Badem ve Badem  Muskası

Badem halk, divan ve çağdaş şiirimizde  de kullanılan bir motiftir.  Halk ve çağdaş şiirimizde daha çok  göz için yapılan teşbihlerden biri olmuştur.  Badem şekli ile göze benzer ve  iri göze benzetilmiştir.  İri göz, çekik, göz, güzel göz anlamlarında da kullanılır. Bu haliyle deyimler atasözleri, şarkılar ve türkülere de girmiştir.  

“Kör ölür badem gözlü, kel ölür şimşir taraklı olur “ Atasözü

 

Kiraz dudaklı yârim / Elma yanaklı yârim
Süzüp süzüp duruyor /  Badem gözlü yârim 

Sevgilinin gözünün bademe benzetilmesi divan şairlerinin de kullandığı bir motiftir.  Badem muskası ise  eski usul bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi  sıtmaya yakalananları iyileştirmek veya sıtmadan korumak amaçlı badem üzerine yazılan muskadır. Bu adet  kinin icat olmadan evvel yaygın olarak kullanılmıştır. Eskiden, badem üzerine  yazılar yazıp  veya kâğıda muska yazarak sıtmalı olanların boynuna  asarlarmış.  Üzerine bazı yazılar yazılan bademler de Mevleviler   tarafından hastaya yedirilirmiş. [1]

Bu  tedavi şekli de  divan şiirimizde de zaman zaman kullanılan bir  malzeme olmuştur.

Nüsha yazdırsa acep olmaya badem üzre     Baki

 

İlgili Sayfalarımız ve Linkleri

•  Badem Göz - Badem Muskası - Bağlama Nedir.
•  Hamail Hamayıl Nedir Muska ve Muskacılık
•  Hırz Nedir ( Şiirimizde Nefsi Koruma Muskası )
•  Hırz- ı Emani ( Acem Muskası)
• Muska Nedir.Muskaların Amaçları Kullanımı Türleri Özellikleri
• Esma Çekmek ve Esma’ül Hüsna

 

Bağlama

Pek çok anlamı olan bu sözcüğün edebiyat, sanat ve musiki de üç ayrı anlamı vardır.

1. a)      a) Şarkının nakaratı
2. b)      b) Üç telli sazın ismi
3. c)      c)  Beste yapan kişi

Eskiden beste yerine bağlama  denmiş, bestelemek yerine de bağlamak deyimi kullanılmıştır ^.[2]  Bağlama sözcüğünün halk şiir ve musiki deki kullanımı açık olduğu için divan şiirindeki kullanımı üzerinde durmamız gerekecektir.

Divan şairleri  beste  ve bestekâr yerine   bağlama ve bağlamak tabirlerini kullanmışlardır.

 

Biçtim  kaba- ı medhimi  dil- darım üstüne
Zühre terane bağladı eş’arım üstüne        Ahmet Paşa

 

Bu beyitte beste yapmak ve  çalmak anlamını Zühre ile birlikte kullanıldığı dikkat çeker. Zühre ,  doğu mitolojilerinde insanlara   güzellik, saz çalma  ve  musiki özellikle kazandıran  bir yıldız olarak düşünülür. Doğal olarak andelip, bülbül, saz, nağme, nakş,  saba yeli vb  bağlama sözcüğü ile birlikte kulanılan kelimelerdir.

 

Sahn-ı gülşen çar-bağ olmuş Acem’de  andelip
Bağlamış bir nakş-ı dil keş kim saba nevruzdur..      Naili

 

 İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

• Cadu - Cadu Fen, Cadu Kalem ( Sihirbaz, koğucu , fitneci- Cadı )
• BÂB - BABİL VE BABİL KUYUSU
• Harut ve Marut Hikayesi ve Beyitler
•  Hz Süleyman’ın Yüzüğü
• Efsun : Divan Şiirinde Sihir, Büyü
• Badem Göz - Badem Muskası - Bağlama Nedir.
• Hamail Hamayıl Nedir Muska ve Muskacılık
•  Hırz Nedir Şiirimizde Nefsi Koruma Muskası
•  Hırzı Emani Acem Muskas
•  Muska Nedir.Muskaların Amaçları Kullanımı Türleri Özellikleri

KAYNAKÇA 

• [1] A. Talat Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB Yayınları,  İst. 1996, shf. 127
• [2] A. Talat Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB Yayınları,  İst. 1996, shf. 127