Adni Mahmut Paşa Divanı ve Şiirlerinden Seçmeler

ADNİ MAHMUT PAŞA’NIN TÜRKÇE DİVANI

Mahmûd Paşa’nın Türkçe ve Farsça şiirleriyle altı adet Farsça mektubunu ihtiva eden bir divanı vardır Divanın yazma nüshası (İÜ Ktp., TY, nr. 1962) de bulunur. [1]Daha çok ahlaki konularda ve terbiye ilgili mevzular ile lirik şiirler yazan Mahmud Paşa, örf ve âdetlere değer veren bir tuutm sergilemiştir. Şiirlerinde hikemi özelliklere yer  veren Adni Mahmut Paşa’nın  şiirlerinde  bu yüzden darbımesellere sık sık rastlanılır.

Adni Mahmut Paşa’nın Farsça yazılmış şiirleri de vardır. Onun . İran edebiyatını çok iyi bildiği ve büyük İran şairlerine nazîreler yazdığı şiirlerinden  ortaya çıkmaktadır.  Devlet adamı olduğu için Paşanın yazdığı bir çok mektup  Çeşitli münşeat mecmualarında  yer almaktadır. Sarı Abdullah, Münşeât, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3333, vr. 45b).[2]

Ayrıca  Divanından sonra sonra kaleme alındığı anlaşılan ve yaygın olarak okunduğu bilinen Menâkıbnâme adlı bir eseri de mevcuttur  Mahmut Paşa’nın Menakıpnamesinin yazma nüshası  (İÜ Ktp., TY, nr. 2425)[3] bulunmaktadır.  Menâkıbnâme birkaç defa yayımlanmıştır (Menâkıb-ı Mahmud Paşa-i Veli”, Tahsin Bekir Balta’ya Armağan, Ankara 1974, s. 459-481, R. Anhegger, “Mu’âlî’nin Hünkârnâmesi”, TD, I/1 (1949), s. 145-166; ).

Mahmûd Paşa’nın Türkçe Divan’ı Doç Dr. Bilâl Yücel tarafından yayımlanmıştır. Dîvânında Fâtih için yazılmış mehdiye konulu   1 kasîde ve on gazel bulunmaktadır. Türkçe Dîvân’ının İstanbul Üniv. Kütüphanesi nr. TY 1962′de kayıtlı nüshasının 34b-48b varakları arasında tertipsiz Farsça 47 gazel ve 2 müfred; Millet Kütüphanesi Ali Emîrî Efendi Manzum Eserler nr. 278′de kayıtlı nüshasının ise 1 b-7a varakları arasında Farsça kasîdeleri ile 25 gazeli vardır.

Adni Mahmut Paşa Hayatı Edebi Kişiliği

FARSÇA DİVANI

Kaynaklarda Mahmûd Paşa’nın Farsça şiirlerinin de olduğu kayıtlıdır. Zahîr-i Faryâbî’nin kasîdeleri ile Hâfız-ı Şîrâzî’nin gazelleri-nazireler söylemiştir.  Gelibolulu Âlî, Farsça şiirlerinin “tahsîne sezâvâr” olgunu belirtir. [3]
Onun Farsça Dîvânı müstakil hali ile ele geçmediğinden bugün için mevcut değildir.

GAZEL

Şâd olmak isteyen gam ile mübtelâ gerek

Şâd olmak isteyen gam ile mübtelâ gerek
‘Âlemde saltanat taleb iden gedâ gerek

 itdügümce cûşa gelür gözlerüm yaşı
Deryâ temevvüc itmege lâ-büd hevâ gerek

Dil milkine hayâlün ider hükm geh gamu
Bu bir harâbeye ne iki pâdişâ gerek

Zühd ü salâhı câm-ı meye satduğum budur
Kim rind olanlarun ‘ameli bî-riyâ gerek

Kanlu çıkardı yaşumı yolum basar deyü
Evvel bu işi işlemege dest ü pâ gerek

İzün tozına ‘Adnî yüzin niçe sürmesün
Kanlu gözine sıhhat içün tûtiyâ gerek

vezni: mef’ûlü fâ’ilâtü mefâ’îlü fâ’ilün




GAZEL

Yârun ayağı tozuna kıymet cihân gerek

Yârun ayağı tozuna kıymet cihân gerek
Belki cihân ne nesne ola baş u cân gerek

Bir yârı kılmışam iki ‘âlemde ihtiyâr
Evvel kişiye cân gerek andan cihân gerek

Vurdukça dil eşiğine cân pîş-keş kılur
Yârı evine varsa kişi armağan gerek

Kanlu yaşum yiterdi yine sevgisiyiçün
Da’vîye ma’nî vü dahı ‘aşka nişân gerek

La’lini dişledükçe gözi kanumı döker
Elbette hükm-i şer’ budur kana kan gerek

Yüzüne karşu göz yaşın akıtduğum bu kim
Gülzârı tâze dutmağa âb-ı revân gerek

Cûşıla ağladuğını ‘ayb itme ‘Adnî’nün
‘Âşık olanlarun gözi deryâ-feşân gerek

vezni: mef’ûlü fâ’ilâtü mefâ’îlü fâ’ilün


 

İLGİLİ LİNKLER

Adni Mahmut Paşa Divanı ve Şiirlerinden Seçmeler
 

Adni Mahmut Paşa TÜM Şiirleri
 

Cân cemâlün şem’inün pervânesidür dostum

Şâd olmak isteyen gam ile mübtelâ gerek

Yârun ayağı tozuna kıymet cihân gerek

Bana bir ‘ilm keşf oldı senün hüsnün kitâbında

Cânı n’eylerdi dil-i bî-çâre cânân olmasa

Tarasa zülfün gönüller yine çün bârân yağar

Cân ü başa kılmasın âlemde cânân isteyen

 
FAYDALANILAN KAYNAKLAR

[1] Şehabeddin Tekindağ, [MAHMUD PAŞA  cilt: 27; sayfa: 377

[2] Adni Mahmut Paşa ( 15. yy ) Hayatı ve Edebi Kişiliği

[3] Şehabeddin Tekindağ, [MAHMUD PAŞA  cilt: 27; sayfa: 377

Edebiyat Dil bilim, Kültür, Folklor, Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, ve Araştırmalarınız bize başvurarak bu sitede Paylaşabilirsiniz.

 BAŞVURU İÇİN : ESA, İLETİŞİM  veya [email protected]