BİLİNÇ AKIMI TEKNİĞİ NEDİR ÖZELLİKLERİ

Bilinç, insanın öz varlığının farkında olmasını sağlayan evrelerin, kendi duyguları, düşünceleri, gelmiş, geçmişi, geçmiş çevresi yaşadıklarının farkında olması; bireyin kendi varlığı, ruh hali, kendi çevresi ve yaşadığı süreçleri bilmesi ve anlamasıdır.

Bilinç akımı veya bilinç akışı tabiri Psikolojide ortaya çıkmış,  muhtemelen de il kez May Sinclair ile edebiyata da yansımıştır.  Ancak bilinç akımı tekniği Virginia Woolf’un Deniz Feneri ve Mrs. Dalloway  gibi romanlarında belirgin hale gelmiştir.

Bilinç akışı veya bilinç akımı yüklemleri birinci tekil şahıs eki ile biten ben merkezli anlatıcının iç monologları olmaktadır. Bu anlatım şeklinde anlatıcı olayın ana karakteri olduğu için aynı zamanda romanın yansıtıcı bilincidir. Okuyucu direkt olarak kahramanın anlık olarak değişen iç sesleri, duyguları, düşünceleri, iç monologları, düzenli veya düzensiz geçmişe gidiş gelişleri ile muhatap olur. Ancak her şey kahramanın bilinci ile bilindiğinden olayları, olanların bitenlerin akışı ve sıralanışını anlayabilmek okur için hayli zordur.

Yansıtıcı bilincin ana karakter olduğu bilinç akımı tekniğinde karakterin aklından geçenlerin aşamalı bir zamanlaması, olay sıralaması, başlangıç ve gelişim evreleri;  serimi, düğümü,  çözümü yoktur. Okurlar olayların gelişim evrelerini okuduklarından anlayabildikleri kadar kendileri tasarlar. Yansıtıcı bilincin ana kahraman olduğu anlatım tekniğindeki bilinç akışı, mantıksal bir örgü içinde aktarılan aşamalı bir zaman sürecine, gelişim evrelerine ve düzenli olay süreci dâhilinde aktarılmaz. Okurlar;  anlatıcının zihninde anlık olarak gelip giden duygular, düşünceler, anı parçaları ve sayıklamaya benzer iç monologları ile muhataptır.

Bilinç akımı tekniğinin ilk başarılı örnekleri lezbiyen bir kimliğe sahip olan,  kadın ve erkeklerin cinsel dürtülerini bir arada yaşadığı için iç dünyasında büyük sorunlar yaşayan; kendini Ouse Nehri’ne atarak bu sorunlarından kurtulmayı tercih eden Woolf’un otobiyografik romanlarında ortaya konulmuştur.  

Erkeklerle kadınlar arasında seçim yapmakta zorlanan W. Woolf’un çelişkili ruh dünyasın anlatan otobiyografik nitelikler taşıyan romanlarında, kahramanların yaşadıkları ve düşündükleri geriye ve o güne dönüş gelgitleri içinde belli bir olay örgüsüne dayanmadan aktarılmıştır.  

Bilim akımında, kahraman kendi aklından geçenleri, duygularını, nesneleri nasıl algıladıklarını, anlım ve geçmişteki bir anı parçası içinde neler hisseliklerini beli bir kurala, intizamlı bir akış sıralamasına bağlı kalmadan aktarır. Bilinç akımında karakterin iç konuşmalarının mantıksal bir bağı olmadığı gibi kurduğu cümlelerin de gramer yapıları bozuktur. Bu tip anlatımda vakanın, serim düğüm çözüm ile anlatılan düzenli bir sürecin veya olaylar zincirinin pek de önemi yoktur.  Bu tip anlatımı tercih eden eserlerde iç dünyadaki çatışmaların hissedilenlerin, yorumlananların, anı parçalarının ruha etki eden yansımalarının önemi vardır.

Bilinç akışı tekniği iç çözümleme ile karıştırılabilir. Ancak iç çözümlemede yansıtıcı bilinç ile anlatıcı bilinç aynı kişi değildir. İç çözümleme,  kahramanının ruh halini kahramanın dışında analiz eden bir başka bakış açısı olmaktadır.

Virginia Woolf, James Joyce, William Faulkner ve Jack Kerouac, Bilinç akımı tekniğini en iyi kullanan yabancı yazarlardır. Türk edebiyatında ise Oğuz Atay örnek gösterilebilir.

Bilinç akışı tekniğiyle yazılmış bazı eserler:

• Virginia Woolf:  (Deniz Feneri (To The Lighthouse),)  Mrs. Dalloway, Dalgalar (The WavesJ.D. Salinger: Çavdar Tarlasında Çocuklar(“The Catcher In The Rye”)
• James Joyce: Ulysses 
• William Faulkner:  Döşeğimde Ölürken- “ As I Lay Dying ”,  Çılgın Palmiyeler
• Jack Kerouac: Yolda ( On The Road )
• Oğuz Atay: Tutunamayanlar
• Orhan Pamuk: Sessiz Ev 
• Yusuf Atılgan: Anayurt Oteli