartlarına bağlı olarak yazmayı başaran bu roman Reşat Enis’in güzel üslubu bile ayrı bir değer de kazanmıştır.

Roman, patronların işçiler üzerinde kurdukları baskının şiddeti, kadınların ezilişi üzerinde gösterdiği ayrıntılar ile de dikkati çeker. Cinsellik üzerinde de hayli durulan kitap 1930 yıllarda toplumun kadına ve işçilere baktığı göz ile patronların konumlarını belirlemek isteyenler için ilgi çekici bir malzeme de sunmaktadır.  Roman Edebiyat tarihimizde maden işçilerisin sorunlarını, sömürülmesini ve kadın işçilerin cinsellik yönünden istismarı konularını işleyen ilk roman olmak özelliği de taşır.

KONUSU:

Kadın işçilerin patronlar ve toplum tarafından ne  gözle görüldüğü, işçilerin yaşamak için ne derece zor şartlar altında kaldıkları yaşanan haksızlıklar ve bozuk düzen romanın konusudur.

Anasız ve babasız bir kız olan Yıldız, yaşadığı evdeki baskılardan dolayı kaçmış, fabrikada işçi olmuştur. Ama hem çok düşük ücret almakta hem de istismar edilmektedir. Yıldız yaşlı bir fabrika işçisiyle evlenmiş ama eşi ile çocuğunu geçindirmek için iş aramaya çıktıkça patron ve ustabaşların çirkin teklifleriyle karşılaşmakta ver fuhuşa zorlanılmaktadır.

ROMANDAKİ KARAKTERLER

Yıldız  : anne ve babası ölünce akrabaları  tarafından büyütülen ama sürekli olarak bu evde horlanan  kendi hayatını kurmak için iş bulup çalışmak isteyen bir kızdır.

Osman : Yıldız’ın yaşlı işçi  kocasıdır.Fabrikadaki kaza ile kör ve Yıldız’ın bakımına muhtaç kalır.

Engin : Yıldız’ın oğludur babası ile büyüyen Kaya adıyla tanınan bir çocuktur.

Melek : Yıldız’a yardım eden fabrika işçisidir.  

Afrodit Buhurdanından Bir Kız Roman Özeti

Osman,  küçük yaşta annesini, on yedi yaşında da babasını kaybedip yetim kalır. ,  İstanbul’da zengin bir akrabasının yanında yaşamaya başlar. Fakat  bu ailenin yanında iken bir iftiraya kurban gider. Bu yüzden akrabaları onu evden atarlar. Bunun üzerine Osman iş bulmak umudu ile Zonguldak’a gelir ve kömür madeni çıkaran maden ocaklarında iş bularak çalışmaya başlar.

Sonra İstanbul’a gelmiş ve dokuma fabrikasında işçi olarak çalışmaya başlamıştır. Dört yıldır da Haliç’te olan bu dokuma fabrikasında çalışmaktadır. Osman artık kırk yaşlarına gelmiş bir adamdır ve hala da bekardır.

Yıldız ‘da Osman gibi yetim kalmış akrabaları yanında büyümüş bir kızdır. Hariciye memuru olan Yıldız’ın annesi ve babası I. Cihan Harbi bitince Türkiye’ye dönerlerken tren kazasında ölmüşler o kazada daha bir yaşında olan Yıldız yetim kalmıştır. Ailesi ölünce Yıldız, amcasının evinde sığıntı olarak büyümeye ve yaşamaya başlar.  Fakat Yıldız’ın akrabaları sürekli olarak onu hakir görmekte ve onurunu kırmaktadır. Buna rağmen Yıldız, amcasının yanında büyümüş ve Erenköy Lisesini de bitirmeyi başarmıştır.

Amcasının evinde yaşadıklarına dayanamayan Yıldız evden ayrılıp bir avukatın yanına sekreter olarak girer. Ama o avukat Yıldız’a metresi olmasını teklif edince Yıldız o işten ayrılır.  İş arayan Yıldız, en sonunda Osman’ın çalıştığı fabrikada işçi olarak işe girer. Bu fabrikada Osman ile tanışır aralarında büyük bir yaş farkı olmasına rağmen Osman ile evlenir.

Yıldız ev hanımı olmuş, Osman da bu fabrikada çalışmaya başlamıştır. Yıldız hayatından memnundur. Yıldız hamile iken Osman fabrikada bir kaza geçirir ve Osman’ın gözleri kör olur.  Osman artık çalışamaz hale gelince Yıldız hem kocasına hem de çocuğuna bakmak zorunda kalır. Bu nedenle Melek adındaki bir kadından yardım isteyerek o fabrika da işe girer.

Fakat bu defa durum farklıdır. Fabrika sahibi onu hem sekreteri hem de metresi olması için baskı yapmıştır. Yıldız ise hem çocuğuna hem de kör kalan kocasına bakabilmek için bu isteğe boyun eğmek zorunda kalır. Ama bu durum fazla devam edemez. Fabrikadaki işçiler greve gidince Yıldız da onlara destek olur. Patronundan işittiği hakaretlere rağmen işçileri destekler.  Ama hem Yıldız’ın çabaları hem de  grev işçilerin aleyhine sonlanınca patronu onu işten çıkarır.

Yıldız bir süre sonra geneleve düşer. Çocuğuna ise Melek bakmaya başlar. Yıldız İki yıl boyunca Ankara’dan kocası ve çocuğu için Melek’ e para yollar.  Melek’de hem Osman’a hem de Yıldız’ın çocuğuna bakmaktadır. Melek bir gün Yıldız’a mektup yazarak kocası Osman’ın gözlerinin açıldığını ve Osman’ın bir iş bulup çalışmaya başladığını bildirir. Bunun üzerine Yıldız Ankara’dan İstanbul’a gelip evinin hanımı olmayı düşünür. Fakat Oğlu ile kocasını Haydarpaşa garında ve Peron da onu bekler şekilde gördüğünde  artık bir ev hanımı olamayacağını ve onlarla yapamayacağını anlar. Çünkü vücudu ısırıklar içinde , her yanı morarmış ve çürüklerle dolu  bar kadını bedeniyle  onlar ile olamayacağını anlar. Bunun üzerine Oğlunu ve kocasını uzaktan bir müddet seyredip ortalıktan kaybolur.

Bu olaydan sonra Melek, Kaya ve Osman Zonguldak’a göçerler. Kaya artık büyümüş babası ile maden ocağında çalışmaktadır. Kaya bir gün gönlünü meyhanede çalışan yaşlı bir kadına kaptırmıştır. Bunu duyan Osman, oğlunu böyle bir maceradan korumak için meyhaneye giderek kadını bulur. O kadın ise Yıldız’dır.  Osman, bu durumu öğrenince müthiş bir şaşkınlık yaşar ama olanı biterni hiçbir kimseye söylemez. Ama bir gün Osman, maden ocağında  önce oğlunu sonra da kendisini vurarak bu hayata son verir.  

Reşat Enis Aygen, Afrodit Buhurdanında Bir Kadın,  Evrensel Basım Yayın, Ekim 2013