GirişKayıt

BABİL VE BABİL KUYUSU

08.07.2015

1570, Safavi dönemi Harut ve Marut’un tasvir edildiği yaprak Sotheby’s müzayede sitesi 

 BABİL VE BABİL  KUYUSU

Mezopotamya'da, adını aldığı Babil kenti etrafında MÖ 1894 yılında kurulmuş, Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur.  Divan şiirindeki Babil’in bazı özellikleri hayli efsaneleşmiştir.  Babil, büyüklüğü zenginliği geniş surları asam bahçeleri büyük tapınağı ve  Babil kuyusu ile şiirimizde karşımıza çıkar.

Özellikle divan şiirinde telmihi yapılan veya hikâyesi işlenen konulardan biridir. Babil, asma bahçeleri, yedi katlı kulesi - Zigguratı - ve dünyanın yedinci harikasından biri olarak kabul edilen bu Babil Zigguratı’nın her katında bulunduğu söylenen bahçeleri ile  efsanevi özelliklerde kazanmış olan bir şehirdir. Mezopotamya'nın bu kutsal şehri güneşe  tapanların  ve eğlencelerin bol yapıldığı bir şehir olarak da geçer. Babil Kulesi, Tevrat'ta, Kur'an'da ve dünyanın birçok bölgesinde yerel efsanelerde bahsi geçen asma bahçeleri ile ünlü bir kule ( Zigguratdır)

Eski edebiyatın Babil tasavvurunda tunçla kaplı yüz kapısı, surlarının ve kulelerinin üzerinde asma bahçeleri olan acayib- i   seb’a- i âlem bir şehirdir. Geniş surların üzerinden dört arabanın geçebildiği surlarla çevrili olduğuna inanılan Babil’in diğer bir özelliği de zenginliğidir.  Divan şairlerinin Babil tasavvuru içinde  :  “Anuş bin Nuh orada bina yapmış, Tahmures tamir etmiş, Dahhak hükümranlık merkezi haline getirmiş, Nemrud ve  Kenan  hükümdarları ile  İskender de zapt etmiş, Hz. Süleyman’da bu kuleleri yıkmış “ gibi tasavvurlar da vardır. Süleyman bu kuleyi yıkmış ve o zamana kadar aynı dili konuşan insanların dilini 72'ye ayırmıştır.

Babil ile ilgili en önemli tasavvurlardan birisi kuyusudur. Babil deki bu kuyuya Harut ve Marut adlı melekler hapsedilmiştir. Harut ve Marut, Pers mitolojisinde, Zerdüştlük'te ve Kur'an'da ismi geçen iki melektir.  ( bkz Harut ve Marut Nedir Beyitlerde Hikaye ve Efsaneleri ) Bu kuyuya yaklaşanlara Harut ve Marut sihir öğretmektedir. Bakara suresine göre  Harut ve Marut'un Allah'ın emri ile insanlara çeşitli bilgileri öğretmekle görevlendirilen ama emrin dışına çıkarak insanlara sihri ve büyüyü de öğretmeye kalkıştıkları için Babil kuyusuna hapsedilerek cezalandırılan iki melek olarak kabul edilir. [1]

Kur'an'da Babil şehrinden Bakara Suresi, 102. ayette bahsedilir. Harut ve Marut isimli iki melek, insanları imtihan etmek için Allah tarafından Babil'e gönderilirler. Burada insanlara sihir öğretirler. Melekler sihrin küfür olduğunu söyledikleri halde insanlar sihir öğrenmekte ısrar ederler ve karı-kocayı ayırmaya yarayan sihirler öğrenirler. [2]   “Mevlana’da   Mesnevi’sinde ayrıntıya inmeden Hârût ile Mârût’tan söz etmiş, onların insanları yaptıkları kötü işlerden yargılamaları, temizliklerine güvenmeleri, dünya ehline baş olmayı istemeleri üzerine imtihana düşmelerine ve dünyada Babil kuyusunda cezalarını çekmelerine değinmiştir. Yedi ölümsüzler grubunda [3]yer alan bu  iki melek  ismi geçtiğinde sihir, büyü ve tılsımdan söz ediliyor demektir.

Bu  ve benzeri diğer mazmunlar kullanıldığında yukarıda sıralanan bilgiler kast ediliyor, bu inançlara telmih yapılıyor demektir. Bu yüzden Babil, edebiyat  dünyamızda  Babil kuyusu , Harut, Marut, İskender, Nemrud, Kenan ülkesi, sihir,  cah- ı Babil ( Babil kuyusu) sahir-i Babil , sihr-i Babil ( Harut , Marut ve sihiri), tılsım [4]kelimeleri ile geçer.

Gamze-i fettânını koydun ki yıkdı âlemi
Bahse dalmışken çeh-i Bâbilde câdûlarla sen  Nedim 

Nigâhuñ gerçi kim Bâbil-zemîn câdûlarındandur

 Siyeh çeşmüñ velî deşt-i Hoten âhûlarındandur        MUVAKKİT-ZÂDE MUHAMMED PERTEV ( 1746- 1807 )

 

Sevgilin gözleri sihir ve büyü yapar hatta Harut ve Marut’a sihir ve büyü talimi yaptırır.

Sahir-i Babil’i dembest  vü hayran eyler
Başlasa şive-i icaz-ı tiraza nigahın                  Acem Razi [5]

Senin gözlerindeki   işaretler manalar mucizesini göstermeye başlasa Babil deki Harut ve Marut ile onların bildikleri sihirlerin dillerini bağlar ve onları  da hayran bırakır.

Zekân bir çeh- i Babil-i pür -fünun
Felatun’u eyler esir-i cunun        Keçecizade İzzet Molla 

Babil  fünunu  ile  sihir, tılsım  ilimleri kast  edilmektedir.

Sevgilin gamzesi  Harut ve Marut’un çukuru gibi, büyüleyen tılsımlayan , bir özellik taşır. Hatta sevgiliningamzesi  bu meleklere sihir ve büyü öğretir.  Onlardan daha ustadır

Cilve-i hüsnün firîb-i gamze-i câdû-fenin
Bâyezîdi Birhemen Cibrîli Hârût eylesin     Naili Kadim 

(Senin güzelliğinin cilvesi Bâyezîd’i Berhemen, sihirbaz gamzenin aldatıcılığı Cebrail’i Hârût eylesin.)

Sihr ta'lim eylemekde gamze-i câdû-yı dost
Çâh-ı Bâbilde eder Hârût-ı fettân ile bahs     Ahmet Paşa 

( Sevgilinin cadı  gamzes Sihir talim etmek işinde Babil kuyusunda fitne ve fesada teşvik eden Hârût ile yarışır.)

Mürekkep, okka ve  sayfada da sihir ve keramet vardır. Bu nesneler şairilerin sihiri gücünü ortaya koyan büyülü sözler çıkarmalarına yardımcı olan şeylerdir.

Safha bir lahzada Harutistan oldı yine
Turfa efsan okudu bu kalem- cadu – fen       Nedim

Sana yine bir anda  öyle bir  hal oldu ki   sanki sihirbaz bir büyü yaptı da sayfana  Harutistanın sihirleri gelip  kondu.

Ben şair-i Babil’i nijadım

Harut’a bu işte üstadım     Fuzuli  [6]

Çıkardı Zemzem-i manâ-yı çâh-ı Bâbil’den
 Bu kilk-i sâhir-i muciz-hitâb-ı âlem-i âb                Şeyh Galip 

Gözüñ vasfın diyicek Ahmedînüñ (409/8)
Sözine mât olur câœû-yı Bâbil                    Ahmedi 

Henüz ayagı tozıyla gelüpdür çâh-ı Bâbilden

 Hat-ı sehhâr-ı dilber kim ˙uhûr itdi zenahdândan     EMRÎ ( D. Edirne?, Ö. Edirne 1575 )

 

 İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

KAYNAKÇA 

 

profile

Şahamettin Kuzucular

0

2

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar