Kategoriler EDEBİYAT Roman Öykü Oyun Nesir Türleri YazarlarSafveti Ziya Hayatı ve Tiyatroculuğu

Safveti Ziya Hayatı ve Tiyatroculuğu

06.06.2013

Safveti Ziya

Safveti Ziya (d. 1875, İstanbul - ö. 1929, İstanbul) Türk Roman, Tiyatro ve Hikaye yazarı. Servet-i Fünun topluluğunun öne çıkan isimlerinden biridir.[1]

Hayatı

İstanbul ’da doğdu. 1892'de O zamanlardaki adı Galatasaray Sultanisi olan Galatasaray Lisesi'ni bitirdi. Hariciye Nezareti ( Dışişleri Bakanlığı)'nde kâtiplik bölümünde ve Hariciye Nezareti’nde hariciye protokol şefi ve teşrifat genel müdürü olarak çalıştı. Anadolu Şimendiferleri Neşriyat müdürlüğünde görev aldı. 1911 yılında kız kardeşi Behice Ziya ile birlikte Ziya adlı bir dergi çıkardı. Bir süre Danıştay üyeliği yaptı. 1929'da Prag elçiliğine atandı. Ancak göreve başlamadan kısa bir süre önce İstanbul Büyükada'da Yat Kulübü’nde verilen bir baloda kalp krizinden öldüğü için bu göre başlayamadı.

Edebiyat hayatına dönemin Servet-i Fünun dergisinde hikâyeler yayımlayarak başladı. Bu dergide yayımlanan ilk hikâyesi “ Onların Ruhu” dur. ( 1896) [2] . Aynı dergide “Hanım Mektupları” adlı öyküleri ile ilgi uyandırdı. İlk romanı olan “Salon Köşelerinde” de yine bu dergide 1898'de tefrika edildi. Salon Köşelerinde 1898´de sansürün hışmına uğramıştır.[3]Yazar, II: Meşrutiyet´in ilanından sonra sansürün çıkardığı bölümleri ekleyerek, romanın asıl biçimiyle 1912´de kitap olarak yayınlanmıştır. Salon Köşelerinde, yüzyıl başında gündelik yaşamdaki Batılılaşmayı yansıtması açısından önemli bir eserdir. Tahir Alangu´nun nitelemesiyle ´´Türkiye´de yabancı aileler çevresindeki bir Türk´ün yaşayışını tasvir etmesi bakımından bütün o dönem romancılarının eksik bıraktıkları bir tarafı başarı ile tamamlamaktadır.´´ Salon Köşelerinde. İş Bankası Kültür Yayınları tarafından günümüz Türkçesi ile yeniden basılmıştır.

Daha sonra ise bu eserini 1912'de kitap haline getirdi. Yarım kalmış Yıldız Böcekleri (1908-1909) adında bir romanı daha bulunmaktadır.

Servet-i Fünunşair ve yazarları arasında Tiyatro ile ilgilenen ve bu türde eser veren bir kaç yazardan biri oldu. Haralambos Cankiyadis (1912) adlı komedi türündeki tiyatro eseri onun bu alanda yazdığı bir oyunu olmaktadır. Bilindiği gibi Servet-i Fünun Edebiyatı döneminde tiyatro türüne ilgi, gösterilememiş, Servet-i Fununcular ancak 1908 yılından sonra bu türde eserler vermeyi denemişlerdir. Ali Ekrem Bolayır , Halit Ziya , Hüseyin Suat Yalçın, Mehmet Rauf ile Safveti Ziya tiyatro türünde birkaç deneme yazan yazarlar olarak dikkat çeker. Ancak Servet-i Fununcular diğer türlerde gösterdikleri gelişimi tiyatro türünde gösterememişlerdir. Safvet-i Ziya’nın yazdığı Haralambos Cankiyadis adlı oyunu da işte bu çizgiler içinde kalmış bir oyundur. Yine de Servet-i Fünuncuların yazdıkları piyeslerin Tanzimatçıların yazdıklarından birkaç adım önde olduğunu kabul etmek gerekecektir. [4]

Dil ve üslup özellikleri bakımından da Servet-i Fünun Edebiyatı Şair ve Yazarlarının özelliklerini taşıyan bir yazar oldu.

Halit Ziya Uşaklıgil “Kırk Yıl “ adlı kitabında Safveti Ziya’nın kişiliği hakkında şunları yazmaktadır. “ Her şeye gayet gevşek rabıtalarla bağlıydı. Bütün ömründe en kavi rabıtası iyi giyinmek, iyi yemek, bol para haccederek en geniş mikyasta yaşayıp eğlenmek ve eğer bu ihtiyaçları tatmin etmişse, hatta belki buna da pek lüzum görmeyerek, daima gülmek noktalarına aitti”

Mustafa Nihat Özön de “Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi “ adlı kitabında Safveti Ziya hakkında şunları yazmaktadır.

“Bu ruhî hal Safveti Ziya’nın eserlerine Edebiyatı Cedide’nin en cılız mahsulleri hüviyetini vermiştir. “Beyoğlu’nu salonlarında, Boğaziçi’ni mesire yerlerinde muvaffakiyetleriyle kıskanılan, o zamanın en iyi vals eden, en güzel Fransızca ve İngilizce konuşan, Türk âleminin temayüz etmiş güzel kadınlarına hulûl için çareler bulan” Safveti Ziya’nın eserleri bu hayatının san’atkârane bir istihale geçirmeden zapt edilmiş çiğ, dışında görünen bir lüks cilâsına rağmen, görgüsüzlük ve tefahür akan, akisleridir.”

Kitapları

· Bir Tesadüf (1900)

· Bir Safha-i Kalp (1900)

· Salon Köşelerinde (1912)

· Haralambos Cankiyadis (1912)

· Hanım Mektupları (1913)

· Kadın Ruhu (1914)

· Silinnmiş Çehreler-Bilinen Simalar (1924)

· Adab-ı Muaşeret Hasbihalleri (1927)

· Nasıl Giyinmeli? (1929) [5]

KAYNAKÇA

[1] Safveti Ziya, Salon Köşelerinde, İstanbul 1998, Türkiye İş Bankası Yayınları.