Kitab-ı Usul ile Edirne ve İstanbul Şehrengizleri Taşlıcalı Yahya

Taşlıcalı Yahya Bey

16.yüzyıl Fuzuli’den sonraki en önemli mesnevi şairi ve  Kanuni Sultan Süleyma’nın emri ile boğdurulan Şehzade Mustafa için yazdığı “Şehzade Mustafa Mersiyesi ” ünlü Divan Şairimiz.

Doğum tarihi kesin olarak bilinmeyen Şairin ölüm tarihi sunduğu kasideler ve eserleri verirken bildirilen tarihlere göre tahmin edilebilen doğum tarihi 1488–1489 yıllarından birisidir. Kendi şiirlerinden de anlaşıldığı gibi doğum yeri Arnavutluk’un Taşlıca olarak adlandırıldığı Arnavutluk’un kuzeyindeki bir bölge olduğu sanılmaktadır. [1] Şair'in kendi beyitlerinde yazdığına göre Onun Arnavut asıllı olduğu Dukaginler adı verilen soylu bir aileye mensup olduğu anlaşılır.

Taşlıcalı Yahyâ, “16. yüzyılda yaşamış, dört padişah devrini görmüş, Yavuz Sultan Selim olmak üzere Kanuni Sultan Süleyman , II. Selim ve III. Murat, dîvân ve hamse sahibi klasik şiirimizin önde gelen temsilcilerindendir.

“Yahya Bey ana dili Türkçe olmayan pek çok şair içersinde Türkçeyi en güzel kullanan birkaç şairden biridir. Hiçbir şiirinde ana dili Türkçe olan bir şairden geri kalmayan şiirleri bulunmaktadır. Bazı şiirlerinde Mevlana ’ya olan sevgisini de dile getirmiş   "Mevlanâ Celâleddin , (1207-1273) pek çok Divan şairi gibi Yahya Beyi (XVI.) de derinden etkilemiştir.” [2]

Taşılıcalı Yahya’nın divanı dışında iki Şehrengiz-i ve hamsesi vardır

Hamse: Gencine-i Raz, Yusuf u Zeliha , Şah u Geda ,  Gülşen- i Envar ile Kitab-ı Usul ile Edirne ve İstanbul Şehrengizleri adlı eserlerden oluşur. Yûsuf ve Zeliha, Şâh ü Gedâ, Gencîne-i Râz, Kitâb-i Usûl, Gülşen-i Envâr mesnevilerinden oluşur. Yusuf ve Zeliha ile Şâh ü Gedâ, uzun aşk konularını işleyen mesnevilerdir. Öteki üçü, çeşitli konuları ele alır. Yûsuf ve Zeliha ve Şâh ü Gedâ mesnevileri dışındakiler henüz yayımlanmamıştır.[3]

Kitâb-ı Usûl : Adı bazı kaynaklarda Usulnâme şeklinde geçen mesnevi yaklaşık 3100 beyittir. Yahya Bey, on iki bölüm (ma­kam) ve yedi kısımdan (şube) oluşan ese­rinde adalet, doğruluk, yiğitlik gibi ahlâkî kavramları ele almış, eserini çoğu kendi hayatının ve gözlemlerinin ürünü olan 100'den fazla hikâye, temsil ve latife ile zenginleştirmiştir. [4]

Şehrengîz-i Edirne. 215 beyitten oluşan, baş tarafında bir münacatın bulunduğu bu küçük eser­de şair önce gönlünü kaptırdığı bir güze­lin aşkı yüzünden düştüğü halleri dile ge­tirir. Ardından Edirne şehrinin tasvirini ya­par ve on dört mahbubu beşer beyitle ta­nıtır. Eserin bir nüshası İstanbul Üniversi­tesi Kütüphanesi'ndeki divan nüshası için­dedir (İbnülemin, nr. 1302, vr. 26a).[5]

Şeh­rengîz-i İstanbul. Yahya Bey, 345 beyit­ten meydana gelen eserin başlangıç kıs­mında güzellere tutkunluğundan ötürü yüzünün kara olduğunu belirtir ve yara­tıcının affına sığınır. Asıl şehrengiz bölü­münde İstanbul'un tasvirine yer verir; şeh­rin güzellerini, âşıklarını, denizini, sahille­rini, surlarını vb. anlatır. Ardından güzel­lerin tasvirine geçer ve elli sekiz güzeli kı­saca tanıtır. Bir kopyası Şehrengîz-i Edir­ne ile aynı yazma içinde, müstakil nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde olan eser (TY, nr. 2982) Mehmed Çavuşoğlu'nun neşrettiği divanda da yer almıştır. [6]

·          Taşlıcalı Yahya Hayatı ve Edebi Kişiliği

·          Gencine-i Raz Mesnevisi Taşlıcalı Yahya

·         Taşlıcalı Yahya Kitab-ı Usul ile Edirne ve İstanbul Şehrengizleri

·          Taşlıcalı Yahya Bey Divanı

·          Taşlıcalı Yahya Gülşen- i Envar ( Alıntılar Özet ve Hakkında Bilgile

·          Taşlıcalı Yahya Şah u Geda Konusu Hakkında Bilgiler

·         Taşlıcalı Yahya Şah u Geda Mesnevisinin Özeti

·         Taşlıcalı Yahya Yusuf u Zeliha ( Züleyha ) Mesnevisi

·          Taşlıcalı Yahya Seçilmiş Şiirleri

·          

KAYNAKÇA 

[1] Şahametin Kuzucular,  https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/taslicali-yahya-hayati-ve-edebi-kisiligi/74197

[2] Şahametin Kuzucular,  https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/taslicali-yahya-hayati-ve-edebi-kisiligi/74197

[3]  İdris Güven KAYA, DUKAGİN-ZADE TAŞLICALI YAHYA BEY’İN ESERLERİNDE MEVLANA CELÂLEDDİN, https://www.turkishstudies.net/Makaleler/7531460_SHF, 358

[4] Bayram Ali Kaya, TAŞLICALI YAHYÂ -cilt: 40; sayfa: 157

[5] Bayram Ali Kaya, TAŞLICALI YAHYÂ -cilt: 40; sayfa: 157

[6] Bayram Ali Kaya, TAŞLICALI YAHYÂ -cilt: 40; sayfa: 157